Παρακολουθώντας την απατηλή ματαιοδοξία των influencers

Η ραγδαία άνοδος των social media τα τελευταία χρόνια, παράλληλα με την αλματώδη εξέλιξη της τεχνολογίας, έχει δημιουργήσει μια εντελώς καινούργια συνθήκη, η οποία εκτείνεται πολύ πιο πέρα από την άμεση πρόσβαση στην πληροφορία, την «γεφύρωση» των αποστάσεων και την εύκολη και γρήγορη επικοινωνία. Στην ουσία, έχει δημιουργήσει μια νέα, ψηφιακή πραγματικότητα, γεμάτη φωτογραφίες, likes και comments, που στηρίζονται στην ισοπέδωση της ιδιωτικότητας και στην προβολής μιας ιδανικής ζωής, η οποία τις περισσότερες φορές είναι απλώς ψεύτικη. Η απατηλότητά της, όμως, έχει αναδειχθεί σε παγκόσμιο φαινόμενο, ενώ έχει δημιουργήσει με τη σειρά της μια ολόκληρη βιομηχανία που την στηρίζει.

Το κυριότερο εργαλείο στην δημιουργία αυτής της επίπλαστης πραγματικότητας, που στηρίζεται στο lifestyle, τα ταξίδια, τα ακριβά προϊόντα, την καλοπέραση και την ομορφιά, υπήρξε το Instagram. Το συγκεκριμένο μέσο κοινωνικής δικτύωσης έχει τεράστια απήχηση τα τελευταία χρόνια, καθώς στηρίζεται σχεδόν αποκλειστικά στην εικόνα, που έχει, αναμφίβολα, απίστευτη δύναμη και επιρροή στο κοινό. Μέσω της εικόνας, λοιπόν, διάσημοι celebrities που είχαν ήδη φήμη, αλλά και «κοινοί θνητοί» που ουδεμία σχέση είχαν με τη λεγόμενη showbiz, κατάφεραν να βγουν από το παρασκήνιο, να στρέψουν τα φώτα πάνω τους και να αποκτήσουν μία δύναμη, την οποία αγνοούσαν μέχρι πρότινος.

Το Instagram και η ψηφιακή πραγματικότητα των social media οδήγησαν, παράλληλα, στη δημιουργία νέων επαγγελμάτων που, όχι μόνο δεν υπήρχαν προηγουμένως, αλλά θα πάψουν να υφίστανται αν κάποια στιγμή εξαφανίζονταν, ως διά μαγείας, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Ο όρος “influencer”, που μπήκε στις ζωές μας πρόσφατα, έχει αποκτήσει τη δική του δυναμική, ενώ πλέον θεωρείται ένα κανονικό και δη δύσκολο επάγγελμα. Χιλιάδες άνθρωποι ανά τον κόσμο, που αυτοπροσδιορίζονται influencers, ασχολούνται 100% με το Instagram και κερδίζουν μεγάλα χρηματικά ποσά, ενώ έχουν αποκτήσει μια θέση στη λίστα των «διασήμων».

Πρόσφατα, μάλιστα, η Έλενα Κρεμλίδου Μαριπόζα που αυτοπροσδιορίζεται ως Instagrammer ξέσπασε σχετικά με τα σχόλια για το επάγγελμά της, αναφέροντας πως πρόκειται για μια πολύ δύσκολη δουλειά που απαιτεί χρόνο, που φορολογείται κανονικά όπως όλες οι άλλες και που χρειάζεται συνεχή ενασχόληση. «Όντως φορολογούμαστε και όντως είναι δύσκολο. Εγώ είμαι ταυτόχρονα το προϊόν, ο διαφημιστής. Κάνω το project management. Κάνω διάφορα πράγματα για να βγει μια εταιρεία στον αέρα», είχε αναφέρει χαρακτηριστικά σε πρόσφατη συνέντευξή της. Όσο κι αν δυσκολευόμαστε, πάντως, να το κατανοήσουμε, το Instagram αποτελεί όντως ένα εργασιακό περιβάλλον για μεγάλη μερίδα κόσμου και οι influencers είναι επαγγελματίες.

