Όλο και πιο μόνη η Ελλάδα. ΟΗΕ και ΜΚΟ μένουν εκτός των Hotspots

Η Ύπατη Αρμοστεία επαναπροσδιορίζει τον ρόλο της στην Ελλάδα καθώς τίθεται επισήμως σε εφαρμογή η συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας.

Όπως ξεκαθαρίζει, σύμφωνα με τις νέες διατάξεις, τα hotspots μετατρέπονται σε κέντρα κράτησης. Αναλόγως, και σύμφωνα με την πολιτική της Υ.Α. ενάντια στην υποχρεωτική κράτηση, διακόπτονται συγκεκριμένες δράσεις σε όλα τα κλειστά κέντρα στα νησιά, συμπεριλαμβανομένων και των υπηρεσιών μετακίνησης από και προς τους χώρους αυτούς.

Το news 247 επικοινώνησε με τη Στέλλα Νάνου, υπεύθυνη Επικοινωνίας της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες για να μας εξηγεί περαιτέρω την απόφαση. Όπως μας είπε, επί της ουσίας η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ δεν φεύγει από τα νησιά της χώρας, αλλά επαναπροσδιορίζει τον ρόλο της αντιδρώντας στα κλειστά κέντρα κράτησης.

“Διακόπτουμε ορισμένες δραστηριότητες μόνο μέσα στους κλειστούς χώρους με την έννοια ότι η Ύπατη Αρμοστεία, σύμφωνα με τον ρόλο και το καταστατικό της, δεν μπορεί να λειτουργεί μέσα σε χώρους που λειτουργούν σαν κέντρα κράτησης. Η Ύπατη Αρμοστεία δεν βοηθάει ως προς την παροχή υποδομών και υπηρεσιών μέσα σε χώρους κράτησης, βάσει του καταστατικού της.

Αυτό δεν σημαίνει πως δεν θα έχουμε παρουσία. Θα έχουμε παρουσία, αλλά με διαφορετικό τρόπο. Πλέον ο ρόλος μας μέσα στα hotspot είναι εποπτικός. Θα παρακολουθούμε αν τα ανθρώπινα δικαιώματα γίνονται σεβαστά και θα συνεχίσουμε να παρέχουμε ενημέρωση και πληροφορίες στους ανθρώπους που είναι εκεί, ειδικά για το δικαίωμα τους στο άσυλο. Θέλουμε να είμαστε σίγουροι πως οι άνθρωποι είναι ενήμεροι για τη διαδικασία, για το τί πρέπει να κάνουν, εφόσον έχουν το δικαίωμα να διεκδικήσουν άσυλο, έτσι ώστε όσοι φοβούνται να επιστρέψουν πίσω στην πατρίδα τους, να μπορούν να κάνουν αίτηση”.

Συνεχίζοντας, διευκρινίζει πως αν δεν επαρκεί η παροχή βοήθειας από τις επίσημες δομές, η Ύπατη Αρμοστεία θα συνδράμει παρά τις επιφυλάξεις της για τη Συμφωνία της Συνόδου Κορυφής. Παράλληλα, η Ύπατη Αρμοστεία διεκδικεί την αναθεώρηση της Συμφωνίας ανάμεσα σε Ε.Ε. και Τουρκία.

“Η διαφορά είναι πως μέχρι τώρα λειτουργούσαμε εντός των hotspot παρέχοντας βοήθεια ακόμα και για τις υποδομές, για τη διαμόρφωση του χώρου, με διανομή ειδών πρώτης ανάγκης. Αυτό θα συνεχιστεί έξω από τα hotspot που είναι πλέον χώροι κράτησης, σε χώρους ανοιχτούς, στις παραλίες, στο λιμάνι, οπουδήποτε υπάρχουν πρόσφυγες.

