Συνήγορος του Παιδιού στο NEWS247: “Οικογένεια και έκφραση γνώμης, τα δικαιώματα που καταπατούνται περισσότερο”

Παιδιά στην Ελλάδα της κρίσης θύματα της αύξησης της βίας και των διακρίσεων, παιδιά που αντιμετωπίζονται ως μικρογραφίες ανθρώπων με αντιστοίχως λίγα ανθρώπινα δικαιώματα, “ιδιοκτησίες” γονέων, οικογένειες που κουβαλούν το σύνδρομο “δικό μου είναι, ό,τι θέλω το κάνω”, παιδιά “ειδικών κατηγοριών”, που θεωρούνται “παρακατιανά”, παιδιά που αγαπάμε αλλά που τα “φιμώνουμε” και δεν τα αφήνουμε να εκφραστούν.

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα για τα Δικαιώματα του Παιδιού, ο Συνήγορος του Παιδιού Γεώργιος Μόσχος μιλάει στο NEWS247 για τις παραβιάσεις και αυθαιρεσίες σε βάρος της συγκεκριμένης ευαίσθητης ομάδας του πληθυσμού στην Ελλάδα, την παρουσία της πολιτείας και την ανάγκη για διαρκή επικοινωνία με τους διαδόχους μας.

– Ποια είναι τα δικαιώματα του παιδιού, ποιους τομείς αφορούν;

Τα δικαιώματα του παιδιού περιγράφονται στη Διεθνή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού, που υιοθετήθηκε πριν 25 χρόνια (το 1989) από τη Γενική Συνέλευση των κρατών μελών του ΟΗΕ. Αφορούν όλους τους τομείς της ζωής των παιδιών, δηλαδή των προσώπων 0 ως 18 ετών, και περιλαμβάνουν από γενικότερα δικαιώματα, όπως το δικαίωμα στη ζωή, στην ανάπτυξη και σε ένα ικανοποιητικό επίπεδο διαβίωσης, μέχρι ειδικότερα που αφορούν τομείς της ζωής (οικογένεια, εκπαίδευση, υγεία, κλπ) και ειδικότερες ομάδες παιδιών (παιδιά με αναπηρίες, μειονότητες, πρόσφυγες, κλπ).

Η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού περιλαμβάνει τρεις μεγάλες κατηγορίες δικαιωμάτων:

* Τα δικαιώματα σε παροχές από την πολιτεία για την εκπαίδευση, την σωματική και ψυχική υγεία, την κοινωνική πρόνοια, τον πολιτισμό, κλπ

* Τα δικαιώματα προστασίας, που αφορούν τόσο τους γονείς όσο και τα όργανα της πολιτείας, και περιλαμβάνουν τη φροντίδα του παιδιού, την προστασία του από διακρίσεις, κάθε μορφής παραμέληση, κακοποίηση και εκμετάλλευση, την προστασία των δικαιωμάτων ειδικών ομάδων παιδιών, κλπ

* Τα δικαιώματα συμμετοχής, που περιλαμβάνουν το δικαίωμα ταυτότητας, ελεύθερης έκφρασης γνώμης, σεβασμού της προσωπικότητας και της ιδιωτικής ζωής, πρόσβαση σε ενημέρωση, στον πολιτισμό, ψυχαγωγία, κλπ

– Με βάση τις αναφορές και τα στοιχεία που έχετε, στην Ελλάδα ποια δικαιώματα των παιδιών καταπατούνται με μεγαλύτερη ευκολία και πιο συχνά

Καταπατούνται περισσότερο κυρίως τα δικαιώματα που αφορούν την οικογένεια, όπου δεν μπορεί να υπάρξει εύκολα έλεγχος από τρίτους, και τα δικαιώματα έκφρασης γνώμης, μια και ακόμη είναι ευρέως διαδεδομένη η άποψη ότι ένα παιδί δεν μπορεί να έχει γνώμη για τα θέματα της ζωής του. Δυστυχώς στην Ελλάδα εξακολουθεί να είναι ισχυρή και η αντίληψη ότι τα παιδιά είναι «ιδιοκτησία» των γονέων, η οποία οδηγεί σε πολλές παραβιάσεις και αυθαιρεσίες σε βάρος τους.

Τα τελευταία χρόνια, με την οικονομική κρίση, έχουν αυξηθεί οι παραβιάσεις που σχετίζονται με τη διασφάλιση ενός αναγκαίου επιπέδου ζωής, μια και περισσότερο από το ένα τρίτο του πληθυσμού των παιδιών, σύμφωνα με τις έρευνες, απειλούνται από τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό, ενώ είναι πλέον αρκετά τα παιδιά που δεν διαθέτουν τα απαραίτητα για την επιβίωσή τους (στέγη, τροφή, ρούχα). Επίσης πολλά παιδιά βιώνουν εντάσεις στις οικογένειές τους, ενώ υπάρχει μεγάλη ανασφάλεια σε όλη τους τη ζωή. Η αύξηση της βίας και των διακρίσεων σε βάρος των αδυνάτων και των διαφορετικών είναι ένα ακόμη χαρακτηριστικό στοιχείο των καιρών μας.