Αυτό αποδεικνύεται περίτρανα μέσα από δύο ντοκιμαντέρ, που ναι μεν ασχολούνται με διαφορετικές περιπτώσεις ανθρώπων που ασκούν επιρροή στο κοινό μέσω του Instagram, αλλά αναδεικνύουν την κοινή βάση του φαινομένου: την δύναμη των social media, την ματαιοδοξία των influencers, την ψεύτικη πραγματικότητα πίσω από την εντυπωσιακή εικόνα, τη μοναξιά πίσω από τους followers, καθώς και τη βιομηχανία που τρέφει, αλλά και τρέφεται από όλο αυτό.

Οι influencers της διπλανής πόρτας

«Τι θέλεις να γίνεις όταν μεγαλώσεις; Διάσημος».

Ολοένα και περισσότερα παιδιά ονειρεύονται πια να γίνουν «διάσημοι» όταν μεγαλώσουν. Χωρίς να ξέρουν το γιατί, αλλά ούτε και τι ακριβώς σημαίνει, φαντάζονται πως η φήμη μπορεί να τους προσφέρει μια καλύτερη ζωή, πολλά χρήματα και μια αυτοπεποίθηση που θα σκεπάσει κάθε ενδεχόμενη ανασφάλεια. Βλέποντας καθημερινά την υπέροχη, πολυτελή και επιτυχημένη – αλλά απατηλή εν τέλει – ζωή των influencers που ακολουθούν στο Instagram, δημιουργούν νέα πρότυπα στο μυαλό τους και ελπίζουν πως κάποια στιγμή θα καταφέρουν να τα φτάσουν.

Το ντοκιμαντέρ “Fake Famous” του HBO ακολουθεί τις περιπτώσεις των Ντόμινικ Ντράκμαν, Ουάιλι Χάινερ και Κρις Μπέιλι, τριών ανθρώπων της διπλανής πόρτας που θέλουν να γίνουν διάσημοι στα social media. Πρόκειται για τρεις απλούς χρήστες του Instagram, με λίγους followers, οι οποίοι μέσα από το κοινωνικό πείραμα του ντοκιμαντέρ, προσπαθούν να γίνουν influencers και να φτάσουν στην κορυφή με τη βοήθεια ειδικών στα social media, επαγγελματιών φωτογράφων και εξειδικευμένων υπηρεσιών. Στον δρόμο προς τη δόξα, οι επίδοξοι influencers είναι ικανοί να κάνουν τα πάντα για να επιτύχουν τον στόχο τους. Ή μήπως όχι;

Το ντοκιμαντέρ του Νικ Μπίλτον, πρώην δημοσιογράφου της εφημερίδας New York Times και του περιοδικού Vanity Fair, παρουσιάζει τη διαδικασία «κατασκευής» ενός influencer από το μηδέν και το πώς άσημοι άνθρωποι μπορούν μέσω του Instagram να γίνουν διάσημοι. Όχι επειδή κατέχουν κάποια δεξιότητα ή διαθέτουν ένα ιδιαίτερο ταλέντο, αλλά γιατί έχουν πολλές χιλιάδες followers και βιώνουν μια lifestyle ζωή, που όλοι θα ήθελαν να έχουν. Το πείραμα πετυχαίνει εν μέρει, αφού από τους τρεις εν δυνάμει influencers, μόνο η μία καταφέρνει να επιτύχει τον στόχο της. Ωστόσο, το ίδιο το ντοκιμαντέρ πετυχαίνει τον στόχο του, που δεν είναι άλλος από την αποδόμηση των «διασήμων του Instagram» και την κατάρρευση του προτύπου των influencers.

