Τι δεν μας είπε η κυβέρνηση για τα Γλυπτά του Παρθενώνα

Είναι σαν να ζούμε τη μέρα της μαρμότας. Κάθε Δεκέμβριο ο Πρωθυπουργός ταξιδεύει στην Αγγλία και εκεί θέτει το ζήτημα της επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα. Και γιατί να μην το κάνει άλλωστε. Η επιστροφή των Γλυπτών είναι στανταράκι, συγκινεί και αποτελεί το τέλειο προεκλογικό χαρτί. Άκοπα και απλά.

Το ότι τα Γλυπτά του Παρθενώνα επανέρχονται συνεχώς στην επικαιρότητα, είναι απολύτως κατανοητό. Η βίαιη αφαίρεσή τους από τον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης από τον Λόρδο Έλγιν, καθώς και η έκθεσή τους στο Βρετανικό Μουσείο, αποτελούν μια από τις μεγαλύτερες εθνικές πληγές για την Ελλάδα. Η επιστροφή τους παραμένει ένα όνειρο που συνεχώς αναβάλλεται, παρά τις προσπάθειες που καταβάλλονται εδώ και δεκαετίες. Ενώ ο κόσμος φαίνεται να προχωρά μπροστά, οι πολιτικές των μουσείων συνεχώς εξελίσσονται και τα μεγάλα ζητήματα της εθνικής πολιτιστικής κληρονομιάς υποτίθεται πως έχουν πλέον βρει λύση, το ζήτημα των Γλυπτών παραμένει ανοιχτό.

Τι έγινε τώρα στο “νεφελώδες” αυτό για τα Γλυπτά βρετανικό ταξίδι;

Όπως πέρσι, έτσι και φέτος ο Κυριάκος Μητσοτάκης ταξίδεψε και πάλι στο Λονδίνο και θέλησε να φέρει στην επικαιρότητα για ακόμη μία φορά το θέμα των Γλυπτών του Παρθενώνα.

Στα ελληνικά δημοσιεύματα διαβάζουμε πως το θέμα ετέθη κατά τη συνάντηση του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Βρετανό ομόλογό του, Κιρ Στάρμερ, η οποία διήρκεσε περίπου 40 λεπτά. «Χαιρετίζουμε το γεγονός ότι η βρετανική κυβέρνηση δεν θα σταθεί εμπόδιο εφόσον υπάρξει συμφωνία με το Βρετανικό Μουσείο», ανέφεραν κυβερνητικές πηγές και αυτή η δήλωση έκανε τον γύρο των ελληνικών ΜΜΕ.

Μάλιστα, το BBC σε δημοσίευμά του, ανέφερε ότι μια συμφωνία για τα Γλυπτά του Παρθενώνα και την επιστροφή τους στην Ελλάδα, είναι «κοντά». Όπως μάλιστα σημειώνεται στο βρετανικό μέσο, η καθηγήτρια Νομικής του Πανεπιστημίου Λευκωσίας και μέλος της Συμβουλευτικής Επιτροπής για τα Γλυπτά του Παρθενώνα, Ειρήνη Σταματούδη, δήλωσε ότι «φαίνεται πως οι διαπραγματεύσεις έχουν προχωρήσει» και εξέφρασε την πεποίθηση ότι «μια συμφωνία είναι κοντά», αλλά δεν γνωρίζει αν η συμφωνία αυτή είναι «αρκετά κοντά».

Το δημοσίευμα αναφέρεται επίσης στην ελληνική κυβέρνηση που έχει προτείνει μια «πολιτιστική, στρατηγική συνεργασία», η οποία θα περιλαμβάνει και άλλες αρχαιότητες που θα σταλούν στο Βρετανικό Μουσείο σε περίπτωση επιστροφής των Γλυπτών.

Ισχύουν αυτές οι “πληροφορίες” ωστόσο περί… επιστροφής;

Αν διαβάσει κανείς και άλλα ξένα δημοσιεύματα θα συνειδητοποιήσει πως επί της ουσίας δεν έχει αλλάξει τίποτα απολύτως. Σε δημοσίευμα των Times διαβάζουμε ξεκάθαρα πως ο Βρετανός Πρωθυπουργός δε θέλησε να είναι στην ατζέντα της συζήτησης το θέμα της επιστροφής των Ελγινείων Μαρμάρων στην Ελλάδα κατά τη συνάντησή του με τον Έλληνα ομόλογό του την Τρίτη, παρά τους ισχυρισμούς της Αθήνας ότι έχει σημειωθεί πρόοδος στο θέμα.

Επίσης στον Independent διαβάζουμε πως “μετά τη συνάντηση των δύο Ομολόγων, εκπρόσωπος της Ντάουνινγκ Στριτ τόνισε ότι «δεν υπήρξε καμία αλλαγή στη θέση της κυβέρνησης», προσθέτοντας: «Είναι θέμα του βρετανικού μουσείου. Η κυβέρνηση δε σχεδιάζει να αλλάξει τον νόμο που θα επέτρεπε τη μόνιμη μετακίνηση των μαρμάρων του Έλγιν». Εδώ να σημειώσουμε πως ο Βρετανικός Νόμος του 1963 (BRITISH ACT) για το Βρετανικό Μουσείο απαγορεύει στο μουσείο να αποξενώνει τις συλλογές του. Συνεπώς οποιαδήποτε συζήτηση με το Βρετανικό Μουσείο, δεν μπορεί παρά να αφορά τον δανεισμό ή κάποια περιοδική έκθεση.

