Το TEDx Athens ξεπέρασε τα όρια και μας έκανε να σηκωθούμε όρθιοι για να χειροκροτήσουμε

Του Γιάννη Μπαϊρακτάρη

Οι απόψεις, οι ιδέες και η επικοινωνία δεν έχουν όρια. Υπάρχουν όμως και άνθρωποι που έχουν ανακαλύψει και έχουν ξεπεράσει τα δικά τους όρια. Αρκετούς από αυτούς ακούσαμε στο 8ο TEDx Athens που έλαβε χώρα στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος το Σάββατο 13 Μαΐου.

Βασικό του θέμα ήταν τα “όρια”. Τα όρια μέσα από τις ιστορίες ανθρώπων που τα ανακάλυψαν και τα ξεπέρασαν, δημιουργώντας μια νέα πραγματικότητα τόσο για τους ίδιους, όσο και για την ίδια την κοινωνία.

Το φετινό συνέδριο ήταν το μεγαλύτερο από πλευράς όγκου περιεχομένου που έχει παρουσιάσει ποτέ η ομάδα του TEDx Athens μέχρι σήμερα. Έπρεπε να ξεπεράσουν και οι ίδιοι τα δικά τους όρια και το κατάφεραν. Σημαντικό ρόλο φυσικά σε όλο αυτό το εγχείρημα έπαιξαν και οι 137 εθελοντές που με το χαμόγελο ζωγραφισμένο στα πρόσωπά τους, σε βοηθούσαν σε ότι κι αν χρειαζόσουν.

Και τι δεν είχε το φετινό TEDx; Από σπουδαίες ομιλίες ανθρώπων που συγκίνησαν, acts που σε έκαναν να θέλεις να τα εξερευνήσεις, μέχρι τρομερά performances και… Έλενα Παπαρίζου. Για περισσότερες από 12 ώρες, σε τρεις ειδικά διαμορφωμένους χώρους το κοινό που συμμετείχε, είχε την ευκαιρία όχι μόνο να παρακολουθήσει τις ομιλίες, αλλά να πάρει μέρος και σε πολλές από αυτές κάνοντας δικές του ερωτήσεις.

Πιο συγκεκριμένα εκτός από το Main Stage, την Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, όπου αποτέλεσε το βασικό χώρο του συνεδρίου, υπήρχαν άλλοι δύο χώροι στους οποίους έλαβαν χώρα ομιλίες και acts. Ο πύργος Βιβλίων της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος (ΕΒΕ) ο οποίος λειτούργησε ως η δεύτερη Edge σκηνή και το TEDxAthens Lab, ένας χώρο ειδικά διαμορφωμένος για workshops και δημιουργικές συζητήσεις μεταξύ ομιλητών και συνέδρων.

Από τα σημαντικότερα του φετινού συνεδρίου όμως ήταν η παρουσίασή του και στη νοηματική γλώσσα. Η Αλεξάνδρα Κωτσάκη, δασκάλα και Υπεύθυνη Σπουδών της Ελληνικής Νοηματική Γλώσσας στο Κέντρο Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, έκανε την παρουσίαση, ξεπερνώντας τα όρια της προσβασιμότητας.

“Η ζωή είναι μικρή, πάρτε ρίσκα”

Πρώτος ομιλητής που ανέβηκε on stage ήταν ένας άνθρωπος που φυσικά έχει ανακαλύψει και έχει ξεπεράσει τα όριά του. Ο εξερευνητής ωκεανών, Olly Hicks, ο οποίος κατάφερε να διασχίσει τον Ατλαντικό, μόνος του, σε ηλικία εικοσιτριών χρονών μίλησε για την αξία του να ρισκάρει κανείς στη ζωή του. “Να πιστεύεις ότι όλα είναι εφικτά, τότε είσαι ήρωας”. Ανέφερε γεγονότα και περιστατικά από τη ζωή του στη θάλασσα, τα οποία τον δυσκόλεψαν, αλλά τον έκαναν να ξεπερνάει διαρκώς τον εαυτό του.

Έφτασε μόνος του απ’ την Αμερική στην Αγγλία, κωπηλατώντας “μέσα από τα ρίσκα που παίρνουμε, ωριμάζουμε. Η ζωή είναι μικρή. Ο χρόνος μας είναι περιορισμένος. Πάρτε ρίσκα. Προσπαθήστε να ζήσετε, όχι απλά να επιβιώσετε”. Σίγουρα μια ομιλία που μας ξύπνησε, τόσο μεταφορικά όσο και κυριολεκτικά και μας έκανε να περιμένουμε με ανυπομονησία τις επόμενες.

