Στη Μητρόπολη Αθηνών λίγο πριν ανοίξει τις πύλες της

Παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλου και Χοροστατούντος του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος Ιερώνυμου πραγματοποιήθηκε το Σάββατο Μέγας Πανηγυρικός Εσπερινός στον Καθεδρικό Ναό Αθηνών, που σήμαινε την επαναλειτουργία του ναού μετά από εφτά χρόνια, ενώ το πρωί της Κυριακής οι πιστοί προσέρχονται για να παρακολουθήσουν τη Θεία Λειτουργία.

Χρειάστηκε να περάσουν εφτά ολόκληρα χρόνια μέχρι οι καμπάνες του Μητροπολιτικού και Καθεδρικού Ναού της Αθήνας να χτυπήσουν ξανά. Απαιτήθηκαν χρόνια εργασιών, συντήρησης και αποκατάστασης του Ναού τόσο στο εξωτερικό όσο και στο εσωτερικό, που αποκατέστησαν τις ζημιές των μεγάλων σεισμών του 1981 και του 1999. Πλέον οι άχαρες σκαλωσιές έφυγαν και το εμβληματικό κτήριο στην οδό Μητροπόλεως, ένα από τα μεγαλύτερα θρησκευτικά μνημεία της πρωτεύουσας, άνοιξε τις πύλες του με κάθε επισημότητα.

 

Οι εργασίες συντήρησης και η καθυστέρηση

“Ο ναός αποκαταστάθηκε πλήρως, τόσο ως προς τη στατική του κατάσταση, όσο και ως προς το διάκοσμο. Ενισχύθηκαν τα θεμέλιά του, η τοιχοποιία του,  έγιναν περιδέσεις του τρούλου και άλλων στοιχείων με ατσάλινα ελάσματα, αφανή, για να μη χαλούν την ομορφιά του ναού, ενώ παράλληλα τοποθετήθηκαν ειδικοί ελκυστήρες, επίσης ατσάλινοι, προκειμένου ο ναός να γίνει στατικά επαρκέστερος. Επιπρόσθετα, έγινε αλλαγή των καλωδιώσεων, οι οποίες χρονολογούνταν από το 1952 προς αποφυγή κινδύνου από πυρκαγιά και τοποθετήθηκε κλιματισμός, ούτως ώστε να έχουν τη δυνατότητα οι πιστοί να παρακολουθούν τα της λατρείας, καθώς και οι κλιματολογικές συνθήκες έχουν αλλάξει” λέει εμφανώς ικανοποιημένος ο πατέρας Θωμάς.

Όπως εξηγεί, οι εργασίες δε σταμάτησαν εκεί, αλλά επεκτάθηκαν και σε εργασίες ανακαίνισης του δαπέδου, του εξωτερικού χώρου, ενώ δημιουργήθηκαν και χώροι υγιεινής. “Πρέπει να σημειώσουμε πως ο εσωτερικός διάκοσμος συντηρήθηκε εξ’ ολοκλήρου”.

“Η συγκίνηση και η χαρά μας είναι μεγάλη, όταν βλέπουμε ότι έχει αλλάξει η διάθεση όχι μόνο των συμπατριωτών μας, που επισκέπτονται το ναό και αδημονούν να ανοίξει, αλλά και των ξένων επισκεπτών που πλέον τον θαυμάζουν. Γιατί μπορεί να είναι μικρός, αλλά όλα του τα στοιχεία είναι καλλιτεχνικά άψογα. Εμείς δεν διαθέτουμε τους Καθεδρικούς, που έχουν άλλες ευρωπαϊκές πόλεις, αλλά αυτός ο ναός εκφράζει την Αθήνα της εποχής που κτίστηκε και διαθέτει την απαραίτητη σεμνότητα. Η σεμνότητα αυτή στην Ορθόδοξη Εκκλησία είναι ένα από τα στοιχεία της. Δεν θέλουμε κάτι το τόσο μεγαλοπρεπές, αλλά κάτι το πολύ κατανυκτικό, ούτως ώστε να μπορούν οι άνθρωποι να προσεύχονται και εκτιμώ ότι αυτό ο Μητροπολιτικός Ναός της Αθήνας το προσφέρει” υπογραμμίζει ο πατήρ Θωμάς καλώντας τον κόσμο να συμμετέχει στα μυστήρια.

Ωστόσο, για να φτάσουμε στο σημείο της επαναλειτουργίας του Ναού  χρειάστηκε να περάσουν εφτά χρόνια. Σύμφωνα, με τον πατέρα Θωμά οι τεχνικές δυσκολίες που προέκυψαν και οι περαιτέρω αδυναμίες του κτηρίου που φανερώθηκαν στην πορεία σε συνδυασμό με τις απανωτές μελέτες λόγω της αλλαγής του αντισεισμικού νόμου και η καθυστέρηση εκταμίευσης οικονομικών κονδυλίων που είχαν εγκριθεί από τους εθνικούς πόρους του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων έφεραν αυτή την επταετή καθυστέρηση.

