O ‘rock star’ Τζο Νέσμπο μιλά για το μέλλον του Χάρι Χόλε

Όταν διαβάζεις Νέσμπο, στο “background” πρέπει να παίζουν Beatles. Όχι γιατί είναι η αγαπημένη του μπάντα, αλλά επειδή είναι και ο ίδιος rock star.

Τουλάχιστον αυτό έλεγαν οι κριτικοί και οι “γραφιάδες” που τον προλόγιζαν σε άρθρα που είχα διαβάσει μέχρι χθες. Βρέθηκα όμως την Παρασκευή στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, εκεί που τον έφερε μπροστά στο ελληνικό κοινό του το Μεταίχμιο, και το διαπίστωσα και με τα ίδια μου τα μάτια.

Ένας τύπος ντυμένος απλά, που μιλάει απλά, μπροστά σε ένα πλήθος που κρέμεται από τα χείλη του και έχει ξεψαχνίσει όλα τα βιβλία του, αναμένοντας με αγωνία τον επόμενο “τόμο” με κεντρικό πρωταγωνιστή τον Χάρι Χόλε.

Ένα πλήθος που σηκώνεται όρθιο σε standing ovation για να τον αποχαιρετίσει και σχηματίζει ουρές για να μπει στο Μέγαρο αλλά και για να πάρει μια υπογραφή του. Η εκδήλωση του Μεταίχμιου μπορεί να είχε ελεύθερη είσοδο, κατάφερε όμως να συγκεντρώσει τουλάχιστον δύο χιλιάδες άτομα. Δύο χιλιάδες άτομα που ήρθαν να δουν ζωντανά, την ομιλία ενός συγγραφέα. Αν αυτό δεν είναι νίκη για το βιβλίο, τότε τι είναι;

Γιατί ο τίτλος του άρθρου θα μπορούσε κάλλιστα να είναι κάτι σαν το: “Ο Τζο Νέσμπο θα σώσει το βιβλίο” ή “ο Τζο Νέσμπο σώζει χρόνια τώρα το βιβλίο”. Μάλλον, το: “τύποι σαν τον Τζο Νέσμπο είναι η ελπίδα για το βιβλίο”. Ναι, με αφορμή τα φλας που πέφτουν πάνω τους, το βιβλίο ανεβαίνει συνολικά και κρατάει με κόπο και αγωνία τη θέση του στις τσάντες μας.

Πριν την κεντρική ομιλία του Νορβηγού, προηγήθηκε η προγραμματισμένη συνέντευξη Τύπου. Το NEWS 247 ήταν στην εκδήλωση από νωρίς και είχαμε έτσι την τύχη να μάθουμε κάποια “μυστικά” για το άγνωστο μέλλον του Χόλε. Του κεντρικού και εμβληματικού πρωταγωνιστή του Νέσμπο για τον οποίο συρρέουν στο Όσλο κάθε χρόνο χιλιάδες τουρίστες.

Για το μέλλον του ήρωα του, Χάρι Χόλε, ο “πατέρας” του, μας είπε:

“Θα υπάρξει σίγουρα, τουλάχιστον ένα ακόμα βιβλίο για τον Χάρι Χόλε αλλά είμαστε πιο κοντά στο τέλος. Το σίγουρο είναι πως ο Χόλε δεν θα έχει αιώνια ζωή. Και όταν έρθει η ώρα να πεθάνει, θα πεθάνει, δεν θα αναστηθεί.

Σε κάθε περίπτωση θα αποφασίσω εγώ για το μέλλον του Χόλε, κανείς εκδότης. Είμαι αυτόνομος σε αυτό τον τομέα, υπηρετώ στη ιδέα και όχι στις ανάγκες για νέα βιβλία”.

Ένα βίντεο που θα ενδιαφέρει πολύ τους οπαδούς του Χόλε:

Τόπος έμπνευσης του Νέσμπο, όπως είπε ο ίδιος, είναι ο πλανήτης όλος. Ταξιδεύει συνεχώς. Από την Αυστραλία, στο ταξίδι για την οποία σκαρφίστηκε την πρώτη του ιστορία μέσα στο αεροπλάνο, μέχρι την Κάλυμνο που επισκέπτεται κάθε χρόνο για να κάνει αναρρίχηση. Παρόλα αυτά, αγαπημένο του σκηνικό “δράσης”, είναι το Όσλο.

“Στα περισσότερα βιβλία μου γράφω για το Όσλο, για το Όσλο όμως της δεκαετίας του ’70 περισσότερο. Η πόλη ήταν “κοιτίδα” των ναρκωτικών για την Ευρώπη. Σήμερα κάποιες γειτονιές είναι ακόμα κακόφημες, γειτονιές του Όσλο εντελώς άγνωστες για τον περισσότερο κόσμο. Αυτές πρωταγωνιστούν στα μυθιστορήματα μου, και φυσικά, πολλά περνούν και μέσα από τον “φακό” της μυθοπλασίας”.

