Η τέχνη του δρόμου βήμα – βήμα: Πώς είναι να “χτυπάς” παράνομο γκραφίτι

Επιμέλεια: Χρήστος Δεμέτης, Στέφανος Νικήτας

Το 1971, ο ελληνοαμερικανός “TAKI 183”, έγινε ο πρώτος αναγνωρισμένος καλλιτέχνης γκραφίτι στην ιστορία με τα έργα του στο Μπρονξ της Νέας Υόρκης.

Από τότε έχουν περάσει πάνω από 40 χρόνια και το γκραφίτι θεωρείται τέχνη του δρόμου. Παράνομο ή μη, ο στόχος του είναι ένας. Το χρώμα στην πόλη και το μήνυμα μέσα από δημιουργίες που δεν προορίζονται πάντα στο να αντέξουν στον χρόνο.

Η λογική των γκραφιτάδων όλου του κόσμου και των street – artists ευθυγραμμίζεται με την αισθητική του εφήμερου αλλά και εναρμονισμένου έργου στο αστικό τοπίο όπου και “φιλοξενείται”.

Εν Ελλάδι, το γκραφίτι άρχισε να γνωρίζει άνθηση από το 1998 και μετά. Οι περισσότερες ομάδες συσπειρώθηκαν αρχικά γύρω από το συγκρότημα Terror X Crew. Δρόμοι, τοίχοι, βαγόνια του ΗΣΑΠ και του ΟΣΕ, ανοιχτά γήπεδα μπάσκετ, στοές, σχολεία, αποτελούν τον “καμβά” για τα “κομμάτια”.

Οι writers μετακινούνται από πόλη σε πόλη και ανταλλάσσουν ιδέες και σχέδια, ενώ οι ομάδες των street artists αυξάνονται κάθε χρόνο.

Πέραν όμως από το “επίσημο” και αναγνωρισμένο από το κράτος street art, το παράνομο γκραφίτι (κατά βάση το bombing – δηλαδή το γρήγορο “χτύπημα”), γνωρίζει ακόμα μεγαλύτερη ανάπτυξη.

Παρέες δεκαπεντάχρονων, δεκαεφτάρηδων, εικοσάρηδων αλλά και μεγαλύτερων σε ηλικία με τρέλα και δημιουργικότητα στο κεφάλι, σαρώνουν την πόλη και αφήνουν το στίγμα τους. Και κυρίως, μετατρέπουν το γκρίζο σε κάτι άλλο, διαφορετικό. Ο καθένας με τον τρόπο και το στυλ του.

Ένας από αυτούς είναι ο Β. Για ευνόητους λόγους μας ζήτησε να μην αποκαλύψουμε το όνομα του, ούτε το πρόσωπο του. Την ημέρα των γενεθλίων του, την ημέρα της ενηλικίωσης του, εκείνος μας έκανε ένα δώρο.

Βρεθήκαμε στη Λυκόβρυση όπου και μένει και τελειώνει ένα από τα Λύκεια της γειτονιάς του. Λίγο πριν τις Πανελλήνιες, ξέκλεψε λίγο χρόνο και μας πήγε στο αγαπημένο του σημείο, εκεί όπου με τους κολλητούς αράζουν, χτυπάνε γκραφίτι και κάνουν skate, έχοντας σκαρώσει μια δικιά τους, αυτοσχέδια πίστα.

Ο χώρος, ένα εγκαταλελειμμένο εργοστάσιο. Το nickname του, sond 37 και το όνομα της ομάδας APSOU. “Αψού;”, τον ρωτάμε. “Ναι, κάποιοι μας γράφουν από κάτω, ‘γείτσες. Στην ουσία θέλαμε να λεγόμαστε αρχικά ΑΠ.ΖΟΥ. αλλά δεν ακουγόταν ωραία και έτσι το κάναμε APSOU. Το ΑΠ.ΖΟΥ. σημαίνει “Απλά Ζούμε”. Ζούμε δηλαδή με απλό τρόπο, αυτό είναι και το μότο μας”, λέει ο ίδιος γελώντας.

Πώς ξεκίνησε να κάνει γκραφίτι;  “Ξεκίνησα να κάνω γκραφίτι στα 15 μου, πριν από τρία χρόνια. Έβλεπα βίντεο στο Youtube, μετά είδα πολλές ομάδες που χτυπάνε εδώ στα Βόρεια Προάστια και σιγά σιγά άρχισα να κάνω κομμάτια με το στυλ μου. Φτιάξαμε και την ομάδα και πλέον χτυπάμε σε όλην την Αθήνα. Έχουμε κάνει σε Μοναστηράκι, Θησείο, παντού. Πιστεύω πως δεν θα σταματήσω, το γκραφίτι δεν έχει άλλωστε ηλικία, πολλοί κάνουν μέχρι και τα 40 ή βλέπεις άλλους να ξεκινούν να κάνουν skate στα 30”.

