Handmaid’s Tale: Η ατάκα που περιγράφει με τον καλύτερο τρόπο το φονικό στα Γλυκά Νερά

Το Handmaid’s Tale του Hulu, είναι μια από τις πιο επίκαιρες δυστοπίες που κυκλοφορούν στην τηλεόραση τα τελευταία χρόνια. Η σειρά που βασίζεται στο έργο της Margaret Atwood, αποτυπώνει με τον πιο σκληρό τρόπο αυτό που θα μπορούσε να είναι μια σκοτεινή πραγματικότητα, αν δεν υπήρχαν οι διεκδικήσεις των προηγούμενων δεκαετιών. Αλλά και αυτό που θα μπορούσαμε να βρούμε μπροστά μας, αν διολισθήσουμε σε πιο απότομα μονοπάτια οπισθοχώρησης, έναντι των δικαιωμάτων της γυναίκας, για τα οποία πρέπει ούτως ή άλλως να γίνουν πολλά περισσότερα.

Η γονιμότητα των γυναικών, το δικαίωμα στην αυτοδιαχείριση του σώματος, η ελεύθερη έκφραση της σεξουαλικότητας μακριά από ταμπού και αναχρονισμούς, είναι ζητήματα που έχουν απασχολήσει άλλωστε την ελληνική δημόσια σφαίρα το τελευταίο διάστημα, με αποκορύφωμα το συνέδριο των Ιωαννίνων που έμεινε στον “αέρα” μετά τις αντιδράσεις, και τη γυναικοκτονία στα Γλυκά Νερά.

Το έργο της Atwood είναι τόσο άρτια δομημένο και ισχυρό συμβολικά, που δεν θα μπορούσε να μη συνδεθεί με τη φριχτή δολοφονία της Καρολάιν, μιας ακόμη γυναίκας που έχασε τη ζωή της όντας θύμα ενδοοικογενειακής βίας. Μια δολοφονία σαν αυτές που ενέπνευσαν το έργο της.

Women are afraid that men will kill them

Συγκεκριμένα, πολλοί ήταν αυτοί που θυμήθηκαν μια ρήση της συγγραφέως, και συγκεκριμένα τη παρακάτω:

“Men are afraid that women will laugh at them. Women are afraid that men will kill them”. Μια ρήση που δυστυχώς, φαντάζει τόσο διαχρονική.

Η εν λόγω ατάκα δεν υπήρχε στα βιβλία, ωστόσο ενσωματώθηκε στη σειρά στη δεύτερη σεζόν της, όπως και το ορόσημο “Nolite te Bastardes Carborundorum”. Η διατύπωση αυτή έγινε από την Atwood σε διάλεξή της το 1982 στο Πανεπιστήμιο του Waterloo, με τίτλο εργασίας “Writing the Male Character”, για το πώς αποτυπώνει στα έργα της τους άνδρες πρωταγωνιστές τους και τις έμφυλες συμπεριφορές που εκείνοι φέρουν.

Η διάλεξη κυκλοφόρησε αργότερα υπό τον τίτλο Second Words: Selected Critical Prose, 1960-1982.

“Γιατί οι άνδρες αισθάνονται πως απειλούνται από τις γυναίκες;”, ρώτησα έναν άνδρα φίλο μου. “Οι άνδρες είναι πιο σωματώδεις, τις περισσότερες τουλάχιστον φορές, μπορούν να τρέξουν πιο γρήγορα, να στραγγαλίζουν πιο αποτελεσματικά, και κατά μέσο όρο έχουν περισσότερα χρήματα και δύναμη -θέση εξουσίας”. “Φοβούνται πως οι γυναίκες θα τους ξεγελάσουν”, είπε εκείνος… Στη συνέχεια ρώτησα αρκετές κοπέλες μαθήτριές μου σε σεμινάρια ποίησης που παρέδιδα, “γιατί οι γυναίκες αισθάνονται ότι απειλούνται από τους άνδρες;”. Και μου είπαν, “γιατί φοβούνται πως θα τις σκοτώσουν”, είχε πει συγκεκριμένα η Καναδή συγγραφέας, ποιήτρια, και κριτικός λογοτεχνίας.

