Βαρουφάκης: “Το βιβλίο μου δε θα ήταν το ίδιο εάν δεν γνώριζα τον Κώστα Γαβρά”

Μετά την παγκόσμια “πρώτη” της ταινίας “Adults In Α Room” και την τιμητική βράβευση του Κώστα Γαβρά στο 76ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας, οι συντελεστές παραχώρησαν συνέντευξη Τύπου το μεσημέρι της Παρασκευής στο Γαλλικό Ινστιτούτο ενόψει και της εν Ελλάδι πρεμιέρας της, στις Νύχτες Πρεμιέρας.

Η ταινία του Κώστα Γαβρά κλείνει άλλωστε το πρόγραμμα του φετινού φεστιβάλ.

Κώστας Γαβράς, Αλέξανδρος Μπουρδούμης και Χρήστος Λούλης ήταν στο πάνελ, με τον Γιάνη Βαρουφάκη να δίνει και εκείνος το “παρών”.

Το έργο άλλωστε βασίζεται στο βιβλίο του πρώην υπουργού Οικονομικών για τις διαπραγματεύσεις Ελλάδας – Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη διαχείριση της κρίσης χρέους το πρώτο “μισό” του 2015.

Σε ερώτηση του Λ. Κατσίκα, καλλιτεχνικού Διευθυντή των Νυχτών Πρεμιέρας, ο σκηνοθέτης Κώστας Γαβράς απάντησε: “Ο κινηματογράφος δεν είναι καριέρα. Είναι πάθος, κάνω το πάθος μου. Πολλές φορές δεν καταφέρνω να κάνω τις ταινίες που θέλω, και άλλες μπορώ. Οι βασικές μου σπουδές έγιναν στη Γαλλία, να πω ότι αναγκάστηκα κι εγώ να δραπετεύσω από την Ελλάδα γιατί ανήκα σε χαμηλή τάξη και δεν είχα μέλλον εδώ. Έφυγα στη Γαλλία όπου με δέχτηκαν και μπόρεσα να δουλέψω σε καλύτερες συνθήκες.

Όσα βλέπετε στην ταινία είναι και αυτά που έγιναν πραγματικά, και αυτό είναι πολύ σημαντικό

Ως προς τις ταινίες που κάνω, δεν έχω “πρόγραμμα”. Κάθε μια από τις σελίδες (του σεναρίου) μου είναι πώς βλέπω εγώ μια ιστορική στιγμή και πώς αντιδρώ. Είμαι acteur (δράστης) και spectateur (θεατής) στη ζωή. Αυτό προσπαθώ να κάνω, να δρω ελεύθερος χωρίς επιδράσεις, χωρίς άλλες γνώμες, με εξαίρεση αυτή της γυναίκας μου / τυγχάνει να κοιμάμαι με την παραγωγό μου (γέλια)”.

“Η πρώτη ταινία που γύρισα στην Ελλάδα ήταν τον Ζ. Λίγες ημέρες πριν τη δικτατορία ο αδερφός μου, μου έδωσε το βιβλίο του Βασιλικού. Μετά ξέσπασε η δικτατορία και ως βαθύτατα Έλληνας που νιώθω, ένιωσα ότι κάτι αλλάζει τη ζωή μου και πρέπει να αντιδράσω. Με ρωτούσαν τι να κανούμε και είπα θα κάνουμε ταινία”, είπε για την πρώτη του πολιτική ταινία για τη χώρα μας.

