Το μήνυμα ενός εφήβου που θα σε κάνει να πιστέψεις πως ακόμα υπάρχει ελπίδα

Πίσω από τις λέξεις, “πολιτική”, “ευρωπαϊκή μεταναστευτική ατζέντα”, “σύνορα” και “διακινητές”, υπάρχουν άνθρωποι. Άνθρωποι που ρισκάρουν τις ζωές τους για ένα καλύτερο μέλλον, σε έναν ξένο τόπο. Άνθρωποι με διαφορετικές κουλτούρες αλλά με ένα κοινό σημείο. Το όνειρο για αλλαγή, το αίτημα για ελευθερία.

Το Δίκτυο Επιτροπείας Ασυνόδευτων Ανηλίκων της ΜΕΤΑδρασης μας ενημέρωσε για το παρακάτω περιστατικό που στέλνει τα δικά του μηνύματα σε όλο τον πλανήτη. Εμείς, με χαρά μας το δημοσιεύουμε μαζί με τη φωτογραφία που πραγματικά συγκινεί και δίνει μαθήματα καθημερινής ανθρωπιάς και αυθορμητισμού. Και στο τέλος της ημέρας, μας κάνει να σκεφτούμε πως ακόμα υπάρχει ελπίδα για όλους μας.

Αξίζει να σκεφτούμε πως όταν μιλάμε για ασυνόδευτους ανηλίκους μιλάμε για μικρά παιδιά που έχουν αποχωριστεί τους γονείς τους εξαιτίας πολέμου, διώξεων και βίας.

Ένα μέλος του Δικτύου Επιτροπείας Ασυνόδευτων Ανηλίκων μπήκε λοιπόν στο μετρό μαζί με το παιδί που έχει αναλάβει, προκειμένου να το συνοδεύσει στο νοσοκομείο.

Κατά τη διαδρομή, συζητούσε με το παιδί στα αγγλικά και του εξηγούσε τη διαδικασία που θα ακολουθήσουν για να φροντίσουν ένα θέμα υγείας του. Μιλούσαν επίσης για τη Δομή στην οποία φιλοξενείται και για τη ζωή του εκεί.

Απέναντί τους καθόταν ένα άλλο αγόρι, μαθητής λυκείου. Άθελά του τους άκουσε και σιωπηλά έβγαλε από την τσάντα του ένα πρόχειρο χαρτί και σχεδίασε. Φεύγοντας, τους το έδωσε. 

Το μήνυμα του είναι αυτό:

“Το χαμόγελο του ήταν κάτι που μου έδωσε τη ζεστασιά που ελάχιστες φορές έχω αισθανθεί πριν στη ζωή μου. Κράτα τη σημαία του ονείρου ψηλά!”. Χωρίς πολλά λόγια, χωρίς πολλά σχόλια.

Σε ό,τι αφορά τα στοιχεία του μικρού παιδιού, οι άνθρωποι της ΜΕΤΑδρασης μας ενημέρωσαν πως δεν θα ήθελαν να δώσουν στη δημοσιότητα περισσότερα στοιχεία για λόγους προστασίας των προσωπικών δεδομένων.

Ασυνόδευτα Ανήλικα

Καθημερινά, ανάμεσα στους ανθρώπους που φτάνουν στην Ελλάδα αναζητώντας να ξεφύγουν από απάνθρωπες συνθήκες, βίαιες συγκρούσεις και διώξεις βρίσκονται και δεκάδες ασυνόδευτα παιδιά. Έχοντας χάσει ή αφήσει πίσω τις οικογένειές τους, αντιμετωπίζουν τη νέα πραγματικότητα φοβισμένα, ταλαιπωρημένα από το μακρύ κι επικίνδυνο ταξίδι ενώ είναι εξαιρετικά ευάλωτα σε κινδύνους που παραμονεύουν σε κάθε τους βήμα.

Το 2011, η  ΜΕΤΑδραση ξεκίνησε τις συνοδείες ασυνόδευτων ανηλίκων από κρατητήρια προς κατάλληλες δομές φιλοξενίας. Έτσι, καλύφθηκε ένα τεράστιο κενό δεκαετιών, όπου παιδιά παρέμεναν σε χώρους κράτησης για μήνες, αφού κανείς δεν βρισκόταν να τα συνοδεύσει. Έως σήμερα, η ΜΕΤΑδραση έχει συνοδεύσει  πάνω από 1900  παιδιά.

Το πρόγραμμα χρηματοδοτείτο από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσφύγων, όμως, πλέον, η υλοποίησή του συνεχίζεται από τη ΜΕΤΑδραση χωρίς καμιά άλλη χρηματοδότηση, παρά μόνον από απλούς πολίτες και τα μέλη της. Να σημειωθεί ότι η συνοδεία έχει το τεράστιο βάρος των εξόδων για ακτοπλοϊκά εισιτήρια, τα οποία πρέπει να εξοφλούνται άμεσα.
Μέσα από τη δράση αυτή, η ΜΕΤΑδραση, εδώ και καιρό, συνειδητοποίησε την ανάγκη δημιουργίας  Δικτύου Επιτροπείας Ασυνόδευτων Ανηλίκων, διότι τελικά, κάθε παιδί χρειάζεται, όπως όλα τα παιδιά, “τον άνθρωπό του”.

