Το NEWS 247 στην Κυψέλη: Τα παγκάκια “τραγουδάνε” ακόμα

Η πάλαι ποτέ αρχόντισσα της Αθήνας σήμερα ζει τη δική της μεταμόρφωση. Αρχοντικά, νεοκλασικά, ηλικιωμένες κυρίες μιας άλλης εποχής, να θυμίζουν το “ένδοξο” παρελθόν, εκείνο που μετανάστευσε στο Κολωνάκι.

Σήμερα οι δρόμοι είναι αλλαγμένοι. Θα έλεγε κανείς, εγκαταλελειμμένοι από τη φυσική “μητέρα” τους. Τον Δήμο Αθηναίων. Ο λόγος, για την Κυψέλη, την “πολύχρωμη” καρδιά του κέντρου της Αθήνας.

Μια γειτονιά που ήρθε στο προσκήνιο και πάλι μετά τις πρόσφατες δηλώσεις της Κικής Δημουλά που έκαναν την εμφάνιση τους στην κορυφή της ημερήσιας διάταξης.

Μια από τις πιο αναγνωρίσιμες κατοίκους της περιοχής, ανέδειξε εν πολλοίς τα προβλήματα αλλά και τις όμορφες ιδιαιτερότητες της Κυψέλης. Μιας Κυψέλης που από το ’90 και μετά ήταν πολυπολιτισμική. Μιας Κυψέλης που προσπαθεί να κρατήσει τους μόνιμους κατοίκους της, τα μαγαζιά της, την κουλτούρα της και να προσδιορίσει τη νέα την ταυτότητα της που σφυρηλατείται μέσα από την ανταλλαγή πολιτισμικών στοιχείων. Μια ανταλλαγή που δεν είναι πάντα ειρηνική.

Το NEWS 247 βρέθηκε στους δρόμους που οριοθετούν την περιοχή σε μια προσπάθεια να αφουγκραστεί τον “ήχο” αυτής της γειτονιάς, μέσα από τα λόγια των ανθρώπων που εργάζονται και ζουν στα στενά της, Έλληνες και μετανάστες, “ξένους” που ήρθαν σε αυτή τη χώρα αναζητώντας ένα καλύτερο μέλλον για εκείνους και τις οικογένειες τους.

Περιπλανηθήκαμε στους δρόμους γύρω από την Πατησίων, τη Φωκίωνος Νέγρη και την πλατεία Κυψέλης . Εκεί που κάποτε αλώνιζε η “αφρόκρεμα” της πρωτεύουσας.

Ο Ελύτης, ο Κουν, οι αδελφές Καλουτά, ο Λάμπρος Κωνσταντάρας, η Ρένα Βλαχοπούλου, η Μαρίκα Κρεββατά, ο Ιάννης Ξενάκης και πλήθος άλλοι.

Κάτσαμε στα περιβόητα πλέον παγκάκια της και προσπαθήσαμε να μπούμε στα “παπούτσια” του μέσου κατοίκου. Να δούμε μέσα από μάτια διαφορετικού χρώματος, αλλά κοινών, όμοιων σκέψεων και φόβων.

Πάρκο Κύπρου και Πατησίων

Ο φόβος του άγνωστου

“Ζω εδώ, τα τελευταία 32 χρόνια”, μας λέει η Μαρία, 50 ετών , μητέρα δύο παιδιών και μόνιμη κάτοικος Κυψέλης. “Τα παιδιά μου μεγάλωσαν εδώ, έκαναν τις παρέες τους εδώ και δεν θέλουν να φύγουν από το μέρος. Παρότι η γειτονιά έχει αλλάξει”.

Τι είναι εκείνο που έχει αλλάξει όμως; “Δε με ενοχλούν οι μετανάστες”, λέει η ίδια. “Έχουμε μάθει να ζούμε μαζί με ξένους, από το ’90 και μετά. Αλλά τα τελευταία χρόνια έχουν πολλαπλασιαστεί. Τελευταία κάποιοι φεύγουν, πάνε πίσω στις χώρες τους. Όμως οι περισσότεροι είναι άνεργοι και ψάχνουν για λεφτά και φαγητό”, μας λέει. “Αυτό που επίσης έχει αλλάξει, είναι ότι πλέον, από τον Σεπτέμβρη και μετά βλέπεις αστυνομία παντού, σε κάθε γωνία. Οι περιπολίες είναι πολλές, τα παιδιά κάνουν καλά τη δουλειά τους”.

