Η Μ. Βρετανία βάφτηκε μπλε, το Κόκκινο Τείχος “έπεσε”

Τα βλέμματα όλου του κόσμου είναι στραμμένα στη Γηραιά Αλβιόνα. Τα κλειδιά του αριθμού 10 της Downing Street είναι ξανά στα χέρια των Συντηρητικών, με ισχυρή λαϊκή εντολή και τη μεγαλύτερη πλειοψηφία από την εποχή της Θάτσερ. Τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων μιλούν για «Εφιάλτη πριν τα Χριστούγεννα» (Daily Mirror), για «Μια δραματική νύχτα που αναδιαμόρφωσε την βρετανική πολιτική σκηνή» (Financial Times) και για τους «Τόρις (που) εξασφαλίζουν την πλειοψηφία των εδρών, καθώς ο Κόρμπιν δηλώνει ότι δεν θα ηγηθεί του Εργατικού Κόμματος στις επόμενες εκλογές» (The Guardian).

Με 365 έδρες στο βρετανικό κοινοβούλιο, ο Μπόρις Τζόνσον με τους Συντηρητικούς έχει πλήρη ελευθερία κινήσεων. Οι Εργατικοί κατέρρευσαν, με μόλις 203 έδρες, χάνοντας μαζί με τις εκλογικές περιφέρειες που τους ανήκαν από το 1935 και μια ιστορική ευκαιρία.

Στις πιο κρίσιμες εκλογές των τελευταίων δεκαετιών, είδαμε τους Βρετανούς πολίτες να σχηματίζουν τις μεγαλύτερες ουρές εδώ και χρόνια, να δημιουργούν πηγαδάκια πολιτικών συζητήσεων σε κάθε γωνιά, να γίνονται μεγάλες κινητοποιήσεις, χωρίς να λείπουν οι γκάφες και οι κακοφωνίες από πολιτικούς και δημοσιογράφους. Το χαρακτηριστικό αυτών των εκλογών ήταν το ποσοστό των ανθρώπων που άλλαξαν την –χρόνια- ψήφο τους τελευταία στιγμή, όπως, για παράδειγμα, ο δημοσιογράφος Peter Oborne, μέχρι πρότινος πιστός ψηφοφόρος των Συντηρητικών, ο οποίος δήλωσε ανοιχτά ότι θα ψηφίσει το κόμμα των Εργατικών, διότι οι Συντηρητικοί «λένε ψέμματα, ασκούν bullying και δεν αποτελούν αξιοπρεπές μεταπολεμικό κόμμα.» Σε μια χώρα που βιώνει βαθιά πολιτική κρίση και διχασμό, περίπου ένας στους δύο ψήφισε διαφορετικό κόμμα από το 2010 μέχρι το 2017.

Οι αιτίες

9 χρόνια διακυβέρνησης των Συντηρητικών είχαν δραματικές συνέπειες για την ποιότητα ζωής των Βρετανών. Ωστόσο, η εντολή σχηματισμού κυβέρνησης ήταν ξεκάθαρη. Πολλοί υποψήφιοι με το Εργατικό Κόμμα έσπευσαν να ρίξουν τις ευθύνες στο debate για το Brexit. Φυσικά, η αιτία δεν μπορεί να είναι μόνο μία. Οι Εργατικοί, αντί να εκμεταλλευτούν την «αριστερή στροφή», έδειξαν στην κοινωνία ένα κόμμα που δεν ξέρει τι θέλει, ούτε θέλει να ακούσει.

Τα δάχτυλα φαίνεται να δείχνουν προς την ηγεσία του κόμματος. Η εποχή που πλήθη κόσμου τραγουδούσαν «Ω, Τζέρεμι Κόρμπιν» στο Glastonbury έχει περάσει ανεπιστρεπτί. Δεν ήταν λίγοι αυτοί που στήριζαν το «ούτε Brexit, ούτε Κόρμπιν». Ο Τζέρεμι Κόρμπιν δέχτηκε πυρά επιθέσεων, για λάθος χειρισμούς, για τη στρατηγική που ακολούθησε όσον αφορά την παραμονή ή έξοδο της χώρας από την Ένωση, για τη μη ανάληψη ευθύνης στις κατηγορίες περί αντισημιτισμού στο εσωτερικό του κόμματος. Η διακήρυξη του κόμματος ήταν πολλά υποσχόμενη, με αναφορές σε εκατομμύρια επενδύσεων στις υποδομές, τις δημόσιες δαπάνες και την επανεθνικοποίηση.