Για τη νέα του ταινία είπε:

“Ως προς το “Ενήλικοι στην αίθουσα”, θυμάμαι το 2007 είχα ένα γεύμα με τον Κύπριο πρέσβη. Αναφερθήκαμε στο ζήτημα της Ελλάδας και του είπα “η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει” (πάντα το λέω αυτό). Μου απάντησε “η Ελλάδα είναι στα πρόθυρα της καταστροφής” και με έβαλε σε σκέψεις να ψάξω. Το 2008 ξέσπασε η κρίση, διάβαζα κάθε μέρα, κάθε μήνα και χρόνο τις ειδήσεις, παρακολουθούσα το δράμα του ελληνικού λαού. Ήθελα να μιλήσω για αυτό και έψαχνα να βρω ένα σχήμα για να δώσω την ιστορία μέχρι που έμαθα για το βιβλίο του Γιάνη Βαρουφάκη. Είπα «με ενδιαφέρει» με άγγιξε βαθιά. Ένιωθα πάντα μέρος εκείνης της μερίδας του ελληνικού λαού που υπέφερε από το δράμα που ζει η Ελλάδα. Και για αυτό ήθελα να κάνω την ταινία.

Αντιλαμβάνομαι ότι έχει τεράστιες ευθύνες αυτό που προσπαθεί να κάνει το φιλμ μου. Είμαι έτοιμος να τις αντιμετωπίσω”.

“Το βιβλίο του Βαρουφάκη είχε κάτι το εξαιρετικό: είναι τόσο κοντά στα γεγονότα γιατί ο Βαρουφάκης ήταν μάρτυρας στα γεγονότα. Δεν είναι τυχαίο που που το observer το κατατάσσει στα 15 καλύτερα βιβλία που έχουν γραφτεί πάνω στην πολιτική ή που ο Guardian το συγκαταλέγει στα 100 καλύτερα βιβλία για την πολιτική του 21ου αιώνα. Του ζήτησα λεπτομέρειες, να ακούσω τι γινόταν μέσα στις συνεδριάσεις. Όσα βλέπετε στην ταινία είναι και αυτά που έγιναν πραγματικά, και αυτό είναι πολύ σημαντικό. Το ερώτημα που ήθελα να θέσω είναι πώς συμπεριφέρεται η Ευρώπη σήμερα απέναντι στα μικρά κράτη”.

Σε ερώτηση δημοσιογράφου για το εάν η ταινία εκφέρει την άποψη ότι η Ελλάδα κακώς υποτάχθηκε στην ΕΕ, ότι η ελληνική Βουλή έβαλε στην άκρη τον λαό και υπήρχε ένας “θεός” που προσπαθούσε να αλλάξει τα πράγματα, αλλά και τι έχει να πει η ταινία σήμερα που έχουμε προσπεράσει την κρίση, ο Κώστας Γαβράς απάντησε:

“Το σήμερα είναι δικό σας πρόβλημα, εγώ στην ταινία μου μιλάω για την Ευρώπη και την εποχή εκείνη. Ο ελληνικός λαός υπέφερε τραγικά, η Ευρώπη αδιαφορούσε και το μόνο που την ενδιέφερε ήταν το MOU και να σωθούν οι τράπεζες. Αυτό με ενδιέφερε να δείξω, την κακή στάση της ΕΕ. Επίσης, σήμερα κανείς δεν λέει ποιος έφερε την Ελλάδα σε αυτή την θέση και ποιος έκανε το χρέος της τεράστιο, ο ηθικός αυτουργός ζει ακόμα. Δεν βρίσκω τον λόγο να ζητήσω τη γνώμη του Τσίπρα ή των Ευρωπαίων για την ταινία, εγώ είχα τη δική μου γνώμη, το δικό μου feeling, τη δική μου έρευνα. Και η ιδέα μου ολοκληρώθηκε με το βιβλίο του Βαρουφάκη. Δεν με ενδιέφερε να κάνω ντοκιμαντέρ, με ενδιέφερε να ακούσω και να δείξω τι συνέβαινε. Όπως ο Σαρτζετάκης, να σας θυμίσω, στο βιβλίο του για τους στρατιωτικούς περιγράφει μια Ελλάδα τρομερή. Αυτό με ενδιαφέρει: του Σαρτζετάκη η ιδέα, του Βασιλικού η ιδέα, του Βαρουφάκη η ιδέα.