Ωστόσο, η αναθεώρηση της δράσης μας θα γίνει σταδιακά. Για εμάς προτεραιότητα είναι η προστασία και το καλό των ανθρώπων. Αν δούμε ότι η διακοπή του έργου μας έχει αντίκτυπο πάνω σε αυτούς τους ανθρώπους, δεν θα προχωρήσουμε σε διακοπή της παροχής βοήθειας και μέσα στα κέντρα φιλοξενίας. Έχουμε εκφράσει ξεκάθαρες επιφυλάξεις ως προς τη Συμφωνία έτσι ώστε να αναθεωρηθεί και να γίνει σύννομη με το Διεθνές Δίκαιο για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων”.

Επίσης, η κ. Νάνου τονίζει πως η πρόκληση πλέον είναι διπλή:

“Η μεγάλη πρόκληση είναι ότι η υπηρεσία ασύλου χρειάζεται τεράστια ενίσχυση βάσει νέου σχεδίου, για να εξετάζεονται όλα τα αιτήματα στα νησιά. Από την άλλη και η Τουρκία θα πρέπει να παρέχει τις εγγυήσεις έτσι ώστε ο άνθρωπος που επιστρέφει εκεί να έχει πρόσβαση στη διαδικασία ασύλου, να εξετάζεται το αίτημα του με τρόπο ουσιαστικό και σε σύντομο χρονικό διάστημα και μετά, εφόσον κρίνεται ότι το δικαιούται, να έχει πρόσβαση σε κοινωνικο-οικονομικά δικαιώματα. Να έχει πρόσβαση σε εργασία, στην εκπαίδευση, σε κοινωνικές παροχές, σε όσα χρειάζονται. Και φυσικά ο δικαιούχος πρόσφυγας να μην υπόκειται σε καταναγκαστική επιστροφή. Τέλος, ο διαχωρισμός πρόσφυγα και μετανάστη πρέπει να γίνεται εξατομικευμένα. Η χώρα προέλευσης είναι μία ένδειξη, αλλά πρέπει να εξετάζεται και μια σειρά άλλων στοιχείων, ανάλογα με την κάθε περίπτωση”.

Σε επίσημη ανακοίνωση της άλλωστε, η Ύπατη Αρμοστεία αναφέρει τα εξής:

Την προηγούμενη Κυριακή, τέθηκαν σε ισχύ οι διατάξεις που συμφωνήθηκαν μεταξύ της Ε.Ε. και της Τουρκίας για τη μείωση των αφίξεων μεγάλης κλίμακας προσφύγων και μεταναστών στην Ελλάδα και μετέπειτα στην Ευρώπη. Ήδη από το Σάββατο, οι ελληνικές αρχές επίσπευσαν τη μεταφορά στην ενδοχώρα περίπου 8.000 προσφύγων και μεταναστών που είχαν φτάσει στα νησιά πριν από τις 20 Μαρτίου. Αυτό έγινε προκειμένου να διαχωριστούν από αυτούς που θα έφταναν μετά από τις 20 Μαρτίου, οι οποίοι θα υπόκεινται στη νέα πολιτική επιστροφής.

Μέχρι στιγμής οι αφίξεις στη Λέσβο συνεχίζονται. Από την Κυριακή μέχρι σήμερα το πρωί έχουν σημειωθεί 934 αφίξεις. Κρατούνται σε κλειστό κέντρο καταγραφής και προσωρινής φιλοξενίας στη Μόρια στα ανατολικά του νησιού. Οι υπόλοιποι 800 άνθρωποι που έφτασαν στο νησί πριν από την Κυριακή φιλοξενούνται σε απόσταση ενός χιλιομέτρου στο Καρά Τεπέ, το οποίο λειτουργεί υπό τη διεύθυνση της τοπικής δημοτικής αρχής και παραμένει ανοιχτή δομή.

Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (Υ.Α.) μέχρι στιγμής υποστήριζε τις αρχές στα λεγόμενα “hotspots” στα ελληνικά νησιά, όπου γινόταν η υποδοχή, η παροχή βοήθειας και η καταγραφή προσφύγων και μεταναστών.

Σύμφωνα με τις νέες διατάξεις, οι χώροι αυτοί μετατρέπονται τώρα σε κέντρα κράτησης. Αναλόγως, και σύμφωνα με την πολιτική μας ενάντια στην υποχρεωτική κράτηση, έχουμε διακόψει ορισμένες από τις δράσεις μας σε όλα τα κλειστά κέντρα στα νησιά, συμπεριλαμβανομένων και των υπηρεσιών μετακίνησης από και προς τους χώρους αυτούς.

Ωστόσο, η Υ.Α. θα διατηρήσει την παρουσία της με έναν εποπτικό ρόλο σε θέματα προστασίας, ώστε να διασφαλιστεί ότι τηρούνται τα  πρότυπα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και δικαιωμάτων των προσφύγων, καθώς και με την παροχή ενημέρωσης για τα δικαιώματα και τις διαδικασίες για την πρόσβαση στο άσυλο.

Τα μέλη του προσωπικού της Υ.Α. θα εξακολουθούν να βρίσκονται στις ακτές και στο λιμάνι για να παρέχουν βοήθεια ζωτικής σημασίας (μεταξύ άλλων μεταφορά σε νοσοκομείο όταν υπάρχει ανάγκη). Παρέχουμε επίσης ενημέρωση για το άσυλο στην Ελλάδα στους νεοαφιχθέντες, καθώς και για την οικογενειακή επανένωση και την πρόσβαση σε υπηρεσίες. Επίσης, εντοπίζουμε τα ευάλωτα άτομα που έχουν ιδιαίτερες ανάγκες.

Η Υ.Α. εκφράζει την ανησυχία της για το γεγονός ότι η συμφωνία Ε.Ε.-Τουρκίας εφαρμόζεται πριν τεθούν σε ισχύ οι απαιτούμενες εγγυήσεις στην Ελλάδα. Προς το παρόν, η Ελλάδα δεν έχει επαρκή ικανότητα στα νησιά για την αξιολόγηση αιτημάτων ασύλου, ούτε διαθέτει τις κατάλληλες συνθήκες για τη στέγαση των ανθρώπων με αξιοπρέπεια και ασφάλεια ώσπου να εξεταστεί το αίτημά τους.

Η Υ.Α. δε συμμετέχει στη συμφωνία Ε.Ε.-Τουρκίας, ούτε πρόκειται να αναμιχθεί στις επιστροφές ή την κράτηση. Θα συνεχίσουμε να στηρίζουμε τις ελληνικές αρχές στη δημιουργία επαρκούς ικανότητας υποδοχής.

Η αβεβαιότητα δημιουργεί άγχος και ανησυχία στους νεοαφιχθέντες. Πολλοί ελπίζουν ακόμα ότι τα σύνορα θα ανοίξουν. Σε πολλούς έχουν τελειώσει τα χρήματα. Υπάρχει επείγουσα ανάγκη για ενημέρωση. Η ελληνική αστυνομία διανέμει φυλλάδια στα αραβικά και στα φαρσί με τα οποία ενημερώνει τον κόσμο ότι τα σύνορα είναι κλειστά και τους συμβουλεύει να μεταβούν στους καταυλισμούς όπου οι συνθήκες είναι καλύτερες. Αλλά η χωρητικότητα των κοντινών καταυλισμών έχει φτάσει στο όριό της και υπάρχει ανάγκη να ανοίξουν περισσότεροι, μεταξύ άλλων και για την προσωρινή φιλοξενία των υποψηφίων για μετεγκατάσταση (relocation).

Στο μεταξύ, εκτιμάται ότι βρίσκονται στην Ειδομένη 10.000-12.000 άνθρωποι, μεταξύ των οποίων και 4.000 παιδιά περίπου, που διαμένουν σε σκηνές σε άσχημες συνθήκες σε έναν άτυπο καταυλισμό κοντά στα σύνορα, πολύ κοντά στις σιδηροδρομικές γραμμές. Η πλειοψηφία είναι οικογένειες, πολλές από τις οποίες έχουν μικρά παιδιά. Οι συνθήκες υγιεινής μάς ανησυχούν ιδιαιτέρως καθώς επιδρούν αρνητικά στην υγεία των ανθρώπων. Οι άνθρωποι αναγκάζονται να καίνε πλαστικά και σκουπίδια για να ζεσταθούν. Οι συνθήκες γενικά στην περιοχή δημιουργούν πολλές προκλήσεις.

Η Υ.Α. και οι εταίροι της καταβάλλουν κάθε προσπάθεια για τη βελτίωση των συνθηκών παρέχοντας οικογενειακές και μεγάλης χωρητικότητας σκηνές για μέχρι και 2.400 άτομα και φροντίζουν για τη διακομιδή των σκουπιδιών. Έχουν στηθεί φορητές τουαλέτες αλλά και αυτές δε φτάνουν. Έχουν παρασχεθεί σκηνές για τις ευάλωτες οικογένειες και τα ευάλωτα άτομα, όπως και σε 30 ασυνόδευτους ανηλίκους. Η Υ.Α. επισκέπτεται χώρους κράτησης όπου τα ασυνόδευτα παιδιά βρίσκονται σε προστατευτική φύλαξη. Η διανομή φαγητού (σάντουιτς και ρόφημα) έχει οργανωθεί από διάφορες οργανώσεις, τρεις φορές την ημέρα, καθώς επίσης διανέμεται γάλα, τροφή για βρέφη και πάνες.

Αναλαμβάνει δράση ο στρατός στην Ειδομένη

Ανάλογη απόφαση με την Ύπατη Αρμοστεία, έλαβαν και οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα, σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τη συνθήκη που υπέγραψαν Ε.Ε. και Τουρκία.

Όλα αυτά την ώρα που στην Ειδομένη επικρατεί εκνευρισμός ανάμεσα στους πρόσφυγες, μεταξύ αυτών που δεν επιθυμούν να δέχονται τροφή μέχρι να ανοίξουν τα σύνορα και άλλων που υποστηρίζουν ότι πρέπει ο δρόμος να παραμείνει προσβάσιμος, ώστε να υπάρχει μέριμνα για παροχή τροφής και νερού, τουλάχιστον για τα παιδιά τους. Περίπου 500 πρόσφυγες παραμένουν πάνω στις σιδηροδρομικές γραμμές και “οχυρώνονται” με κάδους απορριμμάτων και κάγκελα που τοποθετούν γύρω τους, δηλώνοντας αποφασισμένοι να μείνουν στο σημείο έως ότου ανοίξουν τα σύνορα.

Εξαιτίας της κατάστασης που επικρατεί στο σημείο κάποιες ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται εκεί ανακοίνωσαν ότι αποσύρουν το προσωπικό τους προσωρινά, τουλάχιστον για το βράδυ της Τρίτης.

Η προσωρινή αποχώρηση των ΜΚΟ και των γιατρών που προσέφεραν τις υπηρεσίες τους στους πρόσφυγες, προκάλεσε ανησυχία στην κυβέρνηση, η οποία, μέσω του κ. Βίτσα, έδωσε εντολή να αναλάβει δράση ο στρατός, προκειμένου να καλυφθούν οι ανάγκες των ανθρώπων και να αποφευχθεί περαιτέρω ένταση και επεισόδια. Η κυβέρνηση εξέφρασε την εκτίμηση ότι θα επανέλθουν οι ΜΚΟ, καθώς θεωρεί τη δράση τους πολύτιμη, κάνοντας ενέργειες προς αυτήν την κατεύθυνση.