Συγκεκριμένα, στο “Fake Famous” βλέπουμε όλη τη διαδικασία «κατασκευής», η οποία ξεκινά από τις εντυπωσιακές φωτογραφίες που δημοσιεύουν οι influencers, οι οποίες τις περισσότερες φορές είναι ψεύτικες. Τα ακριβά εστιατόρια, οι πολυτελείς βίλες, τα διαρκή ταξίδια, τα πεντάστερα ξενοδοχεία και οι καταγάλανες πισίνες, δεν είναι τίποτα άλλο πέρα από σκηνοθετημένες εικόνες σε μία αυλή με τη χρήση απλών αντικειμένων που μπορεί να διαθέτει ο οποιοδήποτε. Οι εν λόγω φωτογραφίες, σε συνδυασμό με τα κατάλληλα check-ins στο Instagram, όμως, δημιουργούν αυτόματα την ψευδαίσθηση μιας πολυτελούς και ανέμελης ζωής, που όλοι θα ζήλευαν. Την ίδια στιγμή, η σκέψη του «για να μπορεί να τα κάνει όλα αυτά, σημαίνει πως είναι διάσημη» προσθέτει την απαραίτητη πινελιά στο προφίλ του εν δυνάμει influencer.

Παράλληλα, βλέπουμε την τεράστια σημασία και τον καταλυτικό ρόλο που παίζουν στην όλη διαδικασία τα αγορασμένα «ψεύτικα likes» και οι «ψεύτικοι followers», γνωστοί και ως bots. Μέσα από το ντοκιμαντέρ βλέπουμε την ανάγκη ύπαρξής τους, στην αρχή τουλάχιστον της πορείας ενός influencer, ώστε να δημιουργηθεί η εντύπωση της μεγάλης απήχησης, αλλά και την προσπάθεια να μην γίνουν αντιληπτοί από τις εφαρμογές που «αναγνωρίζουν» τα bots. Ωστόσο, βλέπουμε πως τα bots δεν αποτελούν εργαλείο μόνο αυτών, αλλά μεγάλων προσωπικοτήτων του Instagram, που έχουν ήδη χτίσει την καριέρα τους και συνεχίζουν να επεκτείνουν τη φήμη τους.

Στην πορεία του πειράματος, οι δύο από τους τρεις “Fake Famous” αποφασίζουν να τα παρατήσουν, καθώς δεν αισθάνονται άνετα με τους «ψεύτικους followers». Ο Ουάιλι Χάινερ αρχίζει να αγχώνεται ανησυχητικά κάθε φορά που «πρέπει» να ποστάρει, ενώ ο Κρις Μπέιλι ακούγεται να λέει «I’d rather be broke and be real, than be rich and be fake», επιμένοντας πως θέλει ο κόσμος να δει τον πραγματικό του εαυτό και όχι κάποιον που το παίζει διάσημος με ψεύτικα μέσα. Στον αντίποδα, η Ντόμινικ Ντράκμαν δέχεται ολοένα και περισσότερα μηνύματα από εταιρείες που της ζητούν να συνεργαστούν, ενώ λαμβάνει συνεχώς πακέτα με δωρεάν προϊόντα προκειμένου να τα διαφημίσει στο Instagram της. Μέχρι που αρχίζει να αποκτά και πραγματικούς followers, περίπου 5 μήνες μετά την έναρξη του πειράματος.

Κι ενώ η Ντόμινικ Ντράκμαν ήταν έτοιμη να πραγματοποιήσει δωρεάν διακοπές, με μόνη προϋπόθεση να δημοσιεύσει φωτογραφίες από το ξενοδοχείο όπου θα διέμενε και τις υπηρεσίες που θα της παρείχαν, η πανδημία του κορονοϊού «χτύπησε» τον πλανήτη. Και κάπου εκεί η επίπλαστη πραγματικότητα των influencers καταρρέει εντελώς, αφού παρά την καραντίνα που επιβλήθηκε σε όλες τις χώρες του κόσμου, αρκετοί από αυτούς συνέχιζαν να δημοσιεύουν φωτογραφίες από εξωτικούς προορισμούς, πολυτελείς πισίνες και παραλίες γεμάτες από κόσμο. Είναι πλέον γεγονός πως η ψηφιακή πραγματικότητα απέχει από την πραγματική. Και τελικά, is it real or is it fake?