Διάβασα και όσα είπαν Ντάισελμπλουμ και Μοσκοβισί και δεν με ενδιαφέρουν καθόλου οι “αγιογραφίες” τους. Ειδικά για τον Ντάισελμπλουμ, πώς μπορεί να έχει κανείς σεβασμό στη γνώμη ενός ανθρώπου που είπε ότι οι Έλληνες έφαγαν τα λεφτά σε γυναίκες και ποτά.”

Γιάνης Βαρουφάκης: “Είμαι εδώ μόνο με τη συγγραφική μου ιδιότητα”

“Το βιβλίο μου δε θα γραφόταν με τον ίδιο τρόπο εάν δεν γνώριζα τον Κώστα Γαβρά. Μιλήσαμε ώρες ολόκληρες, τρία μερόνυχτα.. ακούσαμε τις μαγνητοσκοπήσεις από τα Eurogroup, είδαμε τα χαρτιά και άρχισα να γράφω, με νωπές ακόμα μνήμες (είναι απίστευτο πώς ο χρόνος αλλοιώνει τις μνήμες) ήταν μια διαλεκτική διαδικασία η συγγραφή του βιβλίου, έγραφα και έστελνα στον Κώστα σελίδες και εκείνος μου έστελνε δικές του. Βέβαια εγώ είμαι απολυτά υπεύθυνος για τις σελίδες του βιβλίου μου και ο κ. Γαβράς για τις σελίδες του σεναρίου του” είπε ο Γιάνης Βαρουφάκης.

“Ένιωσα τεράστια ευθύνη απέναντι στο χαρτί και στο εγχείρημα. Έκανα μεγάλη προσπάθεια να είμαι ακριβής στην καταγραφή των γεγονότων και των διαλόγων, όπως ακριβώς έγιναν. Το πιο δύσκολο κομμάτι ήταν που προσπάθησα να καταλάβω τα γεγονότα μέσα από τα μάτια του Τσίπρα, του Σόιμπλε, του Νταισελμπλουμ. Ίσως μόνο τον Νταισελμπλουμ να μην κατάλαβα γιατί είναι δισδιάστατος. Έγραψα ένα βιβλίο που θυμίζει τραγωδία: δεν υπάρχουν καλοί και κακοί. Ο καθένας έκανε αυτό που νόμιζε ότι είναι σωστό αλλά όλοι μαζί συμβάλλουν σε μια τραγωδία. Ακόμα και ο Σόιμπλε, κατάλαβα ότι είναι ένας άνθρωπος που είχε μια σύγκρουση μέσα του: επειδή είχε πάρα πολύ δύναμη, ένιωθε αδύναμος. Νιώθω ευλογημένος που ο Κώστας Γαβράς έσκυψε πάνω από το βιβλίο μου και το έκανε ταινία”, είπε ο πρώην υπουργός Οικονομικών.

Λούλης σε ερώτηση αν είναι πολύ νωρίς να μιλήσει μια ταινία για γεγονότα τόσο πρόσφατα:

“Νομίζω λειτουργεί καμία φορά να μιλήσεις για κάτι που έγινε πρόσφατα γιατί σε βοηθά να πάρεις μια απόσταση από αυτο. Οι Έλληνες είμαστε θερμοκέφαλοι κι είναι πολύ καλό που έγινε τώρα αυτή η ταινία για να μας «αναγκάσει» να πάρουμε μια απόσταση τόσο από τα γεγονότα αυτά όσο και από τον εαυτό μας. Να βάλουμε στην άκρη το συναίσθημα και να βάλουμε μπροστά το μυαλό για να μη ξανανιώσουμε κάτι τετοιο.

Μπουρδούμης (ιδια ερώτηση): Οφείλουμε σήμερα να κάνουμε τέτοια έργα. Αυτό που πρέπει να μας ταρακουνήσει είναι ότι την ταινία τη γυρίζει ο 86χρονος σήμερα Γαβράς και όχι ένας νέος άνθρωπος.

