Το κάλεσμα των μαρμάρων: Η λεηλασία της Ακρόπολης και τα αρχαία που χάθηκαν στο εξωτερικό – Δείτε το πρώτο επεισόδιο

Πρεμιέρα έκανε χθες, Τρίτη 5 Νοεμβρίου, στο COSMOTE HISTORY HD η νέα σειρά ντοκιμαντέρ «Το κάλεσμα των μαρμάρων», σε παραγωγή COSMOTE TV. Η σειρά 10 επεισοδίων επικεντρώνεται στη διασπορά των ελληνικών αρχαιοτήτων τους τελευταίους πέντε αιώνες, καθώς και στον ρόλο που διαδραμάτισε η ελληνική αρχαιότητα στη διαμόρφωση της νεότερης ευρωπαϊκής πολιτιστικής ταυτότητας, αλλά και τη δημιουργία του ελληνικού κράτους.

 

Η νέα σειρά παρουσιάστηκε στο πλαίσιο εκδήλωσης που διοργανώθηκε στο Ιωνικό Κέντρο Πολιτισμού παρουσία εκπροσώπων του Τύπου, στελεχών της COSMOTE TV και συντελεστών της σειράς, μεταξύ των οποίων ο Κλεάνθης Δανόπουλος, σκηνοθέτης και σεναριογράφος της σειράς, ο Γιώργος Τόλιας, Ιστορικός, Διευθυντής Ερευνών στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και ο Θεόδωρος Κουτσογιάννης, Ιστορικός της Τέχνης, Έφορος Συλλογής Έργων Τέχνης της Βουλής των Ελλήνων. Στην εκδήλωση παραβρέθηκε και ο Executive Director της COSMOTE TV, Δημήτρης Μιχαλάκης.

«Η σειρά παρουσιάζει τα καθοριστικά σημεία της σχέσης του Δυτικού Πολιτισμού με τα έργα της Ελληνικής αρχαιότητας, τους τελευταίους πέντε αιώνες. Η σχέση αυτή, η οποία συνεχίζεται αδιάρρηκτα από την Αναγέννηση ως σήμερα, οριοθετεί σε μεγάλο βαθμό την πορεία εξέλιξης του Δυτικού Πολιτισμού, ενώ διαδραμάτισε έναν καθοριστικό ρόλο στη δημιουργία και τη διαμόρφωση του Ελληνικού κράτους. Τα αντικείμενα που έχουν μεταφερθεί στα περισσότερα μουσεία της Ευρώπης είναι ένα δείγμα αυτής της σχέσης», σημειώνει ο σκηνοθέτης της, Κλεάνθης Δανόπουλος. «Στο διάστημα αυτό, ο Δυτικός πολιτισμός αυτοπροσδιορίστηκε ως συνεχιστής του πνεύματος και της αισθητικής της Ελληνικής Αρχαιότητας, γεγονός που δημιουργεί μία ιδιαίτερη περίπτωση στην παγκόσμια Ιστορία. Χειρόγραφα, νομίσματα και μεγάλος αριθμός έργων τέχνης, μεταφέρθηκαν από την Ελλάδα στην Δυτική Ευρώπη, επηρεάζοντας καθοριστικά την τέχνη και τις πνευματικές αναζητήσεις της Ευρώπης. Οι μεγάλες πρωτεύουσες του Δυτικού κόσμου, στολίστηκαν με κτήρια αναφοράς στον Κλασσικό πολιτισμό, ενώ οι τέχνες αναπτύχθηκαν έχοντας σαν βάση τα πρότυπα και τις αναζητήσεις της Ελληνικής Αρχαιότητας. Επομένως, το ενδιαφέρον στη σειρά δεν είναι μόνο η λεηλασία, αλλά το γεγονός ότι μετά την Αναγέννηση η Δυτική Ευρώπη αφομοίωσε πολλά στοιχεία από τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό».