Η ρήση χρησιμοποιήθηκε και από τον Gavin de Becker στο βιβλίο του “The Gift of Fear”, του 1998. “Δεν θυμάμαι πού άκουσα για πρώτη φορά αυτήν την απλή περιγραφή μιας δραματικής αντίθεσης μεταξύ των φύλων, αλλά είναι εντυπωσιακά ακριβής. Στην ουσία, οι άνδρες λένε πως φοβούνται ότι οι γυναίκες θα τους “γελάσουν”, ενώ στην πραγματικότητα, οι γυναίκες είναι εκείνες που φοβούνται πως οι άνδρες θα τις σκοτώσουν”, έγραφε ο ίδιος.

Στη δεύτερη σεζόν της σειράς, η Offred (Ελίζαμπεθ Μος) κάνει αναφορά στη ρήση, χωρίς και εκείνη να θυμάται ακριβώς πού και πότε την άκουσε (σε μια καθόλου τυχαία συγκυριακή αναφορά). Κατ’ ουσίαν, είναι μια ιδέα που κανείς δεν θυμάται την προέλευσή της, αλλά αντηχεί τη μεγαλύτερη αλήθεια που ενυπάρχει τόσο στο σύμπαν του Gilead, στην πιο ακραία διάστασή της, όσο και στη σημερινή, “δυτική” πραγματικότητα, που σίγουρα βρίσκεται έτη φωτός μπροστά, σε σχέση πάντα με τις φονταμενταλιστικές κοινωνίες. Η Atwood απογύμνωσε με αυτό τον τρόπο την φράση από την εμπνεύστριά της, ακριβώς για να την κάνει ακόμη πιο οικουμενική και διαχρονική.

Η “easter egg” προσθήκη λοιπόν στη σειρά που μόλις ολοκλήρωσε τον τέταρτο κύκλο της, έγινε “όχημα” κριτικής και για τους Έλληνες χρήστες των social media, για ακόμη μια φορά, κάτι που είχε συμβεί και στην περίπτωση της δολοφονίας της Ελένης Τοπαλούδη.

Η ατάκα ενσωματώθηκε επίσης και από τη Courtney Barnett στον πρώτο δίσκο της, και συγκεκριμένα στο κομμάτι Nameless, Faceless, με τους στίχους του ρεφρέν να είναι ακριβώς αυτοί.

I wanna walk through the park in the dark

Men are scared that women will laugh at them

I wanna walk through the park in the dark

Women are scared that men will kill them

I hold my keys

Between my fingers

Go on tell me

You’re just kidding

He said, she said

Nameless, faceless

Η ίδια η Barnett έχει δηλώσει πως δούλευε σε μπαρ για να βγάλει χρήματα, και όταν γυρνούσε σπίτι της αργά το ξημέρωμα, συνήθιζε να κρατάει τα κλειδιά στο χέρι, κάτι που πολλές γυναίκες έχουν βιώσει, σε αντίθεση με το ανδρικό φύλο. Τα κομμάτια της άλλωστε καταπιάνονται με τις σχέσεις των δύο φύλων -άλλες φορές με χιούμορ, άλλες φορές εντελώς ρεαλιστικά- τις οποίες σκιαγραφεί με τον καλύτερο τρόπο η Atwood στο έργο της, αλλά και στις δημόσιες εμφανίσεις της.

“Όταν γεννιέται ένας άνδρας, όλοι σκεφτόμαστε πως γεννήθηκε ένας πιθανός ηγέτης. Μια ισχυρή γυναίκα όμως, την αντιμετωπίζουμε ως κάτι μη φυσιολογικό. Θα έρθει η μέρα που τα κορίτσια θα μεγαλώνουν πιστεύοντας πως καμία οδός για το μέλλον τους δεν είναι κλειστή απλά και μόνο επειδή είναι κορίτσια”, έχει πει η συγγραφέας και συνδημιουργός του Handmaid’s Tale. Μέχρι να φτάσουμε βέβαια εκεί, ας αποδεχθούμε για αρχή τον όρο “γυναικοκτονία”, στη πλήρη και ουσιαστική υπόστασή του, η οποία θα σταματήσει να υφίσταται όταν φτάσουμε και στην αληθινή ισότητα σε όλα τα πεδία της κοινωνικής ζωής.