Η ιστορία του Ναού

Από την τοποθεσία μέχρι την ανέγερση του Ιερού Ναού που είναι αφιερωμένος στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, χρειάστηκε να περάσουν συνολικά 20 χρόνια και 3 αρχιτέκτονες. Αρχικά, υπήρχαν σκέψεις να χτιστεί πλησίον της Πλατείας Συντάγματος ή της Πλατείας Ομονοίας, ενώ υπήρχε και δεύτερη πρόταση που ήθελε την εκκλησία να χτίζεται στην Οδό Πανεπιστημίου στο ύψος που βρίσκεται σήμερα η Καθολική Εκκλησία του Αγίου Διονυσίου, αλλά εκείνη την εποχή η τοποθεσία θεωρήθηκε απόμακρη. Τελικά, επιλέχθηκε ένα κεντρικό σημείο στο κέντρο ουσιαστικά της παλαιάς Αθήνας, στη σημερινή πλατεία Μητροπόλεως. Για την ανέγερση του ναού χρειάστηκε να κατεδαφιστούν πολλά κτήρια ώστε να δημιουργηθεί ο απαραίτητος χώρος, δίπλα σε ιδιοκτησία της εκκλησίας.

Δεν ήταν όμως μόνο η τοποθεσία που πέρασε από διάφορες φάσεις αλλά και τα σχέδια του ναού χρειάστηκε να τροποποιηθούν αρκετές φορές κατά τη διάρκεια των εργασιών. Οι εργασίες ανέγερσης του ναού ξεκίνησαν το χειμώνα του 1842 και τα σχέδια ανέλαβε να εκπονήσει ο Δανός αρχιτέκτονας Θεόφιλος Χάνσεν. Τα πρώτα σχέδια ήταν ένας συνδυασμός δυτικών στοιχείων αναγεννησιακού και γοτθικού χαρακτήρα, γεγονός που προκάλεσε ποικίλα σχόλια και ξένισε αρκετούς ανθρώπους της εκκλησίας.

Μόλις ένα χρόνο μετά από την έναρξη των εργασιών, αυτές διακόπηκαν λόγω έλλειψης οικονομικών κονδυλίων. Ο Χάνσεν αποχώρησε και την ολοκλήρωση του έργου αναλαμβάνει ο αρχιτέκτονας Δημήτριος Ζέζος, κύριος εκφραστής της «ελληνο-βυζαντινής» τεχνοτροπίας. Το 1857 όμως ο Δημήτριος Ζέζος πεθαίνει χωρίς να προλάβει να παραδώσει το έργο και από το θάνατό του υπεύθυνοι αναλαμβάνουν ο Γάλλος αρχιτέκτονας Francois Boulanger και ο Παναγής Κάλκος. Τελικά, ο ναός ολοκληρώνεται και εγκαινιάζεται 20 χρόνια μετά την έναρξη των εργασιών το 1862.

Στα τέλη του 19ου και μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα γνώρισε διάφορες μετατροπές και προσθήκες τόσο στο εσωτερικό του όσο και εξωτερικά, που αλλοίωσαν το ήδη ιδιαίτερο αρχικό του ύφος. Ο ναός είναι τρίκλιτη βασιλική με τρούλο και αποτελεί συνδυασμό του νεοκλασικού και του ελληνο-βυζαντινού αρχιτεκτονικού ρυθμού, γεγονός που οφείλεται στις παραπάνω μεταβολές των σχεδίων.

Το εσωτερικό του ναού διακοσμείται με έργα γνωστών καλλιτεχνών του 19ου αιώνα. Η αγιογράφηση είναι των ζωγράφων Σπυρίδωνα Γιαλλινά και Alexander Seitz, η διακόσμηση του Κωνσταντίνου Φανέλλη από τη Σμύρνη, και τα γλυπτά του Τήνιου γλύπτη Γεώργιου Φυτάλη.

Ένας από τους σημαντικότερους λόγους της καθυστέρησης της ανέγερσης του Ναού ήταν και το υπέρογκο κόστος του, συνολικού ύψους 700.000 δραχμών, ποσό που καλύφτηκε από τα ταμεία τη εκκλησίας με εκποίηση περιουσίας, από κονδύλια του Δήμου Αθηναίων καθώς και από δωρεές Βασιλιά Όθωνατου ευεργέτη Γεωργίου Σινά. Για την ανέγερση χρησιμοποιήθηκαν υλικά από συνολικά 72 κατεδαφισμένους ναούς της Αθήνας, μεταξύ των οποίων και τόννοι πεντελικού μαρμάρου, ενώ ο τρούλος του είναι καλυμμένος εξωτερικά με φύλλα χαλκού.

Στο ναό φυλάσσεται σε μαρμάρινη λάρνακα το σκήνωμα του πατριάρχη Γρηγορίου Ε’ και της Αγίας Φιλοθέης της Αθηναίας. Ακόμη φυλάσσεται τμήμα της αλυσίδας του Αποστόλου Παύλου που προσέφερε ο Πάπας Βενέδικτος στον Μακαριστό Αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο κατά την επίσκεψή του στο Βατικανό, άμφια του 19ου αιώνα που προήλθαν από τη Ρωσία, όπως επίσης χειρόγραφα και Ευαγγέλιο του 16ου αιώνα.

(*Φωτογραφίες: Sooc, Eurokinissi, Πληροφορίες: Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών, ΑΠΕ)