Παράλληλα, εκπρόσωπος του Βρετανικού Μουσείου δηλώνει ότι οι συζητήσεις με την Ελλάδα σχετικά με τη Σύμπραξη του Παρθενώνα είναι «συνεχείς και εποικοδομητικές. Πιστεύουμε ότι αυτού του είδους η μακροχρόνια εταιρική σχέση θα έβρισκε τη σωστή ισορροπία μεταξύ του να μοιραζόμαστε τα σπουδαιότερα αντικείμενά μας με το κοινό σε όλο τον κόσμο και να διατηρούμε την ακεραιότητα της απίστευτης συλλογής που διαθέτουμε στο μουσείο». Άρα οι Βρετανοί εξακολουθούν να μένουν αμετακίνητοι στις θέσεις τους και μιλούν για μακροχρόνιο δανεισμό.

Άρα τι άλλαξε; Τίποτα απολύτως. Απλώς κάθε ταξίδι στην Αγγλία έχει πάντα και έντονη γεύση από Γλυπτά Παρθενώνα, έτσι για να τονώνεται το εθνικό μας φρόνημα.

Τα καλά νέα ποια είναι;

Ναι, σε όλο αυτό υπάρχει ένα καλό νέο. Πως ο εκπρόσωπος της ελληνικής κυβέρνηση Παύλος Μαρινάκης διέψευσε ότι η κυβέρνηση συζητά το ενδεχόμενο δανεισμού των γλυπτών του Παρθενώνα, γεγονός που θα σήμαινε ότι η χώρα μας θα αναγνώριζε την κυριότητα του Βρετανικού Μουσείου.

Αυτό σημαίνει πως η Ελλάδα -ευτυχώς- διατηρεί και μένει σταθερή στην κόκκινη γραμμή της και πως δεν πρόκειται να δεχθεί καμία μορφή δανεισμού ούτε κυριότητα, ούτε κατοχή, ούτε νομή από το Βρετανικό Μουσείο.

Είναι μια κάποια ανακούφιση και αυτό. Γιατί σίγουρα δεν μπορείς να δανειστείς αυτό που ανήκει. Και δε νοείται ως «επιστροφή» οποιαδήποτε συμφωνία δανεισμού που θα αναγνωρίζει την κυριότητα στους Βρετανούς και θα προβλέπει ότι τα γλυπτά του Παρθενώνα θα εκτεθούν στην Αθήνα για διάστημα 5 ή 10 ή 15 χρόνων και κατόπιν θα επιστρέψουν στο Βρετανικό Μουσείο! Αντιθέτως, οποιαδήποτε τέτοια συμφωνία με το Βρετανικό Μουσείο, ευτελίζει και φαλκιδεύει το αίτημα για την οριστική επιστροφή, αίτημα που διατυπώνεται πλέον από τη διεθνή και τη βρετανική κοινή γνώμη.

Πέρσι, ακριβώς τέτοιες μέρες και η Υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη είχε δηλώσει ακριβώς το ίδιο: «Τα Γλυπτά του Παρθενώνα εκλάπησαν από τον Έλγιν, κακοποιήθηκαν, βανδαλίστηκαν, πριονίστηκαν για να βρεθούν στην Αγγλία. Αλλά και όταν πήγαν στο Βρετανικό Μουσείο κακοποιήθηκαν και εξακολούθησε μια συμπεριφορά, όχι ιδιαίτερα προστατευτική γι’ αυτά». Γι’ αυτό «δεν μπορούμε να δεχθούμε ούτε κυριότητα, ούτε κατοχή, ούτε νομή από το Βρετανικό Μουσείο. Αντίθετα, οφείλουμε να επιδιώκουμε με κάθε νόμιμο και πρόσφορο τρόπο την οριστική, τη μόνιμη και αμετάκλητη επιστροφή των Γλυπτών και την επανένωσή τους για την αποκατάσταση της ακεραιότητας του ίδιου του μνημείου του Παρθενώνα, ενός μνημείου οικουμενικών διαστάσεων, ενός μνημείου που ανήκει ολόκληρο, στην ανθρωπότητα, και τα γλυπτά του».

Η υπουργός χθες δήλωσε στην ΕΡΤ για το θέμα των Γλυπτών σημείωσε ότι «χρειάζεται χρόνος» και εξέφρασε την αισιοδοξία της υποστηρίζοντας μάλιστα ότι «ξεκινώντας από τον Κυριάκο Μητσοτάκη μέχρι όλους μας, όσοι εμπλεκόμεθα σε αυτό το θέμα, δεν θα εργαζόμαστε με αυτή την αφοσίωση, το σύστημα, τη μεθοδικότητα, εάν πραγματικά δεν πιστεύαμε ότι τα Γλυπτά θα επανέλθουν στο αττικό φως».

Η κ. Μενδώνη αναφέρθηκε μεταξύ άλλων και στην επιστροφή του θραύσματος Fagan από το Μουσείο Antonino Salinas του Παλέρμο, το οποίο ακολούθησε τη μέθοδο της κατάθεσης (deposit) για ένα χρονικό διάστημα και στη συνέχεια έγινε η οριστική του επανένωση στο Μουσείο της Ακρόπολης. Οπως εξήγησε η κ. Μενδώνη πρόκειται για «καινοτόμα λύση», η οποία μάλιστα υιοθετήθηκε και από την Unesco «ως καλή πρακτική». 

Και ναι, η “μέθοδος” επιστροφής του θραύσματος Fagan θα ήταν μία ωραία λύση, αλλά προϋποθέτει τη σύμπραξη της ελληνικής κυβέρνησης.