Σοκάρουν οι αριθμοί

Για την ιστορία, σε μια ρεαλιστική δυστοπία και όχι στις τηλεοπτικές οθόνες, όπως καταδεικνύουν τα στοιχεία των Ηνωμένων Εθνών, (UNODOC 2018,2019), το 58% των γυναικών – θυμάτων ανθρωποκτονίας από πρόθεση, δολοφονήθηκε από τον σύζυγο/σύντροφο ή άλλο μέλος της οικογένειάς του. Υπολογίζεται πως 50.000 γυναίκες κάθε χρόνο (137 γυναίκες κάθε μέρα κατά μέσο όρο) δολοφονούνται στον πλανήτη με αυτό τον τρόπο. Σύμφωνα με την έρευνα “Global study on homicide: Gender-related killing of women and girls” (2019) που διεξήχθη από το Γραφείο των Ηνωμένων Εθνών Για τα Ναρκωτικά και το Έγκλημα (UNODC), το έτος 2017 διεπράχθηκαν παγκοσμίως συνολικά, 87.000 δολοφονίες γυναικών.

Σημαντικό είναι επίσης να επισημανθεί πως οι γυναικοκτονίες παγκοσμίως διπλασιάστηκαν μέσα σε ένα χρονικό διάστημα 7 ετών, καθώς η αντίστοιχη έρευνα του UNODC το 2012 είχε καταγράψει “μόλις” 48.000 γυναικοκτονίες.

Στη Γαλλία οι γυναικοκτονίες αυξήθηκαν κατά ένα πέμπτο το 2019 στη διάρκεια του οποίου δολοφονήθηκαν 146 γυναίκες, ενώ στο Ενωμένο Βασίλειο, από το 2018 δολοφονείται μία γυναίκα κάθε τρεις μέρες από έναν άνδρα.

Στην Ιταλία με βάση την εθνική στατιστική υπηρεσία κάθε χρόνο διαπράττονται κατά μέσο όρο 155 γυναικοκοκτονίες – μία γυναικοκοκτονία κάθε 2,5 ημέρες. Από το 2010 ως το 2019 καταγράφηκαν 1.207 γυναικοκτονίες παρά την ύπαρξη σχετικού νόμου (Ν. 119/2013 γνωστός ως “Νόμος για τις Γυναικοκτονίες/ Femicide”. Ωστόσο από το 2013 παρατηρείται σημαντική μείωση στα ποσοστά των γυναικών που δολοφονούνται επειδή είναι γυναίκες, και αυτό συνδέεται αφενός με την κύρωση της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης και αφετέρου με την νομική αναγνώριση της γυναικοκτονίας και την ψήφιση σχετικού νόμου που προβλέπει αυστηρότερες ποινές.

Επίσης, στην Ισπανία σε διάρκεια 16 ετών (2003 -2019) από τότε που άρχισαν να καταγράφονται οι γυναικοκτονίες (2003) δολοφονήθηκαν λόγω του φύλου τους περισσότερες από 1.000 γυναίκες.

Στα παραπάνω δε συνυπολογίζονται τα στοιχεία της περιόδου των lockdown και της πανδημίας, τα οποία ακόμη καταγράφονται.

Μόνο το 2020 στην Ελλάδα καταγράφηκαν δέκα γυναικοκτονίες, το 2019 οκτώ, ενώ το 2018 δεκατρείς. Σύμφωνα με το Sexual Harassment Map, σε μια δεκαετία (2011 – 2020), δολοφονήθηκαν λόγω του φύλου τους 64 γυναίκες. Να σημειώσουμε ότι από το 2016 και μετά παρατηρείται σταθερή αύξηση των γυναικοκτονιών.