“Φοβάστε;”, τη ρωτάμε. “Το βράδυ δεν κυκλοφορώ μόνη, όταν νυχτώνει. Αυτό είναι αλήθεια. Πριν από δύο χρόνια, είχαν χτυπήσει τον άντρα μου. Πήγε να παρκάρει και του επιτέθηκαν με λοστάρια για να του πάρουν λεφτά. Δεν είχε πολλά πάνω του. Όμως τον χτύπησαν και τον έστειλαν στο Λαϊκό Νοσοκομείο. Ήταν μέσα δύο εβδομάδες”, εξομολογείται.

“Δεν θα επέλεγα να φύγω παρόλα αυτά. Τώρα, τι να σου πω. Ίσως αν κάποτε βέβαια είχα περισσότερα χρήματα, να επέλεγα μια καλύτερη γειτονιά, πιο ήσυχη”, καταλήγει.

Ενδεικτικό της πρώτης αντιμετώπισης που λάβαμε από όλους όσους μας μίλησαν, είναι ότι κανείς δεν θέλησε να φωτογραφηθεί. “Φοβόμαστε τις συμμορίες αλλά και τη Χρυσή Αυγή, ποτέ δεν ξέρεις τι γίνεται”, λέει η κ. Μαρία.

Το ίδιο θα μας πουν μετά από λίγο και μετανάστες που συναντήσαμε και δέχτηκαν να απαντήσουν στις ερωτήσεις μας. Ο υπότιτλος του άρθρου θα μπορούσε να είναι, “ο Έλληνας που φοβάται την εγκληματικότητα και τους μετανάστες και ο μετανάστης που φοβάται τον ρατσισμό και τη Χρυσή Αυγή”. Κάπως έτσι.

Η παλιά Κυψέλη μέσα από φωτογραφίες:

Ένα σχολείο διαφορετικό από τα άλλα

Πρόσφατα, οι Atenistas διοργάνωσαν περίπατο – ξενάγηση στην Κυψέλη με στάσεις και διηγήσεις σε μια σειρά ιστορικών κτιρίων της αστικής περιοχής. Η μαζική βόλτα ολοκληρώθηκε στο 21ο Δημοτικό Σχολείο της Κυψέλης στην οδό Κύπρου 46 (περιοχή Πλατεία Αμερικής, ουσιαστικά). Εμείς περάσαμε την πύλη του σχολείου και μιλήσαμε με τον κ. Μιχάλη, 40 ετών, δάσκαλο του Δημοτικού. Ο κ. Μιχάλης είναι και μόνιμος κάτοικος της περιοχής.

“Να φοβάμαι; Όχι βέβαια. Ζω εδώ από το 1991. Δεν έχει τύχει να δεχθώ επίθεση από κάποιον. Μου έχουν πει άλλοι ότι τους έχουν κλέψει αλλά προσωπικά δεν έχω πάθει κάτι”, μας λέει από τη δική του μεριά. “Στην πολυκατοικία που μένω, είμαι ο μόνος Έλληνας.

Μια χαρά συνυπάρχω με τους ξένους. Σίγουρα το βράδυ όταν γυρίζω σπίτι, είμαι πιο “υποψιασμένος”, έχω το νου μου. Παλιότερα θυμάμαι που έμενα στην πλατεία Βάθης. Ερχόμουν με τα πόδια μέχρι τη Φωκίωνος για να δω τους συγγενείς μου και να βγω στα στέκια μου εδώ. Τώρα δεν το κάνεις αυτό εύκολα, ειδικά το βράδυ και ειδικά αν είσαι κοπέλα. Δεν πιστεύω πως φταίνε όμως οι μετανάστες για την εγκληματικότητα. Η οικονομική κρίση έχει κάνει τα πράγματα χειρότερα”.