Εν τω μεταξύ, οι Τόρις είχαν μια λιτή κι απέριττη διακήρυξη, μαθαίνοντας από τα λάθη του παρελθόντος, έτσι ώστε να μη δώσουν μεγάλες αφορμές στα μέσα να πιαστούν από κάτι, δυνητικά επιβλαβές για το κόμμα. Έτσι, πολλοί εργάτες του «μπλε κολλάρου» συσχετίστηκαν περισσότερο με τον σπουδαγμένο στην Οξφόρδη ηγέτη των Συντηρητικών, παρά με τον ηγέτη του Εργατικού Κόμματος. Ένας νέος ηγέτης χρειάζεται τώρα που να μπορεί να ενώσει το εργατικό κέντρο με την αριστερά και δεν θα φαντάζει στα μάτια του λαού ένας προνομιούχος «αριστερός της σαμπάνιας». Θα είναι δύσκολη επιλογή.

To Brexit

Ο κόσμος συνέκρινε την «ελαττωματική» πραγματικότητα της παραμονής, με τη μη ρεαλιστική φαντασίωση της αποχώρησης. Αν ο Μπόρις Τζόνσον τηρήσει την υπόσχεσή του, δηλαδή το “Get Brexit Done”, τέλη Ιανουαρίου, η Μ. Βρετανία δεν θα αποτελεί πλέον μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι Βρυξέλλες δείχνουν ικανοποιημένες που έχουν μια σταθερή, ξεκάθαρη στάση σχετικά με την αποχώρηση της χώρας από την ΕΕ. Ο Σαρλ Μισέλ, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, δήλωσε ότι η Ένωση ελπίζει να πραγματοποιηθεί σύντομα η ψηφοφορία στο βρετανικό κοινοβούλιο για το Brexit και να αποσαφηνιστούν τα σχέδια του Λονδίνου.

Στη Σκωτία, ήδη μαζεύουν υπογραφές για την ανεξαρτησία τους. H Nicola Sturgeon, πρώτη υπουργός της Σκωτίας και ηγέτιδα του Σκωτσέζικου Εθνικού Κόμματος (48 έδρες), επιζητά εκ νέου δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία μέσα στη χρονιά που έρχεται, για να ανήκει «το μέλλον της Σκωτίας στα χέρια της Σκωτίας» και να αποφύγουν τις πολιτικές του Μπόρις Τζόνσον.

Τα ρεκόρ

• Οι πρώτες εκλογές που γίνονται Δεκέμβριο ύστερα από περισσότερα από 100 χρόνια. Τα τελευταία χρόνια, οι εκλογές στη Μ. Βρετανία διεξάγονται άνοιξη που έχει περισσότερο φως και λιγότερο κρύο. Επίσης, είναι οι τρίτες εκλογές που πραγματοποιούνται μέσα σε πέντε χρόνια.
• Οι τεράστιες ουρές έξω από τα εκλογικά κέντρα το πρωί της 12 ης Δεκεμβρίου με τη μεγάλη αναμονή. Τα 2/3 του εκλογικού σώματος προσήχθησαν στις κάλπες (περίπου 47,5 εκατ. πολίτες), δεν ξεπέρασαν όμως τον αριθμό των ψηφοφόρων το 2017.
• Οι γυναίκες βουλεύτριες αγγίζουν πλέον το ένα τρίτο του κοινοβουλίου. Πιο συγκεκριμένα, οι Εργατικοί εξέλεξαν 104 γυναίκες και οι Συντητηρικοί 86. Συνολικά, οι γυναίκες στο νέο κοινοβούλιο θα είναι 218.
• Οι στρατηγικοί ψηφοφόροι. Σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση, το ένα τέταρτο των ψηφοφόρων, μεγαλύτερο ποσοστό από κάθε άλλη φορά, θα ψηφίσει στρατηγικά. Πολλές ιστοσελίδες δημιουργήθηκαν με σκοπό να πληροφορήσουν τον κόσμο πως να ψηφίσει στην περιφέρειά του, έτσι ώστε να διώξει τους Τόρις, αν είναι κατά του Brexit και να ρίξει την ψήφο του στον ή στην υποψήφια που θα εξασφαλίσει την παραμονή στην ΕΕ.
• Τα ψέμματα. Η Συμμαχία για τη μεταρρύθμιση της πολιτικής διαφήμισης έκανε fact- checking και ισχυρίζεται πως τουλάχιστον 33 πολιτικές καμπάνιες είναι «άσεμνες, ανέντιμες ή ψευδείς». Ειδικότερα, το 88% των διαφημίσεων των Συντηρητικών είναι ψευδές, ενώ καμία διαφήμιση του Εργατικού κόμματος δεν βρέθηκε αναληθής. Ακόμη, δημιουργήθηκε ολόκληρη ιστοσελίδα αποκλειστικά για τα ψέμματα που διαδίδει ο Μπόρις Τζόνσον στο βρετανικό λαό: https://boris-johnson-lies.com/. Την ίδια ώρα, η ερευνητική ομάδα του FullFact ερεύνησε συνολικά τις διακηρύξεις των κομμάτων, τα debates και τις διαδικτυακές διαφημίσεις, καταλήγοντας πως το 77% του περιεχομένου της βρετανικής πολιτικής σκηνής είναι ψέμματα και ανακρίβειες.