Από την αρχή του 2021 εκτός από την Καρολάιν, τουλάχιστον τρεις ακόμη γυναίκες δολοφονήθηκαν από τους νυν ή πρώην συντρόφους τους.

-Τον Ιανουάριο του 2021 μια 54χρονη γυναίκα δολοφονήθηκε με 14 μαχαιριές από τον Νορβηγό φίλο της, στα Μέσκλα Χανίων.

-Τον Απρίλιο η Κωνσταντίνα Τσάπα που μετά από χρόνια κακοποίησης βρήκε το κουράγιο να εγκαταλείψει τον σύντροφό της και το πλήρωσε με τη ζωή της. Δολοφονήθηκε από τον εν διαστάσει σύζυγό της, που εισέβαλε στο πατρικό σπίτι της 28χρονης στη Μακρινίτσα και σκότωσε εκείνη και τον αδελφό της.

-Στις αρχές Ιουνίου μια ακόμη γυναίκα, η Ελένη, έπεσε νεκρή από τα χέρια του κακοποιητή πρώην συζύγου της, όταν εκείνος της έστησε καρτέρι έξω από το σπίτι της στην Αγία Βαρβάρα και την πυροβόλησε εξ επαφής. Ο 75χρονος ξυλοκοπούσε διαρκώς την 64χρονη.

Σημειώνεται, τέλος, πως στην Ελλάδα, η ανθρωποκτονία από πρόθεση τιμωρείται βάσει του άρθρου 299 ΠΚ. Η γυναικοκτονία δεν αναγνωρίζεται από τον νομοθέτη στη λογική της Ιταλίας που αναφέραμε παραπάνω, κάτι που έχει ως αποτέλεσμα να υπάρχουν προβλήματα και ως προς τη σχετική καταγραφή των δεδομένων.

Η ανακοίνωση της Διοτίμα – Κέντρο Γυναικείων Μελετών και Ερευνών:

“Τα πιο ακραία μισογύνικα εγκλήματα, οι γυναικοκτονίες, δεν θα εκλείψουν αν δεν αποδεχτούμε ότι ζούμε σε μια πατριαρχική κοινωνία που εκπαιδεύει τοξικές αρρενωπότητες που μπορούν να φτάσουν ακόμα και στο φόνο για να «τιμωρήσουν» μια γυναίκα.

Πρέπει να καταλάβουμε: Δεν έχασε τον έλεγχο, τη σκότωσε για να ασκήσει έλεγχο μέχρι θανάτου πάνω στο σώμα της και τη ζωή της, όταν του είπε ότι θα φύγει, ξέροντας πολύ καλά πως μια σεξιστικής συνένοχη κοινωνία ακόμα και την ύστατη στιγμή θα ψάξει να βρει ελαφρυντικά για την πράξη του.

Όσο δεν λαμβάνονται σοβαρά μέτρα για την πρόληψη, διαχείριση και αντιμετώπιση της έμφυλης βίας, τόσες νεκρές Καρολάιν θα μετράμε.

Η νομική αναγνώριση της γυναικοκτονίας, η δημιουργία ενός ολοκληρωμένου πλαισίου υποστήριξης και απεγκλωβισμού επιζωσών από τις κακοποιητικές σχέσεις, τα μέτρα για την οικονομική ενίσχυση και εργασιακή ένταξη των ευάλωτων επιζωσών, για να σταθούν στα πόδια τους μετά την απομάκρυνση από τον κακοποιητή, το πλατύ άνοιγμα της συζήτησης στο σχολείο, στα ΜΜΕ, στη δημόσια σφαίρα ζητημάτων που αφορούν την έμφυλη ανισότητα και τη βία που είναι παράγωγό της, η συστηματική εκπαίδευση όλων των φορέων που ασχολούνται με τη διαχείριση περιστατικών έμφυλης βίας, είναι αναγκαιότητα περισσότερο από ποτέ. 

Πρόκειται για την 5η γυναικοκτονία από την αρχή της χρονιάς, ας κάνουμε ότι περνάει από το χέρι μας να είναι η τελευταία”.

Διαβάστε τις Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο, με την αξιοπιστία και την εγκυρότητα του News247.gr.