Η κουβέντα πήγε στην πολιτική. Μας ήταν δύσκολο να πιστέψουμε ότι ένα παιδί 18 ετών έχει πολιτική άποψη, τόσο τεκμηριωμένη. “Στις δημοτικές εκλογές έχω αποφασίσει τι θα ψηφίσω. Στις ευρωεκλογές και στις κοινοβουλευτικές όχι ακόμα. Θέλω να διαβάσω όλα τα προγράμματα των κομμάτων και να αποφασίσω μετά. Πάντως αποκλείω τα δύο άκρα. Χρυσή Αυγή δηλαδή και άκρα αριστερά”. Στο σχολείο σου υπάρχουν παιδιά που λένε ότι είναι χρυσαυγίτες;, τον ρωτήσαμε. “Ναι, αλλά το κάνουν γιατί είναι μόδα. Δεν ξέρουν τι είναι η Χρυσή Αυγή και δεν ξέρουν την ιστορία αυτής της χώρας”.

Γιατί συμβαίνει αυτό; “Ξέρεις, οι περισσότεροι συμμαθητές μου ζούνε μέσα από το Facebook και παιχνίδια σαν το L.O.L. Με στεναχωρεί πάρα πολύ αυτό. Εγώ και η παρέα μου έχουμε αποφασίσει να εκφραζόμαστε αλλιώς, μέσα από αυτό που κάνουμε, μέσα από το γκραφίτι που είναι και τρόπος επικοινωνίας για εμάς. Άλλοι φίλοι μας κάνουν skate. Ξέρεις τι είναι Σάββατο να παίρνεις τους φίλους σου για να βγεις μια βόλτα και να σου λένε ότι παίζουν στον υπολογιστή;”.

Τον ρωτήσαμε για το αν έχει μπλέξει ποτέ με την αστυνομία και για το αν το γκραφίτι είναι τέχνη ή βανδαλισμός.

“Πολλοί το θεωρούν βανδαλισμό. Εγώ δεν βάφω ιδιωτική περιουσία, μόνο δημόσια κτίρια και τρένα. Το να βάζεις χρώμα στο γκρι και τη μουντάδα δεν είναι τέχνη; Στα τρένα τώρα, έχουμε κυνηγηθεί από τους σεκιουριτάδες. Με την αστυνομία ευτυχώς δεν είχα μέχρι τώρα κάποιο μπλέξιμο προσωπικά. Κάποιοι σεκιουριτάδες από την άλλη, κάνουν τα στραβά μάτια και μας λένε ότι πρέπει απλά να προσέχουμε να μην πάθουμε ηλεκτροπληξία. Εκεί δεν έχεις και πολύ χρόνο για να κάνεις το κομμάτι σου”.

Σε στεναχωρεί όταν άλλοι “πατάνε” το γκραφίτι σου; “Βέβαια. Γιατί δεν είναι ότι χάνεις μόνο χρόνο, αλλά χάνεις και χρήματα. Είναι ακριβό “άθλημα” το γκραφίτι. Από την άλλη όμως, ξέρεις ότι δεν θα μείνει για πάντα, είναι μια εφήμερη μορφή τέχνης. Εκτός αν γίνεται κατά παραγγελία όπως αυτό που μου ζήτησαν και έκανα στο Λύκειο μου στη Λυκόβρυση”.

Σχετικά με τα μελλοντικά του πλάνα, μας είπε. “Θέλω να μπω σε στρατιωτική σχολή, οξύμωρο ε; Κι όμως πιστεύω πως και να μπω δεν θα αλλάξω μυαλά, θα το κάνω για να έχω μια σίγουρη δουλειά και να μην επιβαρύνω τους γονείς μου. Το βλέπω σαν βάση για να δώσω μετά και να μπω στη σχολή καλών τεχνών που είναι και ο κύριος στόχος μου. Ξέρεις κάτι όμως; Και πες ότι αν δεν έχω κάτι άλλο, μπαίνω στη Καλών Τεχνών. Πως θα ζήσω μόνο με αυτό στην Ελλάδα;”.

Σε ότι αφορά το ίδιο το κτίριο στο οποίο βρεθήκαμε, ο sond 37 μας ανέφερε ότι πρόκειται για ένα πρώην εργοστάσιο που ο ίδιος και η παρέα του προσπαθούν να μετατρέψουν σταδιακά σε skate venue. Έχουν καθαρίσει το ισόγειο, ωστόσο στο υπόγειο οι σύριγγες και τα “περίεργα” σχέδια στους τοίχους κυριαρχούν. Ο Β. μας είπε άλλωστε πως παλαιότερα υπήρχε θρύλος σχετικά με τη διεξαγωγή σατανιστικών τελετών στον χώρο.

Το φωτορεπορτάζ είναι του Ανδρέα Καμουτσή

Οι προετοιμασίες

Το προσχέδιο

Τα πρώτα “γεμίσματα”

Τελειώνοντας το κομμάτι

Και για το τέλος, το γκραφίτι που φιλοτέχνησε ο Βαγγέλης στο Λύκειο του στη Λυκόβρυση:

Backstage βίντεο:

Και ορισμένες από τις τσάντες που έχει φτιάξει ο sond 37 για λογαριασμό συμμαθητών του:

Φωτογραφίες: Ανδρέας Καμουτσής / http://andreaskamoutsis.gr