-Τα παιδιά στην Ευρώπη. Πώς έχει η κατάσταση στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες

Η Ευρώπη τα τελευταία χρόνια δείχνει μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση για τα παιδιά. Βέβαια εξαρτάται και από τους διαθέσιμους πόρους όπως και από τις αντιλήψεις που υπάρχουν για τα παιδιά. Για παράδειγμα στη Σουηδία υπάρχουν φοβερές υπηρεσίες, σχολεία και παιδότοποι για παιδιά, αλλά και σοβαρά προβλήματα σε αρκετές οικογένειες λόγω αλκοολισμού και ψυχικών διαταραχών των γονέων. Πάντως, από όσα μαθαίνουμε μέσω του Ευρωπαϊκού Δικτύου Συνηγόρων του Παιδιού, στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης γίνονται όλο και περισσότερες εκστρατείες για την προστασία των δικαιωμάτων των παιδιών.

-Στην Ελλάδα σε σύγκριση με την Ευρώπη και τον υπόλοιπο κόσμο, σε ποιο βαθμό προσέχουμε τα παιδιά

Στην Ελλάδα αγαπάμε τα παιδιά, αλλά δεν έχουμε αρκετές υπηρεσίες για αυτά, ιδίως όταν πάει κάτι στραβά. Επίσης, υπάρχει ακόμα έντονο το σύνδρομο ότι «δικό μου είναι το παιδί, ότι θέλω το κάνω», όπως και το «παιδιά είναι, δεν θα χαλάσει και ο κόσμος να πάθουν και κάτι, θα το ξεπεράσουν». Χρειάζεται να κάνουμε ακόμη σημαντικά βήματα για να υποστηρίξουμε τα παιδιά με αναπηρίες, τα παιδιά θύματα παραμέλησης – κακοποίησης, τα παιδιά Ρομά, μετανάστες και πρόσφυγες και γενικότερα τα παιδιά που λόγω κάποιου χαρακτηριστικού ή εμπειρίας τους βρίσκονται σε μειονεκτικότερη θέση στην κοινωνία.

-Τα τελευταία χρόνια της κρίσης, στην Ελλάδα η συμπεριφορά προς τα παιδιά έχει χειροτερέψει;

Από τις υποθέσεις που εξετάζουμε, αλλά και τις επισκέψεις μας σε σχολεία και ιδρύματα και τις συζητήσεις μας με παιδιά και επαγγελματίες που εργάζονται μαζί τους, ξέρουμε ότι τα παιδιά ζουν πλέον σε πολύ μεγαλύτερη ένταση και ανασφάλεια, που ορισμένες φορές απειλούν την ψυχική τους ισορροπία. Ως προς τη συμπεριφορά των ενηλίκων, αν και έχουμε μεγάλες ενοχές για τις περιορισμένες παροχές που τους προσφέρουμε, υπάρχουν φορές που τα δυσαρεστούμε διπλά, διότι δεν δείχνουμε ουσιαστικό ενδιαφέρον για τα βιώματα και τα συναισθήματα τους.

-Το μήνυμα σας ως Συνήγορος του Παιδιού για την Παγκόσμια Ημέρα Δικαιωμάτων του Παιδιού

Να μάθουμε καλύτερα τα δικαιώματα των παιδιών και να τους τα διδάξουμε με απλό και κατανοητό τρόπο. Να ακούμε προσεκτικά τα παιδιά μας και να τα παροτρύνουμε να μιλούν για ότι τους δυσκολεύει σε πρόσωπα εμπιστοσύνης. Να λειτουργούμε ως παραδείγματα και να μην παραβιάζουμε εμείς αυτά που τους διδάσκουμε. Τα παιδιά, μέσα από την εκπαίδευση τους στα δικαιώματα, μπορούν να μάθουν να υπερασπίζονται καλύτερα τον εαυτό τους και να ισχυροποιούν την αυτοπεποίθησή τους, να σέβονται τα άλλα παιδιά και τα πρόσωπα με τα οποία συνυπάρχουν και να δείχνουν αλληλεγγύη σε όσους βρίσκονται σε δύσκολη κατάσταση.

Ως προς την πολιτεία, θα πρέπει να ασκηθεί η πίεση από όλους μας για να θέσει σε προτεραιότητα πολιτικές για την προστασία των δικαιωμάτων των παιδιών και να μην ανέχεται σοβαρές παραβιάσεις δικαιωμάτων τους που μπορούν να κάνουν τα παιδιά να πληγώνονται αλλά και να λειτουργήσουν άσχημα στην μελλοντική ζωή τους. 

Θα ήθελα να κλείσω με το μήνυμα:

Ας ακούμε διαρκώς προσεκτικά τα παιδιά και ας επικοινωνούμε μαζί τους!

Το έχει ανάγκη η κοινωνία για μια πιο φρέσκια και σοφή διαδοχή στη νέα μέρα.

Για περισσότερες πληροφορίες για τα δικαιώματα των παιδιών στο www.0-18.gr