Στον δρόμο που χάραξε η Paris Hilton

Το ντοκιμαντέρ «The American Meme» του Bert Marcus, που μπορεί να παρακολουθήσει κανείς στο Netflix, «φωτίζει» την δύναμη των social media από μια διαφορετική σκοπιά, με πρωταγωνιστές τέσσερις celebrities που έχουν διαγράψει τη δική τους πορεία στον χώρο και έχουν χρησιμοποιήσει με διαφορετικό τρόπο τα πλεονεκτήματα του Instagram. Πάντοτε, όμως, έχοντας τον ίδιο στόχο: να παραμείνουν στο προσκήνιο, να διατηρήσουν τη δημοσιότητά τους και να συνεχίσουν τα απολαμβάνουν τα πλεονεκτήματα που αυτή τους προσφέρει.

Η Paris Hilton, που συμμετέχει στο ντοκιμαντέρ, παρουσιάζεται ως η πρωτοπόρα του είδους, καθώς επιδείκνυε το lifestyle της και την πολυτελή ζωή της πολύ πριν εμφανιστούν τα social media. Ακόμη, όμως, και όταν οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης απέκτησαν δύναμη, η χρυσή κληρονόμος κατάφερε να εναρμονιστεί με την σύγχρονη εποχή και να προωθήσει τον εαυτό της, καθώς και τα προϊόντα των εταιρειών της, μέσα από τα social media. Διατήρησε, έτσι, τη φήμη της και συνεχίζει να το κάνει, ακολουθώντας την εποχή, αλλά και δημιουργώντας δικές της τάσεις αφού η επιρροή της στο κοινό είναι πολύ μεγάλη.

Η ίδια, πάντως, αναφέρεται και στις συνέπειες της ανεξέλεγκτης ψηφιακής πραγματικότητας και της διαρκούς προσπάθειας ενός διάσημου να διατηρήσει το ενδιαφέρον των followers του, δηλώνοντας πως μέσα σε όλη αυτή την κατάσταση τα όρια της ιδιωτικότητας χάνονται. Ωστόσο, εκφράζει τη χαρά της για το γεγονός ότι η ίδια πλέον έχει τον έλεγχο της εικόνας της στα χέρια της, καθώς η ίδια υπήρξε για πολλά χρόνια έρμαιο των παπαράτσι, των media και ανθρώπων που την χρησιμοποίησαν με κακόβουλο τρόπο στο παρελθόν. Αναφερόμενη, μάλιστα, στη διαρροή του sex tape το 2004, η ίδια λέει: «Αισθάνθηκα σαν να με βιάζουν».

Στη σημαντικότητα του να έχει κανείς τον έλεγχο στα χέρια του αναφέρεται και το γνωστό μοντέλο Emily Ratajkowski, που υποστηρίζει πως μπορεί να δημοσιεύει ό,τι θέλει στον προσωπικό της λογαριασμό και το συνδέει με το κίνημα του φεμινισμού, αλλά και η κωμικός Brittany Furlan, η οποία είχε γίνει διάσημη μέσα από τα αστεία, αυτοσχέδια βίντεο που αναρτούσε στο Vine. Η ίδια μιλά με αυτοσαρκασμό για τα viral βίντεο που έχει φτιάξει κατά καιρούς, καθώς αρκετά από αυτά ήταν ακραία λόγω της ανάγκης της να αυξήσει τους followers της. Μετά το κλείσιμο της πλατφόρμας Vine, η Brittany μεταφέρθηκε στο Instagram – ξεκινώντας πάλι από το μηδέν, όπως δηλώνει η ίδια – και προσπάθησε με κάθε τρόπο να γίνει διάσημη ξανά, αναπαράγοντας εμβληματικές φωτογραφίες καλλιτεχνών, όπως εκείνη της εγκύου Beyoncé. Σε μια ειλικρινή εξομολόγηση, η γνωστή κωμικός αναφέρει πως αισθάνεται ότι η ανάγκη για αποδοχή και αγάπη την οδηγούν σε αυτή τη συνεχή προσπάθεια για προσοχή.