Η σειρά «το κάλεσμα των μαρμάρων» ταξίδεψε στη Βενετία, το Λονδίνο, το Παρίσι και το Μόναχο, κινηματογραφώντας μερικά από τα σπουδαιότερα Ελληνικά έργα τέχνης που έχουν μεταφερθεί στα μουσεία αυτών των πόλεων. Συνομίλησε με περισσότερους από 30 έγκριτους ιστορικούς και ερευνητές, οι οποίοι παρουσίασαν τις συνθήκες κάτω από τις οποίες έγιναν αυτές οι μεταφορές αρχαιοτήτων σκιαγραφώντας ταυτόχρονα τις επιπτώσεις που είχαν στις τοπικές κοινωνίες.

Ένας από αυτούς είναι ο ιστορικός τέχνης, έφορος Συλλογής Έργων Τέχνης της Βουλής των Ελλήνων, Θεόδωρος Κουτσογιάννης οποίος αναφορικά με το ζήτημα της αρχαιοκαπηλίας τόνισε: « Η αρχαιοκαπηλία συστηματοποιήθηκε σταδιακά. Από τα τέλη του 17 αιώνα ξεκινάει να υπάρχει μία κανονική ροή αρχαιολατρών στην Ελλάδα, οι οποίοι έκαναν αυτοψία, έρευνες και τα αποτύπωναν τα μνημεία. Ωστόσο, όλη αυτή η διαδικασία μπορεί να θεωρηθεί πλήρως οργανωμένη από τα μέσα του 18ου αιώνα και μετά, όπου συστηματοποιείται και η γνώση. Οτιδήποτε ελληνικό έχει σαφώς μεγαλύτερη αξία από οποιαδήποτε άλλη ρωμαϊκή αρχαιότητα».

Το ντοκιμαντέρ καταπιάνεται και με το θέμα της μεταφοράς των μαρμάρων του Παρθενώνα. «Η περίπτωση της αρπαγής των Μαρμάρων του Παρθενώνα από τον Έλγιν είναι ξεχωριστή για δύο λόγους. Πρώτον γιατί αφορά τον Παρθενώνα – αν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε έναν χριστιανικό όρο για την αρχαιότητα, θα λέγαμε τα «Άγια των Αγίων» όσον αφορά στην Ελληνική Αρχαιότητα- και δεύτερον, λόγω του τρόπου με τον οποίο εκείνος απέσπασε ότι πήρε από τον Παρθενώνα. Διέλυσε το μνημείο από άποψη δομική, τεκτονική. Επέφερε δηλαδή μία καταστροφή», ανέφερε ο κ. Κουτσογιάννης.

Από την πλευρά τουοδιευθυντής ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και ιστορικός Γιώργος Τόλιας τόνισε σχετικά με το ίδιο θέμα: «Οι έντονες αντιδράσεις γύρω από το θέμα αυτό προέκυψαν λόγω της βαναυσότητας της κίνησης του Έλγιν. Μέχρι εκείνη την εποχή δεν είχαμε ξανά διάλυση ή καταστροφή μνημείων. Είναι τελείως διαφορετικό το να συλλέγει κανείς διάσπαρτες αρχαιότητες και να τις συγκεντρώνει για να τις μελετήσει και τελείως διαφορετικό να καταστρέφει μνημεία προκειμένου να αφαιρέσει από αυτά τον γλυπτό διάκοσμο ή ό,τι θεωρεί θησαυρό. Να λεηλατήσει δηλαδή μνημεία που όλοι τα ήξεραν και κανείς δεν τα πείραζε με σκοπό την προσωπική προβολή ή το κέρδος».