Η μεγαλύτερη μιντιακή διαστρέβλωση στην βρετανική ιστορία

Το κυρίαρχο αφήγημα στα μέσα αποτελούσε άμεση αντανάκλαση της κυβερνητικής στρατηγικής, ότι δηλαδή οι ψηφοφόροι των Εργατικών εγκαταλείπουν το κόμμα λόγω του Brexit. Μέσα, όπως το BBC, επέλεγαν συστηματικά να αναδείξουν περιπτώσεις ψηφοφόρων των Εργατικών που αποφάσισαν να ψηφίσουν συντηρητικά σε αυτές τις εκλογές είτε για το Brexit, είτε εξαιτίας του αντισημιτικού λόγου του πρώην βουλευτή των Εργατικών, Ian Austin. Φανταστείτε κάθε φορά που ακουγόταν μια τέτοια γνώμη, να ακουγόταν κι ένας οπαδός των Συντηρητικών να ψηφίζει Κόρμπιν, για την υποστήριξη του Εθνικού Συστήματος Υγείας.

Η μεγάλη εικόνα ωστόσο, σύμφωνα με το YouGov, είναι διαφορετική. Η αλλαγή της ψήφου έφτανε μόλις στο 4,9% σε περιφέρειες όπως το Dudley. Επιπλέον, σε ολόκληρη τη χώρα, τα ποσοστά αλλαγής ψήφου υπέρ των Εργατικών από πρώην ψηφοφόρους των Τόρις είναι σχεδόν ίδια με τα ποσοστά αυτών που αποφάσισαν να ψηφίσουν πρώτη φορά συντηρητικά. Γι’ αυτό και το κόμμα του Μπόρις Τζόνσον έχει σχεδόν το ίδιο ποσοστό, συνολικά, με δύο χρόνια πριν.

Τα μέσα κανονικοποίησαν την ιδέα της ψήφου υπέρ των Συντηρητικών, της «ομάδας που κερδίζει», φτάνοντας μάλιστα σε επικίνδυνα σημεία, όπου πολιτική ανταποκρίτρια του BBC να παραβιάζει τον εκλογικό νόμο, αναφερόμενη μέρες πριν τις εκλογές στα ψηφοδέλτια που κατέφθαναν μέσω ταχυδρομείου, τα οποία «προδιέγραφαν μια δυσοίωνη εικόνα για τους Εργατικούς». Ή όταν μια άλλη ρεπόρτερ του καναλιού σχολίασε ότι ο Μπόρις Τζόνσον «άξιζε τόσο να έχει την πλειοψηφία». Ενδεικτική εικόνα για το χάδι των βρετανικών μέσων προς τον Τζόνσον και τη μιντιακή επίθεση προς τον Κόρμπιν αποτελεί η παρακάτω δημοσίευση:

«Η αδικία δεν είναι σαν τον καιρό, δεν είναι αναπόφευκτη, αλλά συνιστά το αποτέλεσμα πολιτικών αποφάσεων»