Ενδιαφέρον είχε η ομιλία της ιδρύτριας του “The Path”, Dina Kaplan, η οποία μας περιέγραψε πώς κατάφερε μέσω του διαλογισμού να αντιμετωπίσει τον μεγαλύτερο της φόβο με στόχο την ευτυχία. “Άφησα την εταιρεία στην οποία δούλευα και έβγαλα ένα εισιτήριο για την Ασία, χωρίς επιστροφή”. Χρειάστηκαν 87 ώρες διαλογισμού για να ανακαλύψει ότι όλα αυτά τα χρόνια είχε στραφεί ενάντια στον ίδιο της εαυτό. Μια ομιλία που σε έκανε να θες να κάνεις αλλαγές στη ζωή σου.

Τους “Εκπαιδότοπους” που κάνουν τη μάθηση παιχνίδι παρουσίασε στη σκηνή του TEDx Athens η ερευνήτρια και αρχιτέκτονας Μαριάνθη Λιάπη. “Φαντάσου η εκπαιδευτική διαδικασία να ήταν το “playful” κομμάτι της ημέρας σου”, μας είπε και τράβηξε αμέσως την προσοχή. “Τα παιδιά,ζούνε μέσα απ’το παιχνίδι. Εκείνη τη στιγμή είναι αστροναύτες στον κόσμο της φαντασίας. Ζούνε στο εδώ. Είναι εκεί! Η πορεία της προσαρμογής ενός αστροναύτη στο διάστημα, έχει μεγάλες ομοιότητες με την ανάπτυξη ενός παιδιού στη γη. Ξεπερνάνε τα όριά τους μέσα από το ασφαλές περιβάλλον του παιχνιδιού. Μερικές φορές λίγο χρώμα μπορεί να κάνει πιο ενδιαφέρουσα την μαθησιακή διαδικασία”, ήταν από τα σημαντικότερα οποία μας μετέφερε.

“Όλοι μας βάζουμε όρια δίπλα μας”

Ταξίδι στον Άη Στράτη μας πήγε στη συνέχεια η νεαρότερη δήμαρχος της Ελλάδας, Μαρία Κάκαλη. Η δήμαρχος του νησιού του βορειοανατολικού Αιγαίου καταφέρνει να τα συνδυάζει με επιτυχία όλα. “Όλοι μας βάζουμε όρια δίπλα μας. Είμαστε νησιά και έχουμε γύρω μας τη θάλασσα. Οι γονείς μου έλεγαν ότι το μόνο μέσο διαφυγής από τον Άη Στράτη, είναι η σχολή, η γνώση και η εκπαίδευση. Έλεγα δεν έχω τις γνώσεις, δεν νομίζω πως θα τα καταφέρω. Αποφάσισα όμως να σηκωθώ απ’ το βολικό καναπέ μου”.

Μετά από το ευχάριστο διάλειμμα για καφέ και πρωινό, στο stage ανέβηκε ο Αντιπρόεδρος και Product Planning, της Nissan Europe, Ponz Pandikuthira ο οποίος μίλησε για το μέλλον της αυτοκινητοβιομηχανίας, ενώ παράλληλα παρουσίασε και μερικά ενδιαφέροντα στοιχεία για τα τροχαία και τη ρύπανση. Όπως ανέφερε, μέχρι το 2025 η NIssan θα έχει τελειοποιήσει τα αυτόματα αυτοκίνητά της και μας παρουσίασε ένα τριθέσιο αυτόματο το οποίο βρίσκεται σε πειραματικό στάδιο. Επίσης, είπε ότι μελετούν ακόμη και ημιαυτόματα αγωνιστικά οχήματα.