Λίγα λόγια για το Δίκτυο Επιτροπείας Ασυνόδευτων Ανηλίκων

Απαντώντας στις άμεσες ανάγκες των παιδιών αυτών, τα πρώτα μέλη του Δικτύου Επιτροπείας Ασυνόδευτων Ανηλίκων που συγκρότησε η ΜΕΤΑδραση ανέλαβαν τις περασμένες εβδομάδες δράση με στόχο την εξατομικευμένη υποστήριξη τους. Το Δίκτυο, το οποίο δημιουργήθηκε για να εξασφαλίσει την κάλυψη των δικαιωμάτων των ασυνόδευτων παιδιών που φτάνουν στην Ελλάδα αλλά και να στηρίξει τους Εισαγγελείς Ανηλίκων και Πρωτοδικών που λειτουργούν ως προσωρινοί επίτροποι τους, ξεκινά τη δράση του σταδιακά. Μέχρι το τέλος του καλοκαιριού θα αποτελείται από 12 μέλη, με έδρα την Αθήνα και τα σημεία εισόδου Ορεστιάδα, Σάμο και Λέσβο.

Τα πρώτα μέλη του Δικτύου είχαν στις λίγες αυτές εβδομάδες τη δυνατότητα να σταθούν δίπλα σε παιδιά από διαφορετικές χώρες του κόσμου, σε πολύπλοκες διαδικασίες που χρειάζεται να ακολουθήσουν και μπόρεσαν να τους παρέχουν σημαντική πρακτική βοήθεια αλλά και ψυχολογική στήριξη. Καθοδήγησαν τους ανηλίκους στα μονοπάτια του συστήματος ασύλου, μίλησαν μαζί τους για τους στόχους και τα όνειρά τους, ζωγράφισαν και έπαιξαν. Συνεχίζουν να αναζητούν δραστηριότητες που θα τα βοηθήσουν να αναπτυχθούν, τα βοηθούν να έρθουν σε επαφή με τους συγγενείς τους που βρίσκονται σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες και φροντίζουν για την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και την εκπαίδευσή τους.

Για περισσότερες πληροφορίες για το πρόγραμμα αλλά και για να ενημερωθείτε με ποιο τρόπο μπορείτε να συμβάλετε: www.epitropeia.org

Το έργο χρηματοδοτείται από την Ισλανδία, το Λιχτενστάιν και τη Νορβηγία στο πλαίσιο του Προγράμματος « Είμαστε όλοι Πολίτες», το οποίο είναι μέρος του συνολικού Χρηματοδοτικού Μηχανισμού του ΕΟΧ για την Ελλάδα, γνωστού ως  EEA Grants. Διαχειριστής Επιχορήγησης του Προγράμματος είναι το   Ίδρυμα Μποδοσάκη. Στόχος του Προγράμματος είναι η ενδυνάμωση της κοινωνίας των πολιτών στη χώρα μας και η ενίσχυση της κοινωνικής δικαιοσύνης, της δημοκρατίας και της βιώσιμης ανάπτυξης. 

Παραδοχή της Επιτροπής της αποτυχίας του ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου να προστατέψει τους ασυνόδευτους ανηλίκους

Σε έμμεση παραδοχή της αποτυχίας του ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου που εκθέτει τους ασυνόδευτους ανηλίκους σε απαράδεκτες συνθήκες διαβίωσης προέβη άλλωστε πρόσφατα η Επιτροπή σε σχετική ερώτηση του Ευρωβουλευτή Κώστα Χρυσόγονου. Ο κ. Αβραμόπουλος, απαντώντας εκ μέρους της Επιτροπής, τόνισε την ανάγκη λήψης μέτρων και αξιοποίησης ευρωπαϊκών κονδυλίων, ώστε να βελτιωθούν οι υπάρχουσες δομές παροχής προστασίας.

Ακολουθούν τα κείμενα της ερώτησης και της απάντησης:

Σύμφωνα με το άρθρο 19 της οδηγίας 2003/9/ΕΚ σχετικά με τις συνθήκες υποδοχής των αιτούντων άσυλο, οι ασυνόδευτοι ανήλικοι πρέπει να φιλοξενούνται σε ειδικούς χώρους, κατάλληλους για ανηλίκους, εγγύηση που περιλαμβάνεται στη νέα αντίστοιχη οδηγία 2013/33/ΕΚ όπου τίθεται η γενική απαγόρευση κράτησής τους εκτός από «εξαιρετικές περιστάσεις» (άρθρο 11 παράγραφος 3).