Στην αντίπερα όχθη, δημοσιογράφοι όπως ο Owen Jones, έδιναν τη δική τους μάχη απέναντι στον εκφασισμό της κοινωνίας και στον πολιτιστικό πόλεμο που είχαν κηρύξει οι Συντηρητικοί προς όλες τις μειονότητες και την αριστερά, με αρκετούς ακροδεξιούς, νεοφιλελεύθερους πολιτικούς να ενστερνίζονται απόψεις του Τραμπ. Ο δημοσιογράφος της Guardian, Owen Jones, βγήκε στους δρόμους, πήγαινε από σπίτι σε σπίτι και χτυπούσε τις πόρτες, μιλώντας με τους πολίτες για τους λόγους που υποστηρίζει το Εργατικό κόμμα, κόντρα στους «πολύ πλούσιους ανθρώπους που δεν θέλουν τα πράγματα να αλλάξουν».

Τον συναντήσαμε στο Putney, λίγες ώρες πριν κλείσουν οι κάλπες, και δήλωσε: «Οι Συντηρητικοί δεν έχουν ένα μεγάλο κίνημα ανθρώπων, γεμάτο ελπίδα και αισιοδοξία που μεταδίδεται. Ο καιρός είναι βροχερός και κρύος, αλλά αν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τον καιρό, τότε σίγουρα μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τους Τόρις. Πέρασε μια δεκαετία κρίσης που όλο και χειροτερεύει, με τη φτωχοποίηση του πληθυσμού, τα παιδιά να βρίσκονται στα πατώματα των νοσοκομείων, τη στεγαστική κρίση και την ανασφάλεια εκατομμυρίων ανθρώπων, ειδικά των νέων. Οι νέοι πρέπει να ονειρεύονται πανεπιστημιακή εκπαίδευση και οι ηλικιωμένοι να μη φοβούνται να χάσουν το σπίτι τους. Η αδικία δεν είναι σαν τον καιρό, δεν είναι αναπόφευκτη, αλλά συνιστά το αποτέλεσμα πολιτικών αποφάσεων.»

Οι νέοι

Σε έρευνα που διεξήγαγε το YouGov αρχές Δεκέμβρη, μόλις το 13% των ανθρώπων 18-24 ετών θα ψήφιζαν το κόμμα του Μπόρις. Οι περισσότεροι νέοι, με τις προοδευτικές τους αντιλήψεις, ήθελαν να βάλουν ένα τέλος στη λιτότητα που ανάγκασε 1 στους 5 νέους εργαζόμενους να λαμβάνει μισθό κατώτερο του βασικού. H Rosie, 23 ετών, υπεύθυνη επικοινωνίας σε οργανισμό για σπάνιες ασθένειες, αποφάσισε πρώτη φορά φέτος να βγει στους δρόμους και να μιλήσει με κόσμο. «Απέκτησα ενδιαφέρον για την πολιτική σκηνή της χώρας και ήθελα να είμαι ενεργό μέλος της κοινωνίας. Ήθελα να νιώθω ότι κάνω κάτι χρήσιμο για αυτές τις εκλογές. Είναι ενδιαφέρον να ακούς τι ψηφίζουν οι άνθρωποι και για ποιο λόγο. Προσπαθώ να κάνω συζητήσεις μαζί τους, όχι να τους εκνευρίσω. Είναι φοβερά συγκινητικό το πόσοι νέοι άνθρωποι έχουν βγει στους δρόμους, παρά τις άσχημες καιρικές συνθήκες, κάτι που δείχνει ότι νοιαζόμαστε για τους συνανθρώπους μας.»

O George Orwell, Άγγλος συγγραφέας και δημοσιογράφος, είχε κάποτε πει πως ο συντομότερος ορισμός που μπορεί να δώσει στη χώρα του είναι: μια οικογένεια με τα λάθος μέλη σε θέσεις εξουσίας. Στη συμμαχία του συντηρητισμού και του απολυταρχικού εθνικισμού, μια άλλη νεανική φωνή, η δημοσιογράφος της νέας, ανεξάρτητης ερευνητικής εφημερίδας Byline Times, Hardeep Matharu, απαντά «Ό,τι και να συμβεί, δεν πρέπει να πανικοβληθούμε. Πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι για να παλέψουμε την επόμενη μέρα.»