Από τα Oscars στο TEDx

Η σκηνοθέτης Δάφνη Ματζιαράκη μίλησε για τo ντοκιμαντέρ της, 4.1 Miles, το οποίο ήταν υποψήφιο για Όσκαρ στην κατηγορία “Ντοκιμαντέρ Μικρού Μήκους”. Η ίδια δήλωσε πως στις αρχές του 2012 έφυγε για τις ΗΠΑ, για προσωπικούς λόγους όντας “ερωτική μετανάστρια” όπως ανέφερε. Λίγα χρόνια μετά, άρχισε να οξύνεται η προσφυγική κρίση στην Ελλάδα. “Έβλεπα την κρίση μέσα από τα social media, αλλά αισθανόμουν πως υπήρχε μια απόσταση ανάμεσα στις εικόνες που έβλεπα από το Facebook και το Instagram και στο τι πραγματικά γινόταν. Το ίδιο ισχύει για τους περισσότερους που ενημερώνονται για το προσφυγικό. Με το ντοκιμαντέρ μου προσπάθησα να γεφυρώσω αυτή την απόσταση”.

Έβλεπα την προσφυγική κρίση μέσα από τα social media, έπρεπε να γεφυρώσω την απόσταση

Στη συνέχεια αναφέρθηκε στην πρώτη της εμπειρία στη Λέσβο. “Όταν έφτασα στο νησί μαζί με τον Αμερικανό εικονολήπτη μου, οδηγήσαμε το βράδυ μέχρι τον Μόλυβο, εκεί που έρχονταν συνεχώς άνθρωποι από απέναντι. Οδηγούσα εγώ και μετά από πολλές στροφές και δύσκολο δρόμο, φτάνοντας κοντά στο χωριό είδαμε δεκάδες ανθρώπους τυλιγμένους με αυτές τις πλαστικές κουβέρτες να στάζουν νερό. Σταμάτησα και ένας από αυτούς άνοιξε την πίσω πόρτα του αυτοκινήτου και έβαλε μέσα μια ηλικιωμένη γυναίκα που ήταν μοβ από το κρύο. Μας είπε “χόσπιταλ”. Κοκάλωσα, δεν ήξερα τι να κάνω, έτρεμα κι εγώ. Ευτυχώς ήταν κοντά εκεί ένα αυτοσχέδιο κέντρο πρώτων βοηθειών και την πήγαμε εκεί τη γυναίκα γιατί δεν ξέρω αν θα μπορούσα να την πάω τελικά μέχρι το νοσοκομείο. Είχα παγώσει μπροστά σε όλο αυτό που έβλεπα”.

Και έκλεισε περιγράφοντας μια εμπειρία της από το καφενείο του νησιού. “Εκεί είχαν πάει μια έγκυο γυναίκα από το Αφγανιστάν, που είχε διασωθεί. Ήταν το βράδυ της 28ης Οκτωβρίου του 2015. Με εντριβές με οινόπνευμα στην κοιλιά της, η Στέλλα, η γυναίκα που έχει το καφενείο, προσπάθησε να τη ζεστάνει μαζί με άλλους κατοίκους της περιοχής, και να δει αν το μωρό ζει. Όταν το μωρό άρχισε να “κλωτσάει”, η γυναίκα ζήτησε τον άντρα της. Έδωσε μια φωτογραφία στη Στέλλα και εκείνη όλο το βράδυ τον έψαχνε ανάμεσα σε εκείνους που είχαν διασωθεί. Πολλοί ήταν αγνοούμενοι στη θάλασσα. Τελικά, τον βρήκαν και τον πήγαν στο καφενείο. Η στιγμή ήταν πολύ συγκινητική. Ένα χρόνο μετά, μάθαμε πως το παιδάκι είναι καλά και το ζευγάρι που σήμερα ζει στο εξωτερικό, επέλεξε να το ονομάσει Στέλλα”.

Τα acts στον εξωτερικό χώρο

Παράλληλα με τα όσα διαδραματίζονταν όμως μέσα στο κεντρικό stage, υπήρχε κόσμος στον εξωτερικό χώρο που εξερευνούσε όλα τα acts που είχαν στηθεί. Δεν γινόταν να μην περάσουμε μια βόλτα κι εμείς. Τρομερή ήταν η εμπειρία των VR γυαλιών που μας μετέφερε σε μια άλλη, τρισδιάστατη διάσταση. Λίγο πιο δίπλα η Dewars μας κάλεσε να δοκιμάσουμε να φτιάξουμε μόνοι μας το δικό μας προσωπικό ουίσκι. Αφού κάναμε την απαραίτητη δοκιμή, αναμείξαμε τις γεύσεις και δημιουργήσαμε το δικό μας scotch, το οποίο ήταν και αρκετά γευστικό.