«Το ενδιαφέρον της Δύσης για την Ελληνική αρχαιότητα, διαδραμάτισε έναν σημαντικό ρόλο στην ίδρυση και την ανάπτυξη του Ελληνικού κράτους, μετά την Ελληνική Επανάσταση», επισήμανε ο σκηνοθέτης των «μαρμάρων», Κλεάνθης Δανόπουλος. «Οι ξένες αρχαιολογικές σχολές που δραστηριοποιήθηκαν στην Ελλάδα από τον 19 αιώνα, έβαλαν τις βάσεις για την ανάδειξη του αρχαιολογικού χάρτη της χώρας, ενώ ταυτόχρονα ανέδειξαν την καθοριστική σημασία που είχε ο Αρχαίος Ελληνικός πολιτισμός στην διαμόρφωση της ιδέας, μίας κοινής ευρωπαϊκής πολιτιστικής ταυτότητας».

«Αν περπατήσετε σήμερα στο Λονδίνο, θα βρείτε μικρούς Παρθενώνες, μικρά Ερέχθεια και μικρά Προπύλαια. Όχι μόνο στο Λονδίνο, αλλά και στο Εδιμβούργο, στο Μπαθ και αλλού. Υπάρχει μια αισθητική και η αισθητική δεν αφορά την ομορφιά, αλλά την τελειότητα. Όταν έρχεσαι σε επαφή με το τέλειο, όπως έλεγαν οι Αρχαίοι, ‘εγκρίνεσαι’ ως άνθρωπος, αποκτάς παιδεία. Αλλά όταν αυτή η μεταφορά γίνεται σε μία σύγχρονη χώρα, η παιδεία χάνεται και καταλήγει να γίνει διακοσμητικό στοιχείο» αναφέρει στη σειρά ο William St Clair, ιστορικός στο Ινστιτούτο Αγγλικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου.

Στη σειρά της COSMOTE TV, ιδιαίτερη αναφορά γίνεται και στην αρπαγή και τη μεταφορά των μαρμάρων του Παρθενώνα από τον Τόμας Μπρους, 7 Κόμη του Έλγιν (1803), ενώ τονίζεται ότι η άφιξή τους στο Λονδίνο αποτέλεσε ορόσημο για την εξέλιξη της πόλης.

«Η Αθήνα έγινε πόλη-παράδειγμα για το Λονδίνο. Και όταν έφτασαν τα γλυπτά του Παρθενώνα στο μουσείο, θεωρήθηκαν μέρος της αθηναϊκής ταυτότητας. Τι είχε το Λονδίνο; Μερικούς σταθμούς διοδίων και μεσαιωνική ρυμοτομία και εντέλει το Βρετανικό Μουσείο είχε πολύ λίγα ακόμα πράγματα να δείξει. Έτσι πήραν παράδειγμα από τη μικρή, γενναία Αθήνα με τα σοκάκια και τα μικρά σπίτια, τη μικρή γενναία Αθήνα και τη δόξα της, πέρα από τη χλιδή», δηλώνει ο Dr. Ian Jenkins, Επίτιμος Έφορος του Τμήματος Ελληνικών και Ρωμαϊκών Αρχαιοτήτων του Βρετανικού Μουσείου.

Το πρώτο επεισόδιο της σειράς, με τίτλο «Η αφύπνιση της αρχαιότητας», ακολουθεί σημαντικές προσωπικότητες, όπως τον αρχαιοδίφη Κυριακό της Αγκώνας και τον χαρτογράφο Κριστόφορο Μπουοντελμόντι, και παρουσιάζει τη «γέννηση» του ενδιαφέροντος της Δυτικής Ευρώπης για την ελληνική αρχαιότητα, στην οποία βασίστηκε η ανάπτυξη των τεχνών και η μεγάλη πολιτιστική αλλαγή της Ευρώπης τον 13 αιώνα.