Παράλληλα, το ντοκιμαντέρ παρουσιάζει την διαδρομή του Kirill Bichutsky, γνωστός ως “The Slut Whisperer”, ο οποίος ξεκίνησε ως φωτογράφος σε διάφορα νυχτερινά clubs και κατέληξε να διοργανώνει ο ίδιος τα δικά του events σε διάφορες χώρες του κόσμου. Τα πάρτυ του έχουν ως κύριο χαρακτηριστικό τις γυμνές γυναίκες που τρέχουν να τον συναντήσουν προκειμένου να τις λούσει με σαμπάνιες και να φωτογραφηθούν μαζί του. Μέχρι που ο ίδιος φτάνει σε ένα σημείο καμπής και προβληματίζεται σχετικά με την ιδιότητά του, αλλά και την επιρροή που ασκεί στους γύρω του. Όπως αναφέρει ο ίδιος, ναι μεν είναι διάσημος στο Instagram, αλλά έξω από τα social media δεν έχει κανένα ταλέντο και δεν θα μπορούσε να δουλέψει πουθενά, αφού δεν διαθέτει καμία δεξιότητα, αλλά ούτε και πτυχία.

Στο ντοκιμαντέρ βλέπουμε τον ο Josh Ostrovsky, γνωστό στα social media ως «The Fat Jewish», ο οποίος κατάφερε να γίνει διάσημος μέσα από το Instagram, όταν ένα βίντεο – παρωδία που δημοσίευσε έγινε viral. Έκτοτε, έχει υπογράψει πολλαπλά συμβόλαια με εταιρείες μόδας, διαφήμισης και προώθησης προϊόντων, ενώ αποφάσισε να εκμεταλλευτεί τα φήμη του όσο είναι καιρός – καθώς, όπως λέει, αυτό δεν μπορεί να διαρκέσει για πάντα – λανσάροντας τη δική του σειρά από κρασιά. Τέλος, πολύ μεγάλο ενδιαφέρον έχει η περίπτωση του DJ Khaled, ο οποίος κατάλαβε από νωρίς την λογική των social media και τις ανάγκες του κοινού τους, αφού άρχισε να δημοσιεύει στιγμιότυπα από την καθημερινότητά του, πολύ πριν αυτό γίνει η απόλυτη τάση. Η φήμη που απέκτησε μέσα από το Instagram υπήρξε πολύ μεγαλύτερη από αυτή που είχε προηγουμένως μέσα από τη μουσική του και κάπως έτσι ο Khaled, χρησιμοποίησε τη νέα του ιδιότητα ως influencer για να προωθήσει τη δουλειά του, ενώ του ανοίχτηκαν πάρα πολλές και διαφορετικές πόρτες στην πορεία.

Οι παραπάνω ιστορίες, τόσο των celebrities που εκτοξεύθηκαν μέσα από τα social media, όσο και των influencers που έγιναν διάσημοι μέσα από το Instagram, έχουν ως κοινό παρονομαστή τη συνεχή δουλειά που χρειάζεται για να παραμείνεις στην επιφάνεια, τη διαρκή προσπάθεια να εφευρίσκεις νέες ιδέες, καθώς το κοινό «βομβαρδίζεται» με πολλές πληροφορίες στον κόσμο των social media, αλλά και την παροδικότητα που μπορεί να έχει αυτή η νέα, ψηφιακή πραγματικότητα που μπορεί τη μία μέρα να σε ανεβάσει στην κορυφή και την επόμενη να σε ρίξει στον πάτο. Και τότε, πώς θα διαχειριστείς την κατάσταση, αφού έχεις μάθει να ζεις μέσα από την ειδωλοποίηση που σου προσφέρει το κοινό σου;

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις