Κραυγή αγωνίας από τους λήπτες ψυχικής υγείας. Δεν επαρκούν οι στεγαστικές δομές, πολλοί θα πεταχτούν στο δρόμο

“Τι έχω; Ώρες ώρες δεν αισθάνομαι καλά”, μου λέει ο κυρ Αντρέας,  που τον πετυχαίνω στη στάση κάτω από το σπίτι μου όπου κάνει βόλτες. “Τίποτα δεν έχεις, απλά αντί για το σώμα σου, έτυχε να νοσήσει η ψυχή σου. Συνέχισε να παίρνεις τα φάρμακά σου και όλα καλά, έ;” , του λέω. “Ναι, έχεις δίκιo, άλλωστε ποιος είναι 100% καλά τη σήμερον ημέρα;”, μου λέει, χαμογελώντας.

Ο 60χρονος Αντρέας είναι χρόνια λήπτης ψυχικής υγείας, ο οποίος ζει με την αδερφή του. Λαμβάνει την αγωγή του κανονικά, παίρνει το λεωφορείο και βολτάρει στο κέντρο της Αθήνας με τους φίλους του.

Τα κρούσματα της ψυχικής ασθένειας παρουσιάζουν ραγδαία αύξηση λόγω και της οικονομικής κρίσης, καθώς οι συνθήκες διαβίωσης έχουν δυσκολέψει πολύ. Άγχος, στρες μας επιβαρύνουν ολοένα και περισσότερο, με αποτέλεσμα να πιεζόμαστε.

Με αφορμή τη Πανελλήνια Συνάντηση για την Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς με θέμα “Ψυχιατρική μεταρρύθμιση στην περίοδο της κρίσης: Από το αδιανόητο στο αυτονόητο”, που θα διεξαχθεί από 21 έως 23 Νοεμβρίου 2014, ήρθαμε σε επαφή με δύο άτομα αρμόδια να μας κατατοπίσουν στο ζήτημα των ληπτών της ψυχικής υγείας και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν.

Το NEWS 247 μίλησε με τον Λεονάρδο Σκόρδο, πρόεδρο του σωματείου «Αυτοεκπροσώπηση» και συντονιστή της ομάδας «Αυτοεκπροσώπησης Κοινωνικών Ευπαθών Ομάδων» και με την κα Κατερίνα Αγγελή ταμία του Συλλόγου αδελφών ατόμων με προβλήματα ψυχικής υγείας (ΚΙΝΑΨΥ).

“Το κύριο πρόβλημα ενός λήπτη ψυχικής υγείας είναι η επαφή του με τις υπηρεσίες των Κέντρων Πιστοποίησης Αναπηρίας (ΚΕΠΑ) . Η ποιότητα των υπηρεσιών δεν είναι τόσο καλή, κυρίως μέσα στα μεγάλα ψυχιατρεία”, σημειώνει ο κ. Σκόρδος, και συμπληρώνει “Δεν έχει προχωρήσει η ψυχιατρική μεταρρύθμιση όσο θα θέλαμε, δεν έχει γίνει τομεοποίηση του συστήματος (π.χ κινητές ομάδες, κέντρα ψυχικής υγείας, κλινικές σε γενικά νοσοκομεία κτλ)  και ο εκάστοτε λήπτης δεν μπορεί να βρει αρκετές υπηρεσίες στον τόπο του- και αυτό κυρίως συμβαίνει σε λήπτες που ζουν στην επαρχία”.

“Σοβαρό πρόβλημα είναι επίσης πως για να καλύψουν τα φάρμακά τους υπάρχει κόστος συμμετοχής”, τονίζει η κ.α Αγγελή. “Μπορεί μεν να είναι μηδενικό το κόστος για τα αντιψυχωσικά, οι περισσότεροι όμως παίρνουν και ένα σωρό άλλα φάρμακα τα οποία είναι σταθεροποιητές ή έχουν και άλλα προβλήματα υγείας”, προσθέτει και συνεχίζει:

“Σε μεγάλο βαθμό αντιμετωπίζουν και  πρόβλημα κοινωνικοποίησης. Δεν έχουν φίλους, δραστηριότητες, εργασία. Αρκετοί είναι αποκλεισμένοι από δομές ψυχικής υγείας όχι απαραίτητα επειδή το έχουν επιλέξει οι ίδιοι. Ίσως για  να φτάσουν  να κάνουν αυτό το βήμα, να ενταχθούνε σε κάποια δομή θα πρέπει αν έχει προηγηθεί δουλειά, κάποιος να τους έχει πείσει για τα οφέλη που θα αποκομίσουνε γιατί συχνά κυριεύονται από φόβο, από άγχος, γιατί να πάω τι θα κάνω με άγνωστους ανθρώπους εκεί κτλ”.

Ερωτηθείς για το αν έχει βιώσει κοινωνικό ρατσισμό, ο κ. Σκόρδος απαντάει αρνητικά. “Εγώ, όχι αλλά έχω ακούσει από άλλους λήπτες. Ρατσισμός που προέρχεται μάλιστα από το συγγενικό τους περιβάλλον και από φίλους τους”.

“Πρέπει να γίνει μια εκστρατεία ενημέρωσης μέσα στην κοινωνία και ειδικά στα σχολεία. Αν δεν μπορούμε να πείσουμε τους μεγάλους, να πείσουμε τα παιδιά”, προσθέτει και συνεχίζει:  “Πρέπει να υπάρξει πληροφόρηση από τις μικρές κιόλας ηλικίες, από το δημοτικό. Πρέπει να γίνονται διάφορες δράσεις και πρωτίστως ενημέρωση και στις ίδιες τις οικογένειες των ληπτών με διάφορες ομάδες ενδυνάμωσης και εκπαίδευσης”.

“Η ψυχική ασθένεια μπορεί να εμφανιστεί στον καθένα από εμάς”, προσθέτει από την πλευρά της η κα Αγγελή η οποία συμφωνεί πως θα πρέπει να υπάρξει περαιτέρω ενημέρωση η οποία θα ξεκινάει από μικρές κιόλας ηλικίες.

“Στα σχολεία άραγε γίνεται τίποτα; Τολμάνε να θίξουνε ζητήματα ψυχικής υγείας; Γιατί πλέον εμφανίζονται πάρα πολλών ειδών προβλήματα και στα παιδάκια. Πρέπει η πολιτεία να δει πως θα προστατεύει την ψυχική υγεία των πολιτών και πως θα τους ενημερώνει ώστε να δουν ότι οι ψυχικές ασθένειες είναι όπως οι σωματικές, συμβαίνουν στον καθένα. Η ψυχική υγεία ποτέ δεν είχε την αντιμετώπιση που θα έπρεπε να έχει. Μιλάμε για ασθένειες που σε πάρα πολλές περιπτώσεις διαρκούν μια ολόκληρη ζωή”, τονίζει.

“Επίσης, ένα μεγάλο μέρος του στίγματος των ληπτών είναι στην επαρχία όπου οι κοινωνίες είναι μικρές”, αναφέρει ο κ. Σκόρδος. “Βέβαια το ίδιο μπορεί να συμβεί και σε μια πολυκατοικία στην Αθήνα. Το θέμα είναι πως πρέπει να γίνουν περισσότερες υπηρεσίες μέσα στην κοινότητα και το υπουργείο Υγείας μαζί με τους λήπτες, τις οικογένειές τους και τους επαγγελματίες ψυχικής υγείας να κάνουν μια εκστρατεία ενημέρωσης- είτε μέσα από διαφημίσεις, είτε μέσα από συνέδρια, ημερίδες, είτε μέσα από επισκέψεις ληπτών σε σχολεία”.

“Πρέπει ο κόσμος να καταλάβει πως οι λήπτες υπηρεσιών ψυχικής υγείας δεν διαφέρουν. Εκτός από τα προβλήματα που έχουν οι «υγιείς», εκείνος έχει κάποια παραπάνω, τα οποία είναι όμως αντιμετωπίσιμα. Έτσι, όπως νοσεί το σώμα, νοσεί και η ψυχή”, υπογραμμίζει.

“Το κλείσιμο των ψυχιατρικών νοσοκομείων θα δυσκολέψει ακόμα περισσότερο τα πράγματα”

“Το υπουργείο Υγείας θα πρέπει να δώσει έμφαση στη ψυχική υγεία, ειδικά στις σημερινές συνθήκες διαβίωσης, λόγω της οικονομικής κρίσης , τα κρούσματα της ψυχικής ασθένειας είναι διπλάσια και τριπλάσια. Θα πρέπει να υπάρχει μια δημόσια δωρεάν ποιοτική ψυχική Υγεία”, σημειώνει ο κ. Σκόρδος ενώ η κα Αγγελή προσθέτει:

“Έτσι, όπως εξελίσσονται τα πράγματα άνθρωποι που επιθυμούν να ενταχθούν σε κάποια δομή ψυχικής υγείας, όπως ο αδερφός μου, δεν μπορούν. Όταν επικοινώνησε με κάποιο κέντρο ημέρας του είπαν ότι δεν μπορεί να γίνει δεκτός από τη στιγμή που το έχει παρακολουθήσει το πρόγραμμα για 3 χρόνια. Κοινώς έχουν περιοριστεί και οι δυνατότητές τους να συμμετέχουν στα προγράμματα προαγωγής και προστασίας της ψυχικής υγείας”.

“Εντάσσονται δηλαδή σε κάποιο πρόγραμμα κάποιου κέντρου και είναι για συγκεκριμένο χρόνο. Και μετά, τι; Λύσανε τα προβλήματά τους;”, διερωτάται και τονίζει “δεν παρέχονται οι υπηρεσίες που θα έπρεπε να τους παρέχονται. Για παράδειγμα η ψυχιατρική κλινική ευαγγελισμού η οποία έχει καταπληκτικούς γιατρούς, αλλά έχει μια ψυχιατρική κλινική η οποία έχει 20 κρεβάτια και πάντοτε υπάρχουν τουλάχιστον άλλοι 15 που μένουν σε ράντζο, και εμείς παρόλα αυτά συζητάμε ότι πρέπει να κλείσουν τα ψυχιατρικά νοσοκομεία”.

“Οι χρόνια πάσχοντες και μη δε θα έχουν κάποιο συγκεκριμένο χώρο για να νοσηλευτούν. Ναι μεν υπάρχουν οι στεγαστικές δομές αλλά δεν επαρκούν, με αποτέλεσμα πολλοί από τους λήπτες να “πεταχτούν στο δρόμο”, τονίζει ο κ. Σκόρδος, ενώ η κα Αγγελή αναφέρει πως η εισήγηση Παπακωστα θα δυσκολέψει ακόμα περισσότερο τα πράγματα.

“Ήδη οι κλίνες που υπάρχουν στις ψυχιατρικές κλινικές απλά δεν επαρκούν. Δεν υπάρχουν δομές για βραχεία νοσηλεία, όλοι καταφεύγουν στα νοσοκομεία”, τονίζει.

Μόνο στα Χανιά έχει γίνει η τομεοποίηση των υπηρεσιών και αυτό δείχνει ότι τα πράγματα έχουν μείνει στάσιμα, προσθέτει ο κ. Σκόρδος.

“Υπάρχουν τρομακτικές καθυστερήσεις στα επιδόματα”

Η κρίση έχει επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό τη ζωή των ληπτών γιατί το επίδομα που παίρνουν δεν επαρκεί για να καλύψουν τα έξοδά τους. Aκόμα όμως και εκείνοι που έχουν βρει δουλειά είτε στον ιδιωτικό τομέα είτε σε Κοινωνικούς Συνεταιρισμούς Περιορισμένης Ευθύνης τα βγάζουν πέρα δύσκολα, τονίζει ο κ. Σκόρδος, ενώ τη δραματική κατάσταση επιβεβαιώνει και η κα Αγγελή:  “Οι λήπτες λόγω περικοπής των κονδυλίων για την υγεία και της μείωσης του προσωπικού στις δομές και της εφαρμογής αυστηρότερων κριτηρίων δυσκολεύονται πάρα πολύ να τα βγάλουν πέρα. Δεν είναι λύση οι άνθρωποι με προβλήματα ψυχικής υγείας να διαμένουν μια ζωή με τους συγγενείς τους. Όταν δηλαδή φύγουν από τη ζωή οι γονείς τους, υπάρχει κάτι για αυτούς τους ανθρώπους; Είμαι σίγουρη πως δεν υπάρχει απολύτως τίποτα από την πολιτεία”.

“Αρκετοί λήπτες δεν βρίσκουν καλές υπηρεσίες στον δημόσιο τομέα αναγκάζονται να πληρώνουν για να καλύψουν τις ανάγκες τους. Επίσης, αρκετές οικογένειες ληπτών τους αντιμετωπίζουν σαν βάρος. Υπάρχουν δε και περιπτώσεις που έχουν κάνει αίτηση για το επίδομα της πρόνοιας αλλά έχει απορριφθεί από τα ΚΕΠΑ γιατί πιστεύουν ότι είναι σε θέση να δουλέψουν με αποτέλεσμα αυτά τα άτομα να στηρίζονται μόνο από τους γονείς τους”, προσθέτει ο κ Σκόρδος.

“Το μόνο τους εισόδημα είναι το επίδομα της πρόνοιας, 626 ευρώ το δίμηνο, 313 ευρώ το μήνα και υπάρχουν και περιπτώσεις που έχουν περάσει από τις επιτροπές πιστοποίησης αναπηρίας και περιμένουν μέχρι και δύο χρόνια μέχρι να αποφασίσουν ότι το δικαιούνται”, αναφέρει και η κα Αγγελή.

“Έχει αναρωτηθεί κανείς πως περνάνε αυτοί οι άνθρωποι δύο χρόνια; Υπάρχουν τρομακτικές καθυστερήσεις για ανθρώπους που δεν έχουν καμία πηγή εισοδήματος”, υπογραμμίζει.

“Το κράτος καρπώνεται χρήματα των ληπτών”

Παράλληλα, ο κ. Σκόρδος μας αναφέρει πως σε ένα μεγάλο μέρος των δομών ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης σε στεγαστικές δομές, ξενώνες, οικοτροφεία, προστατευμένα διαμερίσματα γίνεται παρακράτηση των επιδομάτων και των συντάξεων των ασθενών.

