Χορεύοντας τη ζωή και την εσωτερική πάλη του Τσαϊκόφσκι

Το Μπαλέτο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής παρουσιάζει το Τσαϊκόφσκι, μια παράσταση υψηλής έντασης για τη ζωή και τις αντιφάσεις του σπουδαίου Ρώσου συνθέτη, σε χορογραφία του Καγετάνο Σότο και μουσική διεύθυνση του Φιλίπ Φορζέ. Η παραγωγή, η οποία αντλεί έμπνευση από τις επιστολές του Τσαϊκόφσκι και τη βαθιά συναισθηματική μουσική του, θα παρουσιαστεί στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος από τις 14 Φεβρουαρίου 2025, για πέντε μόνο παραστάσεις.

Το μπαλέτο με τίτλο Τσαϊκόφσκι εμπνέεται από την προσωπική ζωή του συνθέτη και τις χιλιάδες επιστολές του, οι οποίες εκδόθηκαν τα τελευταία χρόνια φέρνοντας στο φως τις σκέψεις και τα συναισθήματά του. Παρά το γεγονός ότι γνωρίζουμε την αξεπέραστη μουσική που συνέθεσε ο Τσαϊκόφσκι, ίσως δεν είναι γνωστό ότι ο κορυφαίος συνθέτης δεν κατάφερε να ζήσει τη ζωή του όπως εκείνος επιθυμούσε. Ο συνθέτης του Καρυοθραύστη, της Λίμνης των κύκνων, της Ωραίας κοιμωμένης, του Ευγένιου Ονιέγκιν, της «Παθητικής» Συμφωνίας φέρεται να ήταν διχασμένος ανάμεσα στις κοινωνικές συμβάσεις της ρωσικής κοινωνίας του τέλους του 19ου αιώνα και των προσωπικών του επιθυμιών, ενώ η πίεση της κοινωνίας κυριαρχούσε σε όλη του τη ζωή μέχρι τον τραγικό του θάνατο.

Με το γεμάτο λεπτομέρειες πολλαπλών αποχρώσεων ξεχωριστό χορευτικό τους λεξιλόγιο, οι Καγετάνο Σότο και Ντάριο Σούσα δημιουργούν ένα μπαλέτο βασισμένο στο ανεκτίμητο αρχείο που φυλάσσεται εδώ και χρόνια στο σπίτι-μουσείο του Τσαϊκόφσκι στο Κλιν, βορειοδυτικά της Μόσχας, όπου ο συνθέτης έζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής του. Οι πάνω από πέντε χιλιάδες επιστολές του αποκαλύφθηκαν το 2009 και το 2018 σε εκδόσεις στα ρωσικά και στα αγγλικά αντίστοιχα, και προκάλεσαν έντονο ενδιαφέρον σε όλο τον κόσμο.

Η ματιά του Καγετάνο Σότο στον Τσαϊκόφσκι

Ο Καγετάνο Σότο, ένας από τους πιο ιδιαίτερους χορογράφους της σύγχρονης σκηνής, έχει χτίσει το δικό του κινησιολογικό ιδίωμα, το οποίο συνδυάζει την τεχνική ακρίβεια με μια έντονη αφηγηματικότητα. “Ο Τσαϊκόφσκι ήταν σχεδόν τα πάντα για μένα ως χορευτή. Ως χορογράφος, νιώθω ταυτισμένος με κάποιες πτυχές της ζωής του. Αυτή η παράσταση δεν είναι ένα γκέι μπαλέτο, ούτε αφορά αποκλειστικά τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων. Είναι ένα έργο για τα δικαιώματα όλων – για την ελευθερία να ζεις όπως επιθυμείς, πέρα από κοινωνικά στερεότυπα και προκαταλήψεις”, σημειώνει ο ίδιος.

Η εμπειρία του χορευτή Μάνες Αλμπέρτι στο Τσαϊκόφσκι

Ο χορευτής του Μπαλέτου της ΕΛΣ, Μάνες Αλμπέρτι, μιλώντας στο NEWS 24/7, εκφράζει το πόσο βαθιά τον επηρέασε αυτή η παραγωγή: “Έμαθα πολλά για τον Τσαϊκόφσκι, για τις δυσκολίες και τις εσωτερικές του συγκρούσεις. Τώρα καταλαβαίνω και εκτιμώ ακόμα περισσότερο τη μουσική του”.

Σχετικά με τη συνεργασία του με τον Σότο, αναφέρει: “Μέσα από αυτή τη διαδικασία, ανακάλυψα νέες πτυχές του σώματός μου και έφτασα την κίνησή μου στα όρια της. Έμαθα να κατανοώ τη σημασία της αρχής και του τέλους μιας κίνησης – πού ξεκινά και πού καταλήγει”.

Μια χορογραφική αφήγηση μέσα από τη μουσική του Τσαϊκόφσκι

To μουσικό σενάριο της χορογραφίας περιλαμβάνει διάσημες χορωδιακές και ορχηστρικές συνθέσεις του Τσαϊκόφσκι όπως, μεταξύ άλλων, τον Ύμνο αρ. 6 από την Εσπερινή Λειτουργία, έργο 52, το εκπληκτικό Φινάλε της Έκτης («Παθητικής») Συμφωνίας, την αριστουργηματική Ελεγεία από τη Σερενάτα για έγχορδα σε ντο μείζονα, έργο 48, τη διάσημη Πολωνέζα από την Γ΄ Πράξη της όπερας Ευγένιος Ονιέγκιν, την Καντσονέτα από το Κοντσέρτο για βιολί και ορχήστρα σε ρε μείζονα, έργο 35, το Σκέρτσο από τη Δεύτερη («Μικρή Ρωσική») Συμφωνία κ.ά. Περιλαμβάνει, όμως, και μουσικές του συνθέτη που δεν είναι γνωστές στο ευρύ κοινό, ακόμα και μουσική που είχε απαγορευτεί από το σοβιετικό καθεστώς. 

Η σκηνογραφία, τα κοστούμια και οι φωτισμοί του Ντάριο Σούσα δημιουργούν έναν κόσμο που αποτυπώνει την πάλη του Τσαϊκόφσκι με τον ίδιο του τον εαυτό, ενώ η αφήγηση βασίζεται στις επιστολές του, φωτίζοντας τις σκέψεις του για τη μουσική, την αγάπη και τη μοναξιά. Ο ίδιος αναφέρει: «Στα γράμματα του Τσαϊκόφσκι ανακαλύψαμε όχι μόνο τον συνθέτη, αλλά και τον άνθρωπο πίσω από αυτόν. Ανακαλύψαμε επίσης το πολιτισμικό του περιβάλλον και την ευαισθησία της φύσης του. Ειδικά τα μόνιμα συναισθήματά του, όπως ο φόβος και η αμφιβολία για τον εαυτό του. Στα γράμματά του μοιράζεται επίσης τις σκέψεις του για την αγάπη, τη μουσική, τις σχέσεις του με την νταντά του, τον δάσκαλό του ή τη μητέρα του. Θέλαμε να δημιουργήσουμε ένα μπαλέτο στο οποίο απελευθερώνουμε τον πόνο και το πάθος της ζωής του».

Την Ορχήστρα της ΕΛΣ διευθύνει ο καταξιωμένος αρχιμουσικός και συνθέτης Φιλίπ Φορζέ, χρισμένος Ιππότης του Τάγματος των Τεχνών και των Γραμμάτων στη Γαλλία. Την εξαιρετικά απαιτητική, γεμάτη προκλήσεις χορογραφία ερμηνεύουν οι χορευτές του Μπαλέτου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.