Σχετικά με το COSMOTE HISTORY HD, ο Δημήτρης Μιχαλάκης, Executive Director της COSMOTE TV δήλωσε «Στο COSMOTE HISTORY HD έχουμε πάρα πολύ νέο περιεχόμενο. Θέλουμε να πούμε ιστορίες που να έρθουν κοντά σε ένα πιο νεανικό κοινό που ως τώρα δεν τις έχει δει. Αυτό που μας ενδιαφέρει είναι να φέρουμε το νεανικό κοινό κοντά στην ιστορία μας και τον πολιτισμό μας. Σε αυτή τη λογική έχουμε ασχοληθεί με το να δημιουργήσουμε και να φέρουμε νέα ντοκιμαντέρ με μία σύγχρονη, φρέσκια ματιά. Μία τέτοια σειρά, που θα κάνει πρεμιέρα σύντομα στο κανάλι, είναι το «Λόγος-Αντίλογος» με παρουσιαστή τον Μάκη Παπαδημητρίου, που καταπιάνεται με το θέμα των debates και με τον τρόπο με τον οποίο η επιχειρηματολογία διδάσκεται σήμερα σε φοιτητές στα πανεπιστήμια, δομημένα με συγκεκριμένους κανόνες και θίγοντας θέματα της επικαιρότητας. Στην προσπάθειά μας να φέρουμε πιο κοντά το κοινό στην ιστορία δίνουμε δωρεάν το COSMOTE HISTORY σε όποιο σχολείο μας το ζητήσει, με τη μορφή desktop application. Οπότε όλο το περιεχόμενο μας μπορεί να διατίθεται on demand στα σχολεία, πάρα πολύ εύκολα και απλά, αρκεί κάποιος να έρθει σε επαφή μαζί μας».

Δείτε το πρώτο επεισόδιο – “Η αφύπνιση της αρχαιότητας”:

Συντελεστές:

Παραγωγή: COSMOTE TV

Εταιρεία Εκτέλεσης Παραγωγής: BOO Productions
Παραγωγός: Τάκης Νικολακόπουλος

Σενάριο-σκηνοθεσία: Κλεάνθης Δανόπουλος

Δ/νση φωτογραφίας: Ευγένιος Διονυσόπουλος

Επιστημονικοί σύμβουλοι: Μαίρη Αδαμοπούλου, Μαρίνος Αργυριάδης-Καχρίλας

Έρευνα αρχειακού υλικού: Μαρίνος Αργυριάδης – Καχρίλας

Επιμέλεια συνεντεύξεων: Μαίρη Αδαμοπούλου

Διεύθυνση παραγωγής: Πέτρος Μαντούβαλος, Ελένη Τσατσούλα

Αφήγηση: Γιώργος Λιάντος, Νίκος Τσινές

Μοντάζ: Θανάσης Παπαθανασίου, Μιχάλης Παπαδάκης

Βοηθοί σκηνοθέτη: Δημήτρης Παπαροϊδάμης, Ηλίας Στάθης

Συντονισμός παραγωγής: Βάσω Βασιλοπούλου, Κερασώ Ματιάτου, Χριστίνα Αναστοπούλου

Τα επεισόδια της νέας σειράς θα προβάλλονται σε Α’ προβολή στο COSMOTE HISTORY HD κάθε Τρίτη βράδυ στις 22.00 και σε επανάληψη κάθε Παρασκευή στις 19.00. Μετά την προβολή τους στο κανάλι, όλα τα επεισόδια θα είναι διαθέσιμα για δωρεάν on demand θέαση στην υπηρεσία COSMOTE TV PLUS.