Εν τούτοις, στην Ελλάδα η μεγάλη εισροή αιτούντων άσυλο έχει καταστήσει τις υπάρχουσες δομές φιλοξενίας μη επαρκείς, με αποτέλεσμα οι ανήλικοι να κρατούνται σε ακατάλληλα κέντρα για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Συγκεκριμένα, όπως διαπίστωσαν κλιμάκια του Συνηγόρου του Πολίτη και του Ιδρύματος Μαραγκοπούλου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα που επισκέφθηκαν το κέντρο κράτησης της Αμυγδαλέζας στην Αθήνα, οι συνθήκες κράτησης των ασυνόδευτων ανηλίκων στο συγκεκριμένο χώρο δεν πληρούν ούτε στο ελάχιστο τις ευρωπαϊκές προδιαγραφές, αφού οι ανήλικοι κρατούνται μαζί με ενήλικες, ενώ οι συνθήκες υγιεινής και οι ιατρικές υπηρεσίες είναι ανύπαρκτες.

Ερωτάται η Επιτροπή:

Δεδομένου ότι τα προσωρινά μέτρα ανακούφισης που προσφέρει η Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως για παράδειγμα το Ευρωπαϊκό Ταμείο για τους Πρόσφυγες, έχουν αποδειχτεί ανεπαρκή για τη βελτίωση των συνθηκών, σε τι μόνιμες δράσεις προτίθεται να προβεί ώστε να ενισχύσει οικονομικά το ελληνικό κράτος για να μπορέσει να βελτιώσει τις συνθήκες «φιλοξενίας» των ασυνόδευτων ανηλίκων στην Ελλάδα;

Απάντηση του κ. Αβραμόπουλου εξ ονόματος της Επιτροπής (5.5.2015)

Από το 2010 η Επιτροπή συνεργάζεται πολύ στενά με την Ελλάδα, παρέχοντας χρηματοδοτική και τεχνική στήριξη με σκοπό τη μεταρρύθμιση των οικείων πολιτικών για το άσυλο και τη μετανάστευση, βάσει εθνικού σχεδίου δράσης. Η διαδικασία μεταρρύθμισης είχε ως αποτέλεσμα αξιοσημείωτα βήματα προόδου από την Ελλάδα, όπως τη σύσταση της Υπηρεσίας Ασύλου και της Υπηρεσίας Πρώτης Υποδοχής, οι οποίες ήδη λειτουργούν. Η Επιτροπή θα εξακολουθήσει να στηρίζει την Ελλάδα ώστε να αντιμετωπίσει τις εναπομένουσες συστημικές ελλείψεις, στο πλαίσιο του εθνικού Χάρτη πορείας για το Άσυλο-2015, ο οποίος υποβλήθηκε στο Συμβούλιο στις 12 Μαρτίου 2015.

Η Επιτροπή έχει επίγνωση των αδυναμιών του ελληνικού συστήματος παροχής ασύλου στα ασυνόδευτα ανήλικα άτομα, ιδίως μάλιστα σε όσα έχουν ζητήσει διεθνή προστασία. Σε έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής που υποβλήθηκε στο Συμβούλιο ΔΕΥ της 9ης Οκτωβρίου 2014, η Επιτροπή καθόρισε σειρά μέτρων για τη βελτίωση της κατάστασης, συμπεριλαμβανομένης της σύστασης κλιμακίου για τα ασυνόδευτα ανήλικα άτομα, συγκροτούμενου από εκπροσώπους των συναρμοδίων αρχών (Υπουργείο Δικαιοσύνης, Ελληνική Αστυνομία, Υπηρεσία πρώτης υποδοχής, Υπηρεσία ασύλου και Υπουργείο Εργασίας). Πρέπει ωστόσο να γίνουν περισσότερα· Ειδικότερα, πρέπει να πραγματοποιηθούν βελτιώσεις στους χώρους διαμονής και στη δυναμικότητα των ανοικτών υποδομών υποδοχής για τους αιτούμενους διεθνή προστασία, συμπεριλαμβανομένων των ασυνόδευτων ανηλίκων.

Από το Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης (ΤΑΜΕ) έχουν διατεθεί στην Ελλάδα 259 εκατομ. ευρώ. Η θέση της Επιτροπής είναι η ακόλουθη: το εθνικό πρόγραμμα ΤΑΜΕ πρέπει να δώσει προτεραιότητα σε μέτρα που αποσκοπούν στην εξασφάλιση κατάλληλης υποδοχής, περίθαλψης και κατάρτισης των ασυνόδευτων ανηλίκων, καθώς και στη θέσπιση διαδικασιών προς το βέλτιστο συμφέρον του παιδιού, όπου εντάσσεται, μεταξύ άλλων, ένα αποτελεσματικό σύστημα κηδεμονίας.

Περισσότερα για το “Δίκτυο Επιτροπείας Ασυνόδευτων Ανηλίκων” της ΜΕΤΑδρασης:  www.epitropeia.org