Φράγμα του Μαραθώνα: Καρέ καρέ το χρονικό της κατασκευής

Μία έκθεση για τα 90 χρόνια από την κατασκευή του έργου που χαρακτηρίστηκε ως "θαύμα της εποχής", του έργου που κάλυψε τις ανάγκες ύδρευσης της Αθήνας και άλλων πόλεων, μία περίοδο που η πρωτεύουσα δέχτηκε περί το 1.300.000 πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία. Με ελεύθερη είσοδο.

ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΦΑΣΣΕΑ
12 Νοεμβρίου 2019 08:27

Φέτος συμπληρώνονται 90 χρόνια από τα επίσημα εγκαίνια της ανέγερσης ενός έργου διεθνούς σημασίας, που χαρακτηρίστηκε ως “θαύμα της εποχής” του, το Φράγμα του Μαραθώνα.

Με αφορμή την επέτειο, η ΕΥΔΑΠ διοργανώνει έκθεση με τίτλο “Η μεγαλύτερη πρόσκληση: 90 χρόνια Φράγμα Μαραθώνα”, στο Κέντρο Πολιτισμού “Ελληνικός Κόσμος” (Πειραιώς 254, Ταύρος), εκθέτοντας τεκμήρια του ιστορικού της αρχείου. Το News24/7 βρέθηκε εκεί.

Λίγα λόγια για την κατασκευή του Φράγματος

Το μοναδικό φράγμα στον κόσμο εξ’ ολοκλήρου επενδυμένο με πεντελικό μάρμαρο, όμοιο με αυτό που χρησιμοποιήθηκε για τον Παρθενώνα, το φράγμα του Μαραθώνα χρειάστηκε 3 χρόνια για να ολοκληρωθεί (1926 – 1929).

Με το πέρας του Α’ Παγκοσμίου πολέμου και την ελληνοτουρκική ανταλλαγή πληθυσμών που ακολούθησε, η Αθήνα δέχτηκε μεγάλο αριθμό προσφύγων. Συγκεκριμένα, κατά τη δεκαετία του 1920 υπολογίζεται ότι εισέρευσαν περί το 1.300.000 πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία και συνεπώς οι ανάγκες για νερό πολλαπλασιάστηκαν δραματικά.

Επόμενο ήταν λοιπόν με την άφιξη όλων αυτών των κυμάτων ανθρώπων οι ανάγκες για νερό να πολλαπλασιαστούν. Η ιδέα ενός φράγματος στον Μαραθώνα φάνταζε λοιπόν ιδανική λύση στο επικείμενο πρόβλημα.

Με εργολάβο την αμερικανική εταιρεία ULEN, η οποία υπέγραψε συμβόλαιο με το ελληνικό δημόσιο και την Τράπεζα των Αθηνών στις 22 Δεκεμβρίου 1924, οργανώθηκε η κατασκευή του φράγματος, μίας τεχνητής λίμνης, ενός αγωγού 21.500 μ. καθώς και αντιλιοστάσιου. Η Βουλή των Ελλήνων ενέκρινε το μεγαλόπνοο έργο και ταυτόχρονα αποφάσισε την ίδρυση της Ελληνικής Εταιρείας Ύδρευσης, ρόλος της οποίας ήταν η επίβλεψη της κατασκευής και η παροχή ύδρευσης για την Αθήνα και άλλες πόλεις.

Το κόστος τέθηκε σύντομα εκτός προϋπολογισμού και καθώς η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος αδυνατούσε να το χρηματοδοτήσει, το ελληνικό δημόσιο σύνηψε δάνειο 10.000.000 δολαρίων με την κατασκευάστρια εταιρεία

Υπό την εποπτεία της ΕΕΥ, δημιουργήθηκε έτσι μια κοινοπραξία μεταξύ της Ούλεν, της Τράπεζας των Αθηνών και το ελληνικό δημόσιο.