Το Who is Who των συντελεστών που μίλησαν για τη σειρά ντοκιμαντέρ

Κλεάνθης Δανόπουλος

Ο Κλεάνθης Δανόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1961. Ολοκλήρωσε τις σπουδές του στο Θέατρο και μετά στον Κινηματογράφο, στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης ( Paris III). Παρέμεινε στο Παρίσι για όλη την δεκαετία του ’80, συμμετέχοντας σε Θεατρικές ομάδες και σε ταινίες μικρού μήκους. Μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα, συνεργάστηκε με τον Σπύρο Ευαγγελάτο στο Αμφιθέατρο και το Εθνικό Θέατρο, σκηνοθέτησε ντοκιμαντέρ για την Ελληνική Τηλεόραση («Δεκαετία του ‘60», επεισόδια στο «Παρασκήνιο) και για ένα διάστημα σκηνοθέτησε μεγάλες μουσικές συναυλίες. Δημιούργησε θεατρικές ομάδες, οι οποίες έγραψαν και παρουσίασαν τα δικά τους θεατρικά έργα. Η συλλογή διηγημάτων του με τον τίτλο «Αθωότητες» κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πατάκη. Έγραψε και σκηνοθέτησε μικρού μήκους ταινίες ( «Μύθοι και πολιτείες ΙΙ», «Το καρναβάλι της Βενετίας» κ.α) και την μεγάλου μήκους ταινία «Στο βάθος Κήπος». Δημιούργησε το τηλεοπτικό παιχνίδι «Κάθε τόπος, μια ιστορία». Έχει διδάξει θέατρο και κινηματογράφο ενώ είναι συνιδρυτής του ετήσιου δημιουργικού σεμιναρίου κινηματογράφου «Zagoriwood», το οποίο εξελίσσεται τα τελευταία 10 χρόνια στο Ζαγόρι της Ηπείρου.

Γιώργος Τόλιας

Ο Γιώργος Τόλιας είναι Διευθυντής Ερευνών στο Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και Διευθυντής σπουδών στην École pratique des hautes études, 4ο Τμήμα (Ιστορικές και Φιλολογικές Επιστήμες). Στο Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών είναι Επιστημονικός Υπεύθυνος του προγράμματος «Γεωγραφική παιδεία και ιστορία της χαρτογραφίας, 15ος-19ος αι. Η έδρα του στην ephe τιτλοφορείται

«Αναπαραστάσεις του χώρου: ύστερος μεσαίωνας – νεώτεροι χρόνοι». Παράλληλα ασχολείται με την ιστορία της αρχαιολογίας, των ελληνικών σπουδών και του φιλελληνισμού ανάμεσα στον 15ο και τον 19ο αιώνα.

Θοδωρής Κουτσογιάννης

Ο Θοδωρής Κουτσογιάννης σπούδασε αρχαιολογία και ιστορία της τέχνης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (πτυχίο 1996, μεταπτυχιακό δίπλωμα 2000, διδακτορική διατριβή 2008).

Στο πλαίσιο των μεταπτυχιακών σπουδών του, έχει επιμορφωθεί και μελετήσει σε πανεπιστήμια και ερευνητικά ιδρύματα του εξωτερικού (Πανεπιστήμιο Ρώμης “La Sapienza” 1998 και 2000, Warburg Institute Λονδίνου 2001-02, Scuola Normale Superiore Πίζας 2003, Istituto di Studi Umanistici Πανεπιστημίου Φλωρεντίας 2005-08, Πανεπιστήμιο Princeton 2011). Έχει λάβει υποτροφίες από το Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών (1997 κ.ε.), το Ίδρυμα Παναγιώτη και Έφης Μιχελή (1998 και 2000), το Ίδρυμα Sasakawa του Τόκυο (2000), τη British School at Athens (2001-02), τη Scuola Normale Superiore di Pisa (2003), το Istituto di Studi Umanistici στη Φλωρεντία (2005- 08), το Πρόγραμμα Ελληνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Princeton (2011). Ασχολείται ερευνητικά με τη νεώτερη ευρωπαϊκή τέχνη (από την Αναγέννηση έως τον Νεοκλασικισμό), καθώς και με τη νεοελληνική, εστιάζοντας στην εικονογραφία και την ερμηνεία της στο ευρύτερο πλαίσιο της αναπαράστασης, ως ιστορία όχι μόνον της τέχνης αλλά της εικόνας συνολικά, με όρους «οπτικού πολιτισμού».

Επιμελείται το τρέχον εκθεσιακό πρόγραμμα «Επέστρεφε» για τη Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων (2011 κ.ε.). Έχει διδάξει ιστορία της ευρωπαϊκής τέχνης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (2009, 2011, 2018), το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας (2010) και το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο (2009-14). Από το 2009 εργάζεται ως έφορος της Συλλογής Έργων Τέχνης της Βουλής των Ελλήνων