“Αυτό είναι πολιτική του υπουργείου Υγείας που ξεκίνησε επί υπουργού Λοβέρδου, κάποια στιγμή είχε παγώσει με τον κ. Λυκουρέντζο και τώρα έχει ξαναβγει στην επιφάνεια. Έχουν γίνει κάποιες κινητοποιήσεις από φορείς και από εμάς, και από εργαζόμενους από το Δαφνί και το Δρομοκαίτειο και από συλλόγους οικογενειών αλλά ακόμα δεν έχουμε καταφέρει κάτι”. 

“Τα εν λόγω χρήματα υποτίθεται τα παίρνει η δομή κάθε ασθενή για να πληρώνει κάποια έξοδα που μέσα είναι η διατροφή, λειτουργικά έξοδα, ίσως το ενοίκιο αλλά αυτό είναι απαράδεκτο. Δεν μπορεί το κράτος να καρπώνεται βοηθήματα που πρέπει με αυτά ο λήπτης να καλύπτει τα έξοδά του”, καταλήγει, ζητώντας οι λήπτες να αντιμετωπίζονται ως ισάξιοι πολίτες της κοινωνίας. “Θέλουμε, αλληλεγγύη, ενδυνάμωση και βοήθεια, όχι φιλανθρωπία και λύπηση”, τονίζει.

“Αυτοί που σχεδιάζουν τις μεταρρυθμίσεις και τη παροχή φροντίδας προς τους ψυχικά πάσχοντες θα πρέπει να πλέουν πολύ ενεργά, και να λάβουν πολύ σοβαρά υπόψιν τους τις ανάγκες των ίδιων των ληπτών και τις οικογένειές τους”, τονίζει με τη σειρά της η κα Αγγελή.

“Η οικογένεια είναι στη καρδιά της ανάρρωσης. Πρέπει να ακούσουν τους λήπτες και μετά να πράξουν. Να το απαιτήσουν τόσο οι ίδιοι όσο οι οικογένειές τους. Οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας πρέπει να τους ενδυναμώσουν, να διεκδικήσουν αυτά που δικαιούνται, να διεκδικήσουν το δικαίωμά τους στην ανάρρωση και σε μια καλύτερη ποιότητα ζωής. Αναρωτιέμαι το κάνουν ή όλη αυτή η κατάσταση βολεύει το σύστημα που έχει λειτουργήσει μέχρι τώρα η ψυχιατρική μεταρρύθμιση και εξέλιξη στην Ελλάδα;”, προσθέτει και συνεχίζει:

“Επίσης, η τοπική αυτοδιοίκηση τι κάνει; Που βρίσκονται οι δήμοι σε όλο αυτό; Μιλάμε για τομεοποιημένη παροχή υπηρεσιών ψυχικής υγείας και σε όσα συνέδρια, συναντήσεις δεν συναντάμε ποτέ εκπροσώπους της τοπικής αυτοδιοίκησης”.

“Κάθε δήμος να φροντίσει να προσφέρει τις υπηρεσίες που χρειάζονται οι δημότες και αν δεν μπορεί να βρει τρόπους να συνεργάζεται με τα νοσοκομεία, να δημιουργήσει δικές του δομές”, καταλήγει.

*Λίγα λόγια για τα Σωματεία

Σύλλογος αδελφών ατόμων με προβλήματα ψυχικής υγείας (ΚΙΝΑΨΥ): Τα μέλη του συλλόγου είναι ως επί τω πλείστον αδέρφια ληπτών ψυχικής υγείας. Περισσότερο προσφέρουν υπηρεσίες κοινωνικοποίησης. Έχουν εξασφαλίσει την παροχή εισιτηρίων από τη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών καθώς και από κινηματογράφους, όπως επίσης από μουσεία και άλλους χώρους πολιτισμού τα οποία τα διαθέτουν σε μέλη του συλλόγου καθώς και σε λήπτες που κατά καιρούς έρχονται σε επαφή μαζί τους. Επίσης, κάθε καλοκαίρι τα τελευταία 4 χρόνια διοργανώνουν μια κατασκήνωση στον Αγ. Ανδρέα.

Αυτοεκπροσώπηση: Ο σύλλογος συμμετέχει σε ημερίδες, συνέδρια, σε κινητοποιήσεις εργαζομένων και ληπτών και σε διεκδικήσεις για τα δικαιώματα των ληπτών, όπου το Δ.Σ πραγματοποιεί διάφορες συναντήσεις με το υπουργείο Υγείας. Αγωνίζεται γενικά για τα δικαιώματα των ληπτών, για την καλύτερη ποιότητα ζωής τους και την επαγγελματική τους αποκατάσταση.

.