Μια βόλτα από τον μπουφέ και κατευθείαν μέσα στην αίθουσα για να μην χάσουμε την ομιλία της καθηγήτριας πολιτικής υγείας στο Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης, Έφης Βαγενά. Μετά από τρεις εβδομάδες πάνω σε λιμενικό σκάφος στη Λέσβο, μας διηγήθηκε πώς άλλαξε η ζωή της “Ο φόβος για το διαφορετικό-για το ξένο είναι αυτό που διαμορφώνει τη συνείδησή μας”, ανέφερε χαρακτηριστικά.

Εκτός από το main stage περάσαμε κι από τα lab, στα οποία γινόταν κάτι πραγματικά ενδιαφέρον. Το κοινό καθόταν σε καναπέδες σε μια ειδικά διαμορφωμένη αίθουσα και είχε απέναντί του τον ομιλητή για να του κάνει ερωτήσεις. Ο Olly Hicks που είχαμε γνωρίσει νωρίτερα, απάντησε σε όλα τα ερωτήματα και μίλησε ακόμα και για την προσωπική του ζωή και κατά πόσο τα ταξίδια έχουν επηρεάσει τον γάμο του, έπειτα από σχετική ερώτηση που δέχθηκε.

Με προσοχή ακούσαμε τον σκηνοθέτη και ηθοποιό Στρατή Πανούριο, ο οποίος μας μίλησε για την η τέχνη που σπάει όντως τους φραγμούς και απελευθερώνει τις ψυχές μας. “Οι κακοί ήρωες του Σαίξπηρ, έχουν διαπράξει τα χειρότερα αδικήματα κι όμως αυτούς χειροκροτάμε”. Μια ήταν η απάντηση του και μόνο στην ιδέα ενός θεατρικού εργαστηρίου στις φυλακές Κορυδαλλού: “Εννοείται.”

“Τελικά γεννιόμαστε ή γινόμαστε κακοί;”, επιχείρησε να απαντήσει στη συνέχεια ο Tom Gash, συνεργάτης του Institute for Gonverment του Ηνωμένου Βασιλείου, ο οποίος μας οδήγησε στα όρια του εγκλήματος και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η σύγχρονη κοινωνία.

Λάμψη από Έλενα Παπαρίζου

Το κλείσιμο του τρίτου session στην κεντρική σκηνή ήταν εντυπωσιακό και είχε τη λάμψη της Έλενας Παπαρίζου. Η τραγουδίστρια και το acapella φωνητικό σχήμα “8tetto” συνεργάστηκαν και ξεπέρασαν τα όριά τους επί σκηνής σε μια παράσταση για τα όρια και τη μουσική!

Παρουσίασαν μία μπαρόκ όπερα και συγκεκριμένα το “Θρήνο της Διδούς” δοσμένη με αντισυμβατικό τρόπο συγκριτικά με τις κλασικές άριες της όπερας και κέρδισαν το θερμό χειροκρότημα του κοινού.

“Όσες φορές κι αν πέσουμε, πρέπει να σηκωθούμε”

Στο τελευταίο μέρος, οn stage ανέβηκε ο αρχισυντάκτης του Oneman.gr και συγγραφέας του βιβλίου Δευτέρα, Ηλίας Αναστασιάδης, ο οποίος μας μίλησε για το το πώς μια “Δευτέρα” ξεπέρασε τα όρια των τυχερών παιχνιδιών.

Έπαιζα για να μπορώ να δουλέψω. Έπαιζα για να μπορώ να σηκωθώ από το κρεβάτι

“Στα 21 μου είχα πλέον τα δικά μου χρήματα για να ταΐσω την εξάρτησή μου. Σκεφτόμουν να κάνω ένα βήμα μπροστά στο κενό, για να τελειώσει γρήγορα αυτό που περνάω. Το πρώτο διάστημα που πήγαινα στην ομάδα ήμουν σιωπηλός και απλός ακροατής.

Έλεγα ψεύτικες μέρες αποχής. Έλεγα ψέμματα στην ομάδα. Πλέον, το έκανα με ενοχές. Ίσως η πρώτη νίκη της θεραπείας ήταν όταν μια μέρα πήγα και είπα σε όλους . Καλησπέρα. Σας λέω ψέμματα κάθε Δευτέρα, εδώ και ένα μήνα. Ήρθα αντιμέτωπος με το δίλημμα – να συνεχίσω να παίζω ή να σκίσω την κάρτα μου; Ευτυχώς διάλεξα το δεύτερο. Πιο καθαρός από ποτέ, μπορούσα να τους κοιτάