Πυρ, Καναντέρ και θάλασσα

Παρασκευή πρωί στην 112 Πτέρυγα Μάχης στην Αεροπορική Βάση Ελευσίνας. Οι πιλότοι της 355 Μοίρας Τακτικών Μεταφορών βρίσκονται σε επιφυλακή από το πρώτο φως, δίπλα στα πυροσβεστικά αεροπλάνα με το χαρακτηριστικό κίτρινο χρώμα. Γαλλικής κατασκευής, από τη δεκαετία του ’70 τα περισσότερα, τα Canadair CL-215 αποκαλούνται συχνά «γερασμένα» ή «σαπάκια» λόγω της παλαιότητάς τους. Για τους χειριστές και τους τεχνικούς τους, όμως, είναι το μοναδικό όπλο ενάντια στον «πύρινο εφιάλτη», κόντρα στην «πύρινη λαίλαπα», την ώρα της «μάχης με τις φλόγες». Μερικά από τα πιο χαρακτηριστικά δημοσιογραφικά κλισέ έχει καθιερώσει η συχνότητα των δασικών πυρκαγιών κάθε καλοκαίρι ανά την ελληνική επικράτεια. Κι όσο περισσότερο ακούμε, διαβάζουμε και βλέπουμε την «πύρινη λαίλαπα» στην οθόνη μας, τόσο απομυθοποιούμε ίσως τον γνήσιο ηρωισμό των ανθρώπων που ρίχνονται στην πραγματική μάχη, όχι μόνο με τις φλόγες αλλά και με τη θάλασσα, χωρίς ίχνος κλισέ και υπερβολής. Ανταμοιβή; Το ευχαριστώ του απλού κόσμου που τους περιμένει σαν μάννα εξ ουρανού για να σωθεί το δάσος και οι περιουσίες τους. Στόχος; Να δηλώσουν «κατάσβεση πυρκαγιάς» στον ασύρματο. Αυτή είναι όπως μας λένε η μεγαλύτερη χαρά.

Μας υποδέχεται ο Διοικητής της Μοίρας, Αντισμήναρχος Δημήτρης Δημόπουλος. «Είναι μια δύσκολη χρονιά» επισημαίνει. «Οι φωτιές ξεκίνησαν φέτος από το Φλεβάρη και πριν καν μπούμε στον Ιούλιο και τον Αύγουστο που είναι οι πιο επικίνδυνοι μήνες είχαμε τη μεγάλη πυρκαγιά στα Μέγαρα και κατόπιν στα Δερβενοχώρια. Θέλω να πιστεύω ότι το 2016 μας έδειξε νωρίς τα δόντια του για να μας αφήσει πιο ήσυχους μετά» προσθέτει γελώντας. Ήσυχοι όμως δεν είναι ποτέ. Πάντα σε ετοιμότητα 20 λεπτών. «Από τη στιγμή που λαμβάνουμε εντολή απογείωσης από το Συντονιστικό Κέντρο της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, πρέπει πολύ γρήγορα να γίνει ενημέρωση για τις συνθήκες που επικρατούν και όλες οι απαραίτητες ενέργειες ώστε σε 20 λεπτά το αεροσκάφος να έχει απογειωθεί και να κατευθύνεται στο σημείο της φωτιάς».

Μοναδικά όργανα τα μάτια σου

Φτάνοντας στο σημείο της φωτιάς, οι χειριστές των Canadair βρίσκονται πάνω από ένα φλεγόμενο δάσος, να πετούν μέσα στους καπνούς, με περιορισμένη ορατότητα. Αναρωτιόμαστε αν διαθέτουν κάποια όργανα που τους βοηθούν να εκτιμήσουν την κατάσταση και να ορίσουν τις κινήσεις τους.  «Μοναδικά όργανα είναι τα μάτια σου» απαντά ο Αντισμήναρχος Δημόπουλος. «Βλέπεις το ανάγλυφο της περιοχής, αν έχει βουνά, αν έχει σύρματα ή άλλα εμπόδια και πώς μπορείς να προσεγγίσεις. Βλέπεις την ένταση του ανέμου, την επίδρασή του, πώς κινούνται οι καπνοί, πού πρέπει να ρίξεις πρώτα νερό… Όλα αυτά τα βάζεις αμέσως στο μυαλό σου, τα επεξεργάζεσαι και βρίσκεις ποιος είναι ο συντομότερος, ο πιο ασφαλής, και ο πιο αποτελεσματικός τρόπος έτσι ώστε να μπορέσεις να αντιμετωπίσεις τη φωτιά. Είναι πάρα πολλοί οι παράγοντες που πρέπει να συνεκτιμήσεις, ένα παζλ που δυσκολεύει το έργο σου. Πολύς κόσμος δεν έχει στο μυαλό του τη δυσκολία ακόμα και να πάρεις νερό από τη θάλασσα. Συνήθως όταν μιλάμε για μεγάλες φωτιές, μιλάμε για πολύ ισχυρούς ανέμους, οι οποίοι κάνουν την κατάσταση της θάλασσας εξαιρετικά δύσκολη για να καταφέρεις να πάρεις νερό.  Γι’ αυτό όσο πιο παλιός είσαι στη δουλειά, η εμπειρία σε βοηθά να πάρεις τις σωστές αποφάσεις για να φέρεις αποτέλεσμα το συντομότερο δυνατόν και πάντα με ασφάλεια».

Ο Διοικητής της 355 ΜΤΜ έχει δυο δεκαετίες εμπειρίας στα πυροσβεστικά αεροσκάφη, λατρεύει όπως λέει τη δουλειά του και νιώθει περήφανος για την ομάδα του, που αριθμεί 65 πιλότους της Πολεμικής Αεροπορίας.

«Στη δουλειά μου αγαπώ τη δυνατότητα που μου δίνει να απολαμβάνω την πτήση και ταυτόχρονα να προσφέρω κάτι σημαντικό στο κοινωνικό σύνολο», τονίζει ο Επισμηναγός Διονύσης Σάμπαλος που μετρά 25 χρόνια στη Μοίρα. Από τη θέση του εκπαιδευτή πλέον προσπαθεί να περάσει τη γνώση και την πείρα του στους νεότερους: «Θέλω τα καινούρια παιδιά που εκπαιδεύονται να γίνονται καλύτεροι από μένα και σε πιο σύντομο χρονικό διάστημα. Αυτό επιδιώκουμε όλοι οι εκπαιδευτές διότι μέσα από την επίδοση του μαθητή παίρνει χαρά ένας δάσκαλος».

Μεταξύ των μαθητών του, ο «Βενιαμίν» της Μοίρας, ο 27χρονος Ανθυποσμηναγός Θανάσης Μυλωνάς. Πριν από 16 χρόνια έχασε τον πατέρα του σε ατύχημα με Canadair αλλά έβαλε στόχο να συνεχίσει ο ίδιος το έργο του: «Ήθελα να δω την εικόνα, τι είδε ο πατέρας μου εκείνη τη στιγμή. Στη ζωή μου προχωρούσα με αυτό το στόχο μέχρι που έφτασα εδώ. Είναι τιμή μου και καμαρώνω που τα κατάφερα».

«Θεωρώ ότι δεν θα μπορούσα να πετάω κάποιο άλλο αεροσκάφος με διαφορετικό ρόλο, δεν θα ήθελα. Μου αρέσει, όταν ξεσπάσει φωτιά, να πετάξω, να βρεθώ εκεί, να την αντιμετωπίσω, να τριφτώ με αυτό το πράγμα. Και το καλύτερο συναίσθημα, η μεγαλύτερη χαρά είναι όταν δηλώνεις στον ασύρματο “κατάσβεση της πυρκαγιάς”. Εκεί ξέρεις ότι έχεις κάνει καλά τη δουλειά σου, ότι έχεις προσφέρει ό,τι καλύτερο μπορούσες» μας λέει ο  Σμηναγός Γιάννης Καστάνης, που ήρθε στη Μοίρα πριν δέκα χρόνια. Όπως μας περιγράφει, τον περασμένο μήνα έζησε μια από τις πιο δύσκολες στιγμές αυτής της δεκαετίας, όταν επιχειρούσε σε σχηματισμό επτά αεροσκαφών για την κατάσβεση της πυρκαγιάς στα Δερβενοχώρια και ένα εξ αυτών κατέπεσε στο φλεγόμενο δάσος: «Το συναίσθημα δεν περιγράφεται. Προσπαθούσαμε να συνεχίσουμε τη δουλειά μας σε εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες. Η ψυχολογική πίεση ήταν πάρα πολύ μεγάλη».

Πετούσαμε με δάκρια στα μάτια και εγώ και ο συγκυβερνήτης.

Βάλε όση δύναμη έχεις

ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΕΝΟΣ ΔΥΣΤΥΧΗΜΑΤΟΣ

«Αεροπλάνο έπεσε, οι πιθανότητες να γλιτώσει το πλήρωμα είναι ελάχιστες». Αυτή ήταν η πρώτη σκέψη του Διοικητή Δημήτρη Δημόπουλου, που βρισκόταν εκείνη την ώρα στον ασύρματο και άκουγε τα πάντα. «Δόθηκε μια αναφορά ότι έπεσε ένα αεροπλάνο, αρχίζεις να λες ποιος είναι; Είναι ο Γιώργος; Είναι ο Δημήτρης; Διότι όλοι έχουν ονοματεπώνυμα. Εδώ είμαστε πιο δεμένο από οικογένεια, είναι πάρα πολλές οι ώρες που περνάμε μαζί, είναι πάρα πολλές οι δύσκολες στιγμές που έχουμε αντιμετωπίσει. Η πιθανότητα λοιπόν να έχει χαθεί ο Δημήτρης, ο Γιώργος, ο Πέτρος είναι πολύ σκληρή» τονίζει και συνεχίζει: «Το ατύχημα στα Δερβενοχώρια ήταν μια εξαιρετικά δύσκολη περίπτωση. Γλιτώσανε μεν από την πτώση, όμως το αεροπλάνο έπιασε φωτιά, καιγόταν μέσα – έξω. Ο Γιάννης, ο συγκυβερνήτης, είχε σπάσει τον σπόνδυλό του από την πτώση και δεν μπορούσε να κουνηθεί. Βλέπει τις φλόγες να έρχονται, να στροβιλίζονται μέσα στο αεροπλάνο και συνειδητοποιεί ότι θα καούν, δεν μπορεί να πιστέψει ότι θα γλιτώσει. Φωνάζει στον κυβερνήτη και του λέει:

Φύγε γιατί θα καούμε και οι δύο.

Ο Ταξιάρχης όμως δεν φεύγει. Να σας λέω εγώ τώρα πως είμαστε δεμένοι σαν οικογένεια είναι εύκολο, το ζήτημα είναι τι κάνεις εκείνη τη στιγμή. Είναι πολύ δύσκολο και για τον μεν να ξεστομίσει “φύγε για να μην καείς σαν εμένα” και για τον δε να πάρει την απόφαση να μείνει. Διότι το ένστικτο του ανθρώπου, όταν βλέπει να έρχεται το τέλος, είναι να φύγει. Παρόλα αυτά ο Ταξιάρχης τον βουτάει και του λέει:

Θα φύγουμε μαζί ή θα καούμε και οι δύο.

Ο Γιάννης υποφέρει από τον πόνο αλλά βοηθάει όσο μπορεί. Τον σηκώνει ο Ταξιάρχης και πηγαίνουνε προς την πόρτα, η οποία για καλή τους τύχης έχει ανοίξει από το χτύπημα. Πηδήξανε αμέσως έξω και την ώρα που περνούσαν την πόρτα οι φλόγες έκαψαν τα δάχτυλα του Ταξιάρχη και το αφτί του Γιάννη. Αν χρειαζόντουσαν δηλαδή λίγα δευτερόλεπτα ακόμα για να ανοίξουν την πόρτα δεν θα τα είχαν. Ήταν φοβερό αυτό που συνέβη και έχει και συνέχεια. Διότι ο Γιάννης, ο συγκυβερνήτης με τον σπασμένο σπόνδυλο, πηδώντας από το ύψος της πόρτας στο έδαφος, τελειώνει. Είναι κάτω από το φλεγόμενο αεροπλάνο και από δευτερόλεπτο σε δευτερόλεπτο η φωτιά θα πάει στις δεξαμενές και θα γίνει έκρηξη. Πάλι ο Ταξιάρχης δεν τον αφήνει, προσπαθεί να τον τραβήξει αλλά καθυστερεί διότι είναι εξαιρετικά δύσκολο να τραβήξεις έναν άνθρωπο που δεν βοηθάει καθόλου. Ευτυχώς έρχεται το ελικόπτερο -να ‘ναι καλά οι άνθρωποι- και ρίχνει νερό πάνω στο αεροπλάνο, οπότε ηρεμεί για λίγο η φωτιά, τους δίνει μερικά δευτερόλεπτα, ξανατραβά ο Ταξιάρχης, ρίχνει και δεύτερο νερό το ελικόπτερο, εξακολουθεί να τραβά όσο μπορεί ο Ταξιάρχης. Με αποτέλεσμα, όταν μετά από λίγο σκάσει το αεροπλάνο, να έχουν προλάβει να απομακρυνθούν».

ΣΕΝΑΡΙΟ ΤΑΙΝΙΑΣ…

«Σε αυτό το σενάριο λοιπόν, που συνέβη ανήμερα των Αγίων Πάντων, συνέβαλαν πραγματικά όλοι οι άγιοι για να έχουμε ευτυχή κατάληξη. Ήταν πραγματικά μια μοναδική εμπειρία, σε όλα τα επίπεδα δοκιμασίας και ανθρώπων και συνθηκών. Ήμασταν πολύ τυχεροί. Ήταν μια πολύ μεγάλη μέρα για τη Μοίρα, για την Πολεμική Αεροπορία, για τους πάντες, εκ του αποτελέσματος. Ήταν κάτι μοναδικό, όσο εξαιρετικά δύσκολο κι αν ήταν να το βιώσουμε, το αποτέλεσμα ήταν μοναδικό».

Όταν τελικά χτύπησε το τηλέφωνο και έμαθε ότι το πλήρωμα είναι καλά, ο Δημήτρης Δημόπουλος ομολογεί ότι βίωσε μια από τις πιο χαρούμενες στιγμές της εικοσαετούς καριέρας του. Πώς επηρεάζει όμως την ομάδα ένα ατύχημα; Είτε έχει ευτυχή είτε ατυχή κατάληξη; Η υπενθύμιση του κινδύνου που διατρέχεις σου δημιουργεί δεύτερες σκέψεις;

«Τα περιστατικά αυτά είναι σπάνια. Σαφώς σε επηρεάζουν αλλά αφού προσγειωθείς και επιστρέψεις στην καντίνα ή στο σπίτι σου. Πάνω στη δουλειά δεν μπορείς να επηρεαστείς γιατί πετάς» απαντά ο Θανάσης Μυλωνάς.

Αν επηρεαστείς θα είσαι ο επόμενος.

Ο ίδιος η μόνη φορά που «πάγωσε» όπως λέει, ήταν η πρώτη φορά που απογειώθηκε με το Canadair και είδε αυτή την εικόνα που είχε βάλει στόχο από μικρός, την εικόνα που έβλεπε από το ίδιο αεροπλάνο ο πατέρας του.

«Μετά την απογείωση κανονικά πρέπει να κάνεις κάποιες ενέργειες. Εγώ δεν έκανα τίποτα, δεν θα το ξεχάσω ποτέ αυτό. Απογειωθήκαμε και μου λέει ο εκπαιδευτής “τι κάνεις!”. Πάγωσα εντελώς. Ήταν περίεργο το πρώτο συναίσθημα. Τώρα με τον καιρό δεν το σκέφτομαι τόσο. Θα το σκεφτώ λίγο όταν κάθομαι εδώ και κοιτάζω τα αεροπλάνα, θα το σκεφτώ σπίτι μου, αλλά όχι όταν πετάω πλέον, διότι μπαίνει η ρουτίνα, μπαίνουν άλλα πράγματα στη μέση…».

Όπως εξηγεί, αυτή η ρουτίνα, η τυποποίηση των διαδικασιών είναι πολύ σημαντική για την ασφάλεια του πληρώματος: «Αυτό που μου λέει συνεχώς ο εκπαιδευτής μου και μου έχει μείνει είναι “πάνω από όλα η ασφάλεια”, “η αμφιβολία υπέρ της αμφιβολίας”. Από εκεί και πέρα η τυποποίηση είναι το Α και το Ω. Κάποια πράγματα πρέπει να γίνονται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, κάθε φορά. Με αυτή τη γνώση ξεκινάς, σιγά σιγά σε καθοδηγεί ο εκπαιδευτής με τη δική του εμπειρία και πάνω σε αυτά χτίζεις μέρα με τη μέρα. Το δύσκολο σε αυτό το αεροπλάνο είναι ότι εφόσον δεν έχεις τίποτα υποστηρικτικό, η εμπειρία δεν αντικαθίσταται με τίποτα. Αυτός που έχει πετάξει μια ώρα παραπάνω από εσένα θα είναι πάντα ένα βήμα μπροστά, ακόμα και μια εικόνα παραπάνω από σένα να έχει δει, μπορεί να εκτιμήσει καλύτερα την κατάσταση».

Η πιο δυνατή εικόνα

Στα 25 χρόνια που πετά πυροσβεστικά αεροσκάφη, ο εκπαιδευτής του Θανάση, Επισμηναγός Διονύσης Σάμπαλος έχει δει πολλές τέτοιες εικόνες. Αυτή όμως που έχει μείνει πιο έντονα στο μυαλό του είναι από την μεγάλη φωτιά στον Κάλαμο το 1989.

Τρεις τα ξημερώματα, πετούσαμε μέσα στο σκοτάδι και βλέπαμε από πάνω αυτό το τοπίο που ήταν σαν τη Κόλαση του Δάντη. Ήταν τρομερό, δεν είχα ξαναδεί κάτι τέτοιο.

Ακολούθησαν πολλές δύσκολες αλλά και χαρούμενες στιγμές. «Η πιο δύσκολη στιγμή ήταν όταν είχαμε χάσει τον έλεγχο του αεροσκάφους και πήγαμε να πνιγούμε στη θάλασσα κάποτε σε μια πολύ μεγάλη φωτιά στη Σάμο. Ευτυχώς μας βοήθησε ο Θεός και δεν πνιγήκαμε. Η πιο χαρούμενη κατάσταση ήταν το 2007 όταν μετά τις μεγάλες φωτιές στη Ηλεία έγινε μια εκδήλωση και μας τίμησαν για την προσφορά μας στην κατάσβεση αυτής της μεγάλης πυρκαγιάς».

Για τον Σμηναγό Γιάννη Καστάνη οι φλεγόμενοι ορεινοί όγκοι της Ηλείας είναι η εικόνα που δεν θα ξεχάσει ποτέ.

«Το καλοκαίρι του 2007 ήταν το πρώτο που πετούσα μετά την εκπαίδευση. Δύσκολο καλοκαίρι, πολλές φωτιές, στην Ηλεία, στην Πάρνηθα, μπήκα κατευθείαν στα βαθιά, γεγονός που μου βγήκε σε καλό νομίζω, διότι έτσι ξεψαρώνεις και μετά όλα τα άλλα σου φαίνονται πιο εύκολα».

Θυμάμαι είχαμε απογειωθεί από την Ελευσίνα και περνώντας τους ορεινούς όγκους μετά το Ναύπλιο δεν έβλεπες πουθενά έδαφος, καπνός παντού, ένα χαοτικό τοπίο.

«Σαφώς η εμπειρία μου δεν μπορούσε να μου υποδείξει το πως έπρεπε να κινηθούμε, αλλά  ο κυβερνήτης ήταν πολύ έμπειρος και μπορώ να πω ότι σιγά σιγά το απομυθοποίησα, είδα ότι το αεροσκάφος μπορεί να επιχειρήσει και σε αυτές τις συνθήκες και να προσφέρει έργο πάρα πολύ σημαντικό. Το γεγονός ότι ακόμα και υπό αυτές τις συνθήκες το έργο σου συμβάλει στο να σωθούν ζωές, περιουσίες αλλά και το φυσικό περιβάλλον, σου δημιουργεί μια ευφορία στο τέλος. Ναι οι συνθήκες είναι δύσκολες. Όμως δεν παίρνεις αδικαιολόγητα ρίσκα, ακολουθείς την πεπατημένη, ακολουθείς τα βήματα των παλιότερων, πας εκεί που σου υποδεικνύουν αυτοί που έχουν δει περισσότερα πράγματα από εσένα. Κάθε ώρα, κάθε πτήση, κάθε φωτιά που πηγαίνεις παραπάνω, κάθε διαφορετική εικόνα ωριμάζει περισσότερο την κρίση σου. Οπότε ακολουθείς τα βήματα των παλαιότερων και προσπαθείς να γίνεσαι καλύτερος, αυτή είναι η επιδίωξή σου»

Ο φόβος δεν μπορεί να συνυπάρχει σε αυτή τη δουλειά. Δεν μπορείς να μπεις σε ένα αεροπλάνο και να φοβάσαι.

«Μπαίνεις στο αεροπλάνο, αναγνωρίζεις τις δυσκολίες και τη σοβαρότητα της κάθε διαφορετικής περίπτωσης και την αντιμετωπίζεις» προσθέτει ο Διοικητής Δημήτρης Δημόπουλος.

Οι ίδιοι δεν ανησυχούν, ανησυχεί όμως το περιβάλλον τους. «Είμαστε υποχρεωμένοι να διαχειριζόμαστε τους τρεις πιο δύσκολους αντιπάλους στη ζωή. Πυρ, γυνή και θάλασσα. Και με τα τρία είμαστε υποχρεωμένοι να παλεύουμε».

Πυρ, γυνή και θάλασσα

Πώς διαχειρίζεσαι όμως την οικογένειά σου και κυρίως τη μάνα, τη σύζυγο που ανησυχεί; «Με πολύ διπλωματία!» απαντά ο Θανάσης Μυλωνάς. «Εννοείται πως είναι απαίτηση μετά από κάθε ατύχημα να σταματήσεις» συμπληρώνει ο Γιάννης Καστάνης. «Κι εκεί πρέπει να εξηγήσεις στον άλλο τη συγκίνηση που σου προσφέρει η δουλειά που κάνεις. Στη γυναίκα μου μόνο μπράβο έχω να πω». «Διαχειρίζεσαι την ανησυχία τους εξηγώντας αυτό που είπαμε πριν, ότι η δουλειά σου έχει δυσκολίες αλλά έχει και δικλείδες ασφαλείας και δεν είναι τα πράγματα όπως φαίνονται απ’ έξω. Παρόλα αυτά, κάθε φορά που θα συμβεί κάτι είναι δεδομένο πως θα ανησυχήσουν. Κάθε φορά που ξεσπά μια μεγάλη φωτιά και αρχίζουν τα κανάλια “πύρινη λαίλαπα, μάχη με τις φλόγες, μάχη με τα κύματα…” εκεί αρχίζουν και τα καμπανάκια των γονιών και της συζύγου. Πόσο μάλλον αν ακουστεί η είδηση ότι αεροπλάνο έπεσε. Γι’ αυτό το πρώτο πράγμα που κανείς, είτε είσαι εσύ ο εμπλεκόμενος, είτε πετάς, είτε είσαι στη βάση, όσος φόρτος εργασίας και να υπάρχει, πρώτα παίρνεις ένα τηλέφωνο τη σύζυγο, “ενημέρωσε όλους ότι είμαστε καλά και συνεχίζουμε”»

Είναι όλα manual εδώ αρχηγέ!

ΑΕΡΟΣΚΑΦΗ 40 ΕΤΩΝ

Τι θα μπορούσε να διευκολύνει τη δουλειά τους; Η απάντηση ίδια από όλους: Να ανανεωθεί ο στόλος. «Όπως και να το κάνεις η παλαιότητα παίζει ρόλο» σημειώνει ο Διονύσης Σάμπαλος. «Η μεγαλύτερη δυσκολία είναι ότι το αεροσκάφος είναι εντελώς χειροκίνητο, όπως είπε και ο πρωθυπουργός όταν μας επισκέφθηκε: “Είναι όλα manual εδώ αρχηγέ!”. Το αεροσκάφος είναι δύσκολο να το χειριστείς και σωματικά, δεν έχει καν υδραυλικό χειριστήριο. Υπάρχει άφθονος ιδρώτας τόσο από άποψη κοπιώδους προσπάθειας όσο και από άποψη ζέστης διότι επιχειρούμε σε περιβάλλοντα που είναι πάνω από 30 βαθμούς».

«Είναι λίγο στενάχωρο το γεγονός ότι έφτασε ο γιός ενός ανθρώπου που έφυγε σε ένα ατύχημα πριν 16 χρόνια να πετά ακόμα το ίδιο μέσο» λέει από πλευράς του ο Θανάσης Μυλωνάς. «Την πρώτη φορά που μπήκα και πέταξα με το αεροπλάνο μου δημιούργησε πολύ όμορφα συναισθήματα ξέροντας ότι έχει περάσει από εδώ και έχει πετάξει ακριβώς με τα ίδια αεροπλάνα ο πατέρας μου. Όμως αν το δεις καθαρά επαγγελματικά, ρεαλιστικά, το μέσο είναι λίγο παλιό και θα έπρεπε αν υπήρχε η δυνατότητα σιγά σιγά να αντικατασταθεί για να περάσουμε κι εμείς σε μια άλλη κατάσταση».

«Να αποκτήσουμε κι εμείς ένα καινούριο μέσο, ένα καινούριο αεροπλάνο, που θα μας δώσει τη ευκαιρία να είμαστε πιο αποτελεσματικοί και να κάνουμε τη δουλειά μας με μεγαλύτερη ευκολία και άνεση, με λιγότερες δυσκολίες» προσθέτει ο Δημήτρης Δημόπουλος.

Ρωτάμε αν η παλαιότητα των αεροσκαφών και τα τεχνικά προβλήματα τους δημιουργούν ανασφάλεια. «Ανασφάλεια όχι διότι όλη η ενασχόληση και η εκπαίδευση στήνεται πάνω σε αυτά τα θέματα» απαντά ο Αντισμήναρχος Δημόπουλος. «Πρώτα από όλα ξέρεις το μέσο σου το ξέρεις πάρα πολύ καλά ξέρεις τις δυνατότητές του και είναι υποχρέωσή σου να μην υπερβείς αυτές τις δυνατότητες πρέπει να το χειρίζεσαι με σεβασμό. Αυτά μπορεί να κάνει, μην του ζητήσει τίποτα παραπάνω. Σε ό,τι αφορά τις όποιες βλάβες που μπορεί να βγάλει η όλη εκπαίδευση στήνεται στο να είσαι έτοιμος να αντιμετωπίσεις με τον καλύτερο τρόπο οτιδήποτε μπορεί να σου βγάλει και σε όποια φάση βγάλει τη βλάβη από την πιο εύκολη έως την πιο δύσκολη. Πάντα πρέπει να έχεις στο μυαλό σου τι μπορεί να συμβεί και πως θα το αντιμετωπίσεις, όλη η διαδικασία της εκπαίδευσής μας σε κάνει να αισθάνεσαι πιο ήσυχος και πιο ασφαλής».

Περισσότερα για τη διαδικασία συντήρησης και επισκευής των Canadair CL-215 μαθαίνουμε στη Μοίρα Συντήρησης, από τους «αφανείς ήρωες» που εργάζονται νυχθημερόν για να είναι τα αεροσκάφη αξιόπλοα κι ετοιμοπόλεμα.

«Είχαμε 12 αεροσκάφη και πλέον μετά το ατύχημα στα Δερβενοχώρια έχουμε 11» εξηγεί ο Αρχιμηχανικός της Μοίρας Συντήρησης, Επισμηναγός Νικόλαος Φάκλαρης. «Πρόκειται για αεροσκάφη σημαντικής παλαιότητας. Τα πιο παλιά είναι κατασκευής του 1974 και τα υπόλοιπα αγοράστηκαν σταδιακά, έχουμε δηλαδή και αεροσκάφη που αγοράστηκαν 10-15 χρόνια μετά. Αυτό όμως που δεν κατανοεί πολύς κόσμος είναι ότι ένα παλιό αεροσκάφος δεν είναι όπως ένας άνθρωπος που μεγαλώνει γερνάει και δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις ανάγκες. Η φιλοσοφία κατασκευής των δικών μας αεροσκαφών λέει πως εφόσον συντηρούνται με βάση τις προδιαγραφές, ουσιαστικά δεν γερνάνε».

Δεν υπάρχει θέμα ασφάλειας των αεροσκαφών εφόσον τηρούνται και πληρούνται οι προδιαγραφές του κατασκευαστή στο κομμάτι της συντήρησης.

Ο Επισμηναγός Φάκλαρης διευκρινίζει πως οι βλάβες που εμφανίζουν τα Canadair CL-215 είναι σαφώς πολύ πιο συχνές από τις βλάβες που εμφανίζει ένα καινούριο αεροσκάφος. «Στα 10 αεροσκάφη που πετούν τα 3-4 θα εμφανίσουν κάποια βλάβη. Δεν είναι όμως όλες οι βλάβες το ίδιο σοβαρές. Πολλές φορές η αποστολή ολοκληρώνεται κανονικά και η βλάβη καταγράφεται στο τέλος» Επιπλέον ο Αρχιμηχανικός εξηγεί τις βαθμίδες ασφαλείας που καθιστούν το αεροπλάνο ασφαλές για να πετάξει.

«Καταρχάς, πριν από κάθε πτήση γίνεται μια επιθεώρηση ελέγχου και συντήρησης που διαρκεί μια ώρα. Ακόμα κι αν το αεροσκάφος δεν πέταξε καθόλου την προηγούμενη μέρα, πάλι οι μηχανικοί μία ώρα πριν το πρώτο φως πρέπει να πάνε να κάνουν συγκεκριμένους ελέγχους προκειμένου να δουν αν το αεροπλάνο είναι αξιόπλοο. Επιπλέον, όταν πάει ο πιλότος και ενεργοποιεί τις μηχανές, πάλι υπάρχουν συγκεκριμένοι έλεγχοι που γίνονται σε συνεργασία του πιλότου με τον μηχανικό, πριν απογειωθεί το αεροπλάνο, που πάλι το καθιστούν αξιόπιστο για να πετάξει. Παράλληλα, στα κρίσιμα συστήματα, ο κατασκευαστής έχει back-up, δηλαδή αν πάθε κάτι το αεροπλάνο σε κρίσιμο σύστημα, υπάρχει ένα άλλο εφεδρικό για να προστατευθεί ο πιλότος και το μέσο εκείνη τη στιγμή που θα προκύψει η βλάβη. Πέρα όμως από την ημερήσια συντήρηση τα αεροπλάνα έχουν κι άλλους κύκλους συντήρησης. Μετά από 50 ώρες πτήσης γίνεται ένα μικρό σέρβις που διαρκεί μιάμιση μέρα περίπου και όταν συμπληρώσει τις 300 ώρες πτήσεις ή ένα χρόνο μπαίνει πλέον για τη μεγάλη συντήρηση που διαρκεί τρεις μήνες. Εκεί το αεροπλάνο λύνεται και επιθεωρείται σε τόσο μεγάλο βαθμό που δεν υπάρχει περίπτωση για τις επόμενες 300 ώρες να σου βγάλει κάτι πάρα πολύ σημαντικό σαν βλάβη, σαν δομικό πρόβλημα».

Ακούς πολλές φορές να λένε ότι επιχειρούν τα “σαπάκια”. Μα πώς το λέτε αυτό βρε παιδιά;

«Μιλάμε για αεροπλάνα που δεν επιχειρούν μόνο στην Ελλάδα, επιχειρούν και στην Ιταλία, στην Ισπανία , στην Τουρκία, στον Καναδά, σε πολλές πολιτείες των ΗΠΑ…»

Ρωτάμε τον Επισμηναγό Φάκλαρη πού εστιάζει το πρόβλημα της παλαιότητας αν όχι στην ασφάλεια. «Εστιάζει στη διαθεσιμότητα, δηλαδή πόσα αεροπλάνα έχουμε και πόσα μπορούν να πετάξουν. Η παλαιότητα ένα πρόβλημα που έχει είναι στο κομμάτι των ανταλλακτικών. Επειδή κάποιοι χρήστες αποφασίζουν να το αποσύρουν το αεροπλάνο είναι πιο δύσκολο να βρίσκεις προμηθευτές για τα ανταλλακτικά, οπότε μπορεί να καθυστερήσει η αποκατάστασή του και να μην το έχεις διαθέσιμο. Παράλληλα είναι πιο δυσκολοσυντηρητο ένα παλιό αεροπλάνο. Είναι προφανές αυτό. Χρειάζεται πολύ περισσότερη δουλειά από εμάς».

Νιώθει αγωνία ένας μηχανικός όταν δίνει το οk να πετάξει ένα αεροσκάφος; «Όχι, δεν νιώθεις αγωνία και ως προς αυτό σε βοηθάει η εμπειρία που έχεις αποκτήσει όλα αυτά τα χρόνια και το γεγονός ότι αυτό το πράγμα είναι στην καθημερινότητά σου».

Υπάρχουν μέρες που πετάνε 15 αεροπλάνα. Αν νιώθεις αγωνία για κάθε ένα από αυτά δεν αντέχεις να κάνεις αυτή τη δουλειά.

Όπως μας λέει ο Επισμηναγός, η μεγαλύτερη ικανοποίηση του μηχανικού πυροσβεστικών αεροσκαφών δεν διαφέρει από αυτή του πιλότου: «Είναι η ηθική ικανοποίηση όταν σβήνει η φωτιά και το ευχαριστώ του κόσμου που εισπράττεις πολύ συχνά, ο απλός κόσμος αναγνωρίζει τη δουλειά μας κι αυτό είναι πολύ ευχάριστο».

Είτε λύνοντας και δένοντας αεροσκάφη είτε πετώντας τα πάνω από φουρτουνιασμένες θάλασσες και φλεγόμενους ορεινούς όγκους, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι μηχανικοί και οι πιλότοι των Canadair επιτελούν ένα σημαντικό και δύσκολο έργο. Και το κάνουν από καρδιάς, με ειλικρινή ενθουσιασμό και διάθεση προσφοράς, αδημονώντας και απολαμβάνοντας το αποτέλεσμα της δουλειάς τους, τη φωτιά που σβήνει, το δάσος και τις περιουσίες που σώζονται, μην περιμένοντας τίποτα περισσσότερο από ένα ευχαριστώ, μια ένδειξη ευγνωμοσύνης, ίσως και μια ανανέωση του στόλου, όταν αυτό καταστεί δυνατό.

Ενδείξεις γνήσιου ηρωισμού, χωρίς κλισέ και υπερβολές, που μετουσιώνονται σε πράξεις και κορυφώνονται σε αποφάσεις ζωής και θανάτου, όπως αυτή που κλήθηκε να πάρει ο κυβερνήτης του αεροσκάφους που έπεσε στα Δερβενοχώρια.

«Βάλε όση δύναμη έχεις. Θα φύγουμε μαζί ή θα καούμε και οι δύο».

* Φωτογραφίες: Φραντζέσκα Γιαϊτζόγλου-Watkinson

** Φωτo αρχείου: Eurokinissi