Μπουρδούμης σε ερώτηση εάν είναι μονοδιάστατη η οπτική της ταινίας, αν πρέπει να πιστέψουμε όσα λέει ο Βαρουφάκης:

“Είναι δικαίωμα του Γαβρά και του κάθε καλλιτέχνη να μιλήσει από τη δίκη του οπτική σκοπιά. Δεν είναι μόνο η ιστορία του Γιάνη Βαρουφάκη αλλά της Ευρώπης.

Λούλης (ιδια ερώτηση): “Το αν πιστεύεις ή όχι, όπως και το αν ψηφίσεις κάτι η όχι, αν ερωτευτείς κάποια ή όχι, αν γίνεις φίλος με κάποιον ή όχι, νομίζω είναι μια απόφαση που την παίρνει κανείς στα πρώτα κλάσματα του δευτερολέπτου. Αν κάποιος δεν θέλει να πιστέψει, δεν θα το κάνει. Κι αν θέλει να πιστέψει, δεν χρειάζεται την ταινια.

Η ταινία δεν απευθύνεται στον αντίπαλο ούτε στον θεατή. Απευθύνεται σε όλους εκείνους που έχουν την ανάγκη να καταλάβουν κάτι βαθύτερο από αυτό που τους «σερβίρει» η οικογένειά τους, οι φίλοι τους η τηλεόραση ή η ιδεολογία τους. Σε όσους έχουν την περιέργεια να ρωτήσουν και να μάθουν κάτι που υπερβαίνει το «φτιαγμένο» τους κεφάλι”.

Γαβράς σε ερώτηση για τον τρόπο αφήγησής του: “Το θέαμα από την αρχαία Ελλάδα κιόλας που εφευρέθηκε, έχει την καταπληκτική ικανότητα να χωρέσει τα δημιουργήματα και τις ιστορίες σε συμπυκνωμένο χρόνο. Αυτή είναι η παράδοση του θεάματος. Σε δυο ώρες βλέπει κανείς ένα φιλμ που του δίνει στοιχεία για μια κατεύθυνση σκεψης. Το μεγάλο πρόβλημα είναι να βρεις τον σωστό τρόπο, να μιλήσει για την κατάσταση και τα πρόσωπα χωρίς να χαλάσει την ηθική και των δυο. Αυτό με ενδιαφέρει πολύ από την πρώτη στιγμή που ξεκίνησα στον κινηματογράφο”.

Βαρουφάκης στην ερώτηση ότι ότι απουσιάζει η άποψη του άλλου μεγάλου πρωταγωνιστή, του Αλέξη Τσίπρα από το βιβλίο και την ταινία:

“Δεν είναι τυχαία η επιλογή που έκανα το βιβλίο να πρωτοεκδοθεί από την Penguin στην Αγγλια. Σε όλες τις άλλες χώρες, εάν κάνεις δυσφήμιση στο βιβλίο σου σε κάποιον, αυτός θα πρέπει να αποδείξει στο δικαστήριο ότι τον δυσφημεις. Στην Αγγλία ισχύει ένα ιδιάζον νομικό σύστημα όσον αφορά στη δυσφήμιση: θα πρέπει ο συγγραφέας να αποδείξει ότι δεν δυσφημεί. Η εκδοτική εταιρία είχε βάλει στην άκρη ένα μεγάλο ποσό που προόριζε για δικαστικές αψιμαχίες. Ξόδεψα τουλάχιστον 1.5 χρόνο να επιβεβαιώνω ότι αυτά που γράφω όντως ειπώθηκαν ετσι. Ως προς το γιατί δεν υπάρχει η άποψη Τσίπρα στο βιβλίο μου, δεν έχω διαβάσει μέχρι σήμερα κάποιο βιβλίο που να το έχουν γράψει δυο άτομα και να μου αρεσει. Κάθε βιβλίο που αξίζει είναι η άποψη αυτού που το γράφει”.