“Παίζαμε σε ένα μπαρ στο Όσλο. O μπασίστας μας ήξερε τον ιδιοκτήτη. Έτσι, κάθε εβδομάδα αλλάζαμε όνομα για το συγκρότημα μας για να προσελκύσουμε τον κόσμο για να ξανάρθει”

Οι ερωτήσεις, έπεφταν βροχή. Και οι απαντήσεις του Νορβηγού, ήταν αληθινές, αυθόρμητες και άμεσες.

“Ονειρευόμουν να γίνω rock star, ναι. Είχα φτιάξει μια μπάντα μαζί με τον αδερφό μου, παίζαμε χωρίς επιτυχία στην αρχή. Παίζαμε για την ακρίβεια σε ένα μπαρ στο Όσλο, ο μπασίστας μας ήξερε τον ιδιοκτήτη. Έτσι, κάθε εβδομάδα αλλάζαμε όνομα για το συγκρότημα μας για να προσελκύσουμε τον κόσμο για να ξανάρθει. Ήμασταν χάλια”, είπε με χιούμορ για την δεύτερη μεγάλη αγάπη του, τη μουσική.

Την τρίτη μάλλον, γιατί η πρώτη του “τρέλα”, ήταν το ποδόσφαιρο.

“Ένα ατύχημα με απέτρεψε από το να κάνω καριέρα ως ποδοσφαιριστής. Τότε έπρεπε να αλλάξουν όλα, αλλά εγώ σπούδασα οικονομικά. Μου άρεσαν, όμως, πολύ η μουσική, το διάβασμα και το γράψιμο. Όταν συνειδητοποίησα πόσο πολύ μου άρεσαν τα δύο τελευταία, άρχισα να γράφω αστυνομικά. Όταν σε “χτυπάει” με τέτοιο τρόπο η πραγματικότητα, πρέπει να κάνεις επαναπρογραμματισμό”.

Σε ερώτηση που δέχθηκε από έναν μικρό θαυμαστή του για το bullying στα σχολεία, ο Νορβηγός απάντησε με ειλικρίνεια:

“Δεν μπορώ να φανταστώ μια κοινωνία στην οποία οι άνθρωποι δεν θα φέρονται άσχημα ο ένας στον άλλο. Που δεν θα υπάρχει κακία. Οι άνθρωποι πρέπει να μάθουν να αλληλοστηρίζονται. Πρέπει να υπερασπίζεσαι τον φίλο σου στα δύσκολα, να μην τον αφήνεις. Αν είσαι ο πιο “cool” τύπος στην τάξη, να μιλάς και σε εκείνον που δεν του μιλάει κανείς”, απάντησε ο Νέσμπο, ο οποίος άλλωστε γράφει και παιδικά μυθιστορήματα με ήρωα τον Doktor Proktor.

Για το πώς γράφει, είπε:

“Είναι επικίνδυνο, μερικές φορές να αντιγράψεις τον εαυτό σου. Όπως γίνεται και στη μουσική. Πριν γράψω κάνω έρευνα. Έχω μιλήσει με αστυνομικούς, με ντετέκτιβ, με ανθρώπους που ασχολούνται με εγκλήματα και έχουν εμπειρίες σχετικές. Στον ήρωα μου (τον Χόλε) συμβαίνουν πράγματα που θα μπορούσαν να συμβούν και στη δική μου ζωή. Είναι σαν να ζεις μια δεύτερη ζωή μέσα από τα μάτια του. Έγραφα για τον Χάρι και κάποια στιγμή εξεπλάγην όταν είδα πως έγραφα και για τη ζωή μου”.

Ξεκαθάρισε πάντως πως δεν θα μπορούσε να στήσει έναν “συμπαθητικό” ήρωα. “Όχι, δεν θα έγραφα ποτέ για κάποιον τέτοιον τύπο. Γράφω για κάποιον που είναι πιθανό να γίνει αγαπητός, μέσα από την ανθρώπινη πλευρά του”.

“Η αρχή είναι το ήμισυ του παντός. Με τις πρώτες μου σελίδες θέλω να λέω στον αναγνώστη, “κάθισε, έχω να σου πως μια ιστορία”

Για τους μεγαλύτερους φόβους του:

“Σαν παιδί φοβόμουν πολύ. Θυμάμαι, είχα πάει σινεμά με ένα κορίτσι για να δούμε ένα θρίλερ. Εγώ δεν έβλεπα θρίλερ. Κάποια στιγμή, μου λέει εκείνη, “θα τη δεις τελικά την ταινία;”. Στεκόμουν με τα χέρια στα μάτια. Σήμερα, φοβάμαι τις αναταράξεις στα αεροπλάνα. Δεν φοβάμαι μην πέσει το αεροπλάνο και σκοτωθώ, φοβάμαι ότι θα πέσουν μαζί του 20 βιβλία μου. Φοβάμαι επίσης την τρέλα, μην χάσω τα λογικά μου κάποια μέρα.

Στην ομιλία του μπροστά στο κοινό, ο Τζο Νέσμπο τοποθετήθηκε και για τους συμπατριώτες του συγγραφείς και για την ανάγκη να “μιλήσουν” για τα κοινωνικά και τα πολιτικά ζητήματα του σήμερα:

“Οι αστυνομικοί συγγραφείς της Σκανδιναβίας είναι υποχρεωμένοι στις ημέρες μας να μιλήσουν για σοβαρά κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα, κάτι που παλιότερα ανήκε στις αρμοδιότητες της μη αστυνομικής λογοτεχνίας. Πολλά σκανδιναβικά μυθιστορήματα καταπιάνονται με τα προβλήματα που άλλαξαν κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών τις κοινωνίες μας. Ένα από τα σημαντικότερα είναι η μετανάστευση και η συνακόλουθη κοινωνική ανομοιογένεια, που ξεκίνησαν ήδη από το 1970.

Με την πάροδο των ετών η κατάσταση οξύνθηκε και τίποτε δεν έχει λυθεί μέχρι τώρα. Αν, όμως, με ρωτήσετε πιστεύω πως η Νορβηγία έχει εκ των πραγμάτων ανοίξει τις πύλες της στον κόσμο και είναι σε θέση να αντιμετωπίσει την πολυφωνία και την πολυπολιτισμικότητα. Ξέρεις, οι Νορβηγοί παλαιότερα δεν μιλούσαμε για το μεταναστευτικό, γιατί πολύ απλά δεν είχαμε μετανάστες”.

Ερωτώμενος για το πώς ξεκινάει τα κείμενα του, ο Νέσμπο είπε πως πολύ απλά, δεν έχει προσχέδιο. Μπορεί να αρχίσει από τον τίτλο, από τον ήρωα ή από τις πρώτες γραμμές.

“Αρχίζω με κάποιες σκηνές και με περιγραφές των χαρακτήρων χωρίς να ξεχνώ τους διαλόγους. Εν συνεχεία καταστρώνω μια περίληψη που θα μου χρησιμεύσει ως σκελετός της πλοκής. Πάνω σ’ αυτό το υλικό θα στηρίξω κατόπιν ολόκληρο το βιβλίο, αλλά η διαδικασία του πρόχειρου μπορεί να μου πάρει από έξι μήνες μέχρι ενάμιση χρόνο.

Κατ’ αυτόν τον τρόπο, όμως, η ιστορία μου έχει προετοιμαστεί σωστά και όταν ολοκληρώνεται μπορώ να ενθαρρύνω τους αναγνώστες να την εμπιστευτούν γιατί έχει πολλά και σημαντικά να τους πει. Όταν γυρίζει μια ταινία ο σκηνοθέτης έχει στη διάθεσή του διάφορα πράγματα: εικόνες, ήχο, σενάριο. Ο συγγραφέας έχει μόνο τον λόγο του και πρέπει να σκηνοθετήσει τον εαυτό του. Όσο για τον λόγο, οφείλει να αφαιρεί και όχι να προσθέτει”.

Παρόλα αυτά, το μυστικό είναι ένα: “Η αρχή είναι το ήμισυ του παντός. Με τις πρώτες μου σελίδες θέλω να λέω στον αναγνώστη, “κάθισε, έχω να σου πως μια ιστορία”, και να τον κρατάω εκεί”.

Για τις επιρροές του, είπε: “Δεν επηρεάστηκα από αστυνομικούς συγγραφείς, αλλά από τον Ντοστογιέφσκι, τον Χέμινγουεϊ, τον Μπουκόφσκι, τον Μαρκ Τουέιν και τον Τζιμ Τόμσον. Και τόσους άλλους”.

Τέλος, διευκρίνισε πως δεν έχει καμία ανάμειξη στις κινηματογραφικές μεταφορές των έργων του, και ούτε ενδιαφέρεται να κάνει κάτι τέτοιο στο μέλλον.

Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε το απόγευμα της 19ης Σεπτεμβρίου στο Μέγαρο Μουσικής με την ευκαιρία της κυκλοφορίας στα ελληνικά του βιβλίου “Περισσότερο αίμα” (μετάφραση Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη, εκδόσεις Μεταίχμιο).

Το τελευταίο βιβλίο του Τζο Νέσμπο, “Η Αστυνομία”, είναι αφιερωμένο στον αδερφό του. Με λόγια του ίδιου:

“Τον Σεπτέμβριο του 2012, ήμουν στην Ελλάδα, συγκεκριμένα στην Κάλυμνο για αναρρίχηση, όταν χτύπησε το τηλέφωνό μου και μου είπαν πως η ασθένεια του αδερφού μου, του Κνουτ, είχε επιδεινωθεί. Η Αστυνομία είναι αφιερωμένη στον Κνουτ Νέσμπο. Ποδοσφαιριστή. Κιθαρίστα. Φίλο. Αδερφό”.