Τα εγκαίνια του φράγματος έγιναν τον Οκτώβριο του 1926, ενώ το “παρών” έδωσαν μεγάλες προσωπικότητες όπως ο τότε πρωθυπουργός Αλέξανδρος Ζαΐμης και ο Ελευθέριος Βενιζέλος.

Η κατασκευή χρειάστηκε τρία περίπου χρόνια για να ολοκληρωθεί, απασχολήθηκαν γύρω στους 450 εργάτες (οι οποίοι δούλευαν σε βάρδιες 24ωρα) και επίσημα ολοκληρώθηκε πλήρως τον Μάιο του 1931.

Έναν χρόνο μετά τα εγκαίνια, η σήραγγα Μπογιατίου μετέφερε 500 γαλόνια νερό ανά δευτερόλεπτο, από τον Μαραθώνα στις υδρευτικές εγκαταστάσεις του Γαλατσίου. Η όλη εγκατάσταση χρησιμοποιούνταν μέχρι και το 1959, οπότε και κρίθηκε σκόπιμη η άντληση νερού από τη λίμνη Υλίκη.

Έκθεση για τα 90 χρόνια από την ΕΥΔΑΠ

Για πρώτη φορά η ΕΥΔΑΠ εκθέτει τεκμήρια από το Ιστορικό της Αρχείο, προσφέροντας στο κοινό δίοδο γνώσης σε αδημοσίευτο υλικό.

Μία έκθεση που μέσα από τρεις κεντρικές θεματικές ενότητες (Α. Μία σύνθετη κατασκευή, Β. Ένα πρότυπο και πολυπληθές εργοτάξιο, Γ. Η διατήρηση στη μνήμη), μας ταξιδεύει, μας μεταφέρει σε μία άλλη εποχή και μας πληροφορεί για τη σημασία του έργου.

Καθ’ όλη τη διάρκεια της έκθεσης ο επισκέπτης αφήνεται στη μαγεία του ήχου από τρεχούμενο νερό, περιφέρεται στον εκθεσιακό χώρο που είναι γεμάτος με ιστορικές πληροφορίες, πλούσιο φωτογραφικό υλικό σε έντυπη και ψηφιακή παρουσίαση, αρχιτεκτονικά σχέδια και χάρτες, έγγραφα τεκμήρια, αντικείμενα όπως εργαλεία χρήσης της κατασκευής του φράγματος, αλλά και παρακολουθεί κινηματογραφική ταινία μικρού μήκους της εποχής.

Την παράσταση κλέβουν οι συγκλονιστικές φωτογραφίες – ντοκουμέντα:

Κατασκευή υδαταποθήκης στο Γαλάτσι, 1929 Ιστορικό Αρχείο ΕΥΔΑΠ

Άποψη του Φράγματος Μαραθώνα, π. 1930-1931 Ιστορικό Αρχείο ΕΥΔΑΠ

Στάδιο κατασκευής του Φράγματος Μαραθώνα, 1927 Ιστορικό Αρχείο ΕΥΔΑΠ

Άποψη του Φράγματος και του κτίσματος, αντιγράφου του Θησαυρού των Αθηναίων, περίπου 1931 Ιστορικό Αρχείο ΕΥΔΑΠ

Τα εγκαίνια του Φράγματος του Μαραθώνα. Στο κέντρο απεικονίζεται ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος, 1929 Ιστορικό Αρχείο ΕΥΔΑΠ

Μηχανικός και εργάτης του έργου φωτογραφίζονται στο μεγάλο μεταλλικό δακτύλιο που χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή της Σήραγγας του Μπογιατίου, 1928 Ιστορικό Αρχείο ΕΥΔΑΠ

Στιγμιότυπο από την τελετή εγκαινίων του νέου δικτύου ύδρευσης των πόλεων Αθηνών, Πειραιώς και περιχώρων, στους Στύλους του Ολυμπίου Διός, 03 Ιουνίου 1931. Η Ελληνική Εταιρεία Υδάτων διαφημίζεται μέσω της τοποθέτησης πιδάκων νερού στην τελετή των εγκαινίων. Ιστορικό Αρχείο ΕΥΔΑΠ