Πολυπολιτισμικότητα στα σχολεία

“Εδώ, στο 21ο, το 68% των παιδιών είναι παιδιά μεταναστών. Παιδιά που γεννήθηκαν εδώ και έχουν γίνει φίλοι όλοι μεταξύ τους. Κάποτε λέγαν τα ελληνάκια, δεν τον παίζω αυτόν, είναι Αλβανός. Τώρα τι να πουν; Ούτως ή άλλως είναι όλα μοιρασμένα εδώ, παιδιά κάθε καταγωγής και προέλευσης. Αυτή η πολυπολιτισμικότητα που έχουμε, μπορεί να προετοιμάσει καλύτερα την αυριανή κοινωνία, με μετανάστες ενσωματωμένους”, προσθέτει.

Πρέπει να λαμβάνουν όλα τα παιδιά των μεταναστών που γεννιούνται στην Ελλάδα την ιθαγένεια, τον ρωτάμε.

“Το κακό σε αυτή τη χώρα, είναι ότι όλα γίνονται χωρίς μέτρο. Αποφασίζουμε κάτι και μετά εφαρμόζεται αλόγιστα. Προχειροδουλειές. Αυτά τα παιδιά, ναι, πρέπει να λαμβάνουν την ιθαγένεια αλλά με κάποιες προϋποθέσεις. Αν είναι παιδιά μόνιμων μεταναστών που ζουν στη χώρα, εργάζονται, πληρώνουν φόρους στην Ελλάδα, γιατί να μην έχουν την ιθαγένεια; Είναι άδικο, δεν προσφέρεις σαν κράτος κάτι σε εκείνον που εργάζεται για σένα”.

Θα φεύγατε από την περιοχή;

“Ειλικρινά; Όχι. Μόνο για λόγους βαρεμάρας, για να αλλάξω παραστάσεις”, μας λέει γελώντας.

Τι σε ενοχλεί περισσότερο;

“Τα σκουπίδια στους δρόμους”, υπογραμμίζει ο κ. Μιχάλης. “Ο Δήμος πρέπει να ενδιαφερθεί περισσότερο”.

Αξίζει να σημειωθεί πως το σχολείο έχει εφαρμόσει το Πρόγραμμα: Δεξιότητες για Παιδιά του Δημοτικού. Πρόκειται για μια ενεργό εκπαιδευτική προσέγγιση, δίνοντας έμφαση στην καλλιέργεια των δεξιοτήτων μέσα από την εργασία σε ομάδες, καθώς και μια ποικιλία ασκήσεων και δραστηριοτήτων μέσα στην τάξη. Ένα πρόγραμμα που αποσκοπεί στη σύσφιξη των σχέσεων Ελληνόπουλων και παιδιών μεταναστών.

Η Αγορά της Κυψέλης στον “γύψο”

Ανεβαίνοντας την Κύπρου, περάσαμε από το πάρκο της και φτάσαμε στην Φωκίωνος και την Αγορά της Κυψέλης.

Τον Νοέμβριο ο Δήμος Αθηναίων προχώρησε σε επιχείρηση επανάκτησης ελέγχου του χώρου που για χρόνια λειτουργούσε με πρωτοβουλία αριστερών οργανώσεων και συλλογικοτήτων.

Προς το παρόν έχει εκδοθεί μια οικοδομική άδεια (με εγκεκριμένη μελέτη από το υπουργείο Πολιτισμού) που αφορά τη διαμόρφωση των επί της Φωκίωνος Νέγρη καταστημάτων σε Κέντρο Εξυπηρέτησης Πολιτών (ΚΕΠ) και Σημείο Εξυπηρέτησης Δημοτών (ΣΕΔ). Οι εργασίες εκτελούνται κυρίως από προσωπικό του δήμου με τη συνδρομή συνεργείου εργολάβου και αντικείμενο τις αποξηλώσεις των διαφόρων πρόσθετων στοιχείων (σιδηροκατασκευές, ψευδοροφές, φωτεινές επιγραφές, στέγαστρα κ.λπ.) από το σύνολο του κτιρίου. Ήδη έχουν καθαριστεί τα υπόγεια από συνεργεία της Δ/νσης Καθαριότητας.

Μια Αγορά, που ανέκαθεν αποτελούσε “ορόσημο” της περιοχής.

Τα παγκάκια είναι γεμάτα

Άνθρωποι νέων ηλικιών κυρίως, αλλά και ηλικιωμένοι Έλληνες, παιδιά όλων των χρωμάτων, άνθρωποι όλων των χρωμάτων. Η Φωκίωνος σφύζει από ζωή. Πως κατανέμονται όμως οι θαμώνες της; Οι Έλληνες και οι μετανάστες δεύτερης και τρίτης γενιάς στα καφενεία και τις καφετέριες. Οι άνεργοι στα παγκάκια. Κυκλοφορούν ανά παρέες και φοβούνται. Τι φοβούνται; Τον ρατσισμό.

“Είναι περιοχή μετάβασης η Κυψέλη, όλοι σχεδόν έχουν ζήσει εδώ. Φιλόξενη περιοχή.

Μετάβασης, διότι κρίθηκε αυτομάτως επειδή ήταν προσιτή, δεν μπορούσαμε να πάμε στο Κολωνάκι.

Μακάρι να μην υπήρχε αυτό το θέμα της πείνας, μακάρι οι φυλές του κόσμου να ήταν ανακατωμένες, εδώ πια είναι ένα πρόβλημα πώς συντηρούνται αυτοί οι άνθρωποι”, έλεγε η Κική Δημουλά. Πείνα όμως υπάρχει, όπως και μισθοί φτώχειας.

Η “άλλη” πλευρά

“Μας λένε ότι τους παίρνουμε τις δουλειές. Ποιες δουλειές; Έλα τώρα. Ο Έλληνας δεν θα δούλευε λάντζα ή θα έκανε την καθαρίστρια, εμείς δεν είμαστε δημόσιοι υπάλληλοι”, μας αναφέρει ο Σαλούμ από την Τανζανία.

“Δεν πάμε σε άλλη περιοχή γιατί είναι φθηνά στην περιοχή. Μας νοικιάζουν πιο φθηνά”, οι Έλληνες.

Κάποιοι εκ των οποίων φεύγουν και νοικιάζουν τα σπίτια τους, τα διαμερίσματα τους σε δέκα, είκοσι, τριάντα και παραπάνω ανθρώπους, στοιβάζοντας τους, επιδεινώνοντας την κατάσταση.

“Μένω στην περιοχή 15 χρόνια”, προσθέτει ο Σαλούμ. “Είχα μάλλον τύχη, άλλοι δεν είχαν. Δουλεύω, πληρώνω τους φόρους μου κανονικά και έχω γνωρίσει πολύ κόσμο. Στην πλατεία που είμαστε τώρα”. Πλάι του η Στεφανία και ο Τζον, από την Αφρική και οι δύο. Απέναντι μια γυναίκα από την Ουκρανία με το παιδί της και κοντά της, δύο Ελληνίδες ηλικιωμένες να διαβάζουν εφημερίδα.

“Δεν καταλαβαίνω τι τους πειράζουμε και μας βρίζουν”, λέει ο Σαλούμ. “Μέχρι πριν από μερικά χρόνια δε γίνονταν αυτά σε τέτοιο βαθμό. Φοβόμαστε να κυκλοφορούμε. Δεν πάμε στις καφετέριες, καθόμαστε στα παγκάκια και το βράδυ κυκλοφορούμε πολλοί μαζί γιατί μας χτυπάνε οι χρυσαυγίτες. Φοβάμαι όταν είμαι μόνος γιατί αυτοί επιτίθενται είκοσι άτομα σε έναν”.

“Είναι οι Έλληνες ρατσιστές;”, τον ρωτάμε στη συνέχεια. “Όχι όλοι. Αλλά πολλοί είναι, ναι. Κανονικά θα έπρεπε να είναι αλλιώς τα πράγματα. Να μαθαίνουν οι Έλληνες από εμάς και εμείς από την Ελλάδα. Αυτό είναι το σωστό“. 

Η Στεφανία από την Κένυα λέει από τη δική της μεριά. “Μένω στην Κυψέλη γιατί αν πήγαινα σε άλλη περιοχή θα μου έλεγαν, μαύρη είσαι φύγε. Εδώ είναι ωραία και αρέσει και στα παιδιά μου”.

“Ξέρεις τι; Είμαστε τα θύματα. Φταίει η κρίση. Κάποιοι πρέπει να είναι οι κακοί. Οι Έλληνες τα ρίχνουν όλα σε εμάς αλλά δε φταίμε. Ξεσπάνε έτσι. Και στην Αφρική έτσι γίνεται”.

“Εγώ προσέχω μια γιαγιά, πληρώνω φόρους, όλα κανονικά. Από όταν ήρθα στην Ελλάδα έκανα τόσες δουλειές που κανείς Έλληνας δεν θα έκανε εύκολα”.

“Τα παιδιά μου αισθάνονταν πάντα ελληνάκια. Έπαιζαν με παιδιά από την Ελλάδα. Αλλά κάποιοι μας λένε φύγετε, να πάτε στην πατρίδα σας, είστε βρώμικοι. Τους το λένε ακόμα και τώρα που πάνε σε ελληνικό πανεπιστήμιο. Δεν είναι άδικο;”.

Σκέφτεσαι να φύγεις από την Ελλάδα;

“Όχι βέβαια. Θα μείνω μέχρι να βαρεθώ. Μου αρέσει πολύ η Ελλάδα, τα τραγούδια, δεν ξέρω, έχει πολλά πράγματα που με κρατάνε”.

Κυψέλη σημαίνει και αλληλεγγύη

Στην Κυψέλη δραστηριοποιείται και η Ομάδα κατοίκων “Η Κυψέλη μας”. Μόνιμοι κάτοικοι που διοργανώνουν συγκέντρωση τροφίμων και ρούχων “για τους συνανθρώπους μας που έχουν ανάγκη”, όπως αναφέρουν.

Η επόμενη συγκέντρωση τροφίμων λαμβάνει χώρα το Σάββατο 18 Μαΐου στην πλατεία Κυψέλης (άγαλμα Κανάρη). Η ομάδα διοργανώνει χάπενινγκς για τους κατοίκους, δίνοντας το παρών και το δικό της χρώμα στην καθημερινότητα της περιοχής.

Περισσότερες πληροφορίες στο: www.kypseli2012.gr

Η Κυψέλη σε αριθμούς

-1937 έγινε ο εξωραϊσμός του ρέματος Λεβίδη. Στη θέση του δημιουργήθηκε ένας γραμμικός κήπος με δέντρα και θάμνους, πίδακες νερού και χώρους παιχνιδιού, ανάμεσα σε ασφαλτοστρωμένες οδούς: Η Φωκίωνος Νέγρη.

-1938 σε σχέδια του μηχανικού Ι. Ζολώτα, οικοδομήθηκε η πολυκατοικία Λαναρά, στη γωνία της οδού Φωκίωνος Νέγρη και Επτανήσου, η οποία αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα του μοντέρνου μεσοπολεμικού κινήματος.

-1954 αγιογραφήθηκε η εκκλησιά του Αγ. Γεωργίου στην ομώνυμη πλατεία από κορυφαίους Έλληνες ζωγράφους όπως οι Κόντογλου, Πελε-κάσης, Τερεζής, Παπανικολάου και Σεντουκάς. Στη δεκαετία του ’70, εκεί πραγματοποιούνταν οι περισσότεροι γάμοι καλλιτεχνών.

-1965 γυρίζεται «Το ρεμάλι της Φωκίωνος Νέγρη», με πρωταγωνιστή τον Αλκη Γιαννακά. Η ταινία αποτυπώνει τον μύθο της περιοχής.

-4000 Ο νόμος εφαρμόστηκε για πρώτη φορά στην Κυψέλη το 1958. Τιμωρούσε όσους έριχναν γιαούρτι ή φρούτα σε ηλικιωμένους και γυναίκες, με σύλληψη, κούρεμα με την ψιλή και σκίσιμο των ρεβέρ των παντελονιών.

-230 στρέμματα είναι η έκταση του Πεδίου του Άρεως. Είναι ο δεύτερος πράσινος πνεύμονας της Αθήνας μετά τον Εθνικό κήπο και το Ζάππειο.

Και ένα σχόλιο για κλείσιμο. “Αν φοβάσαι να πλησιάσεις την κυψέλη, τότε δεν είσαι άξιος της Κερήθρας”. Τάδε έφη, Ουίλιαμ Σαίξπηρ.

Ευχαριστούμε την ομάδα “Η Κυψέλη μας” για την ευγενική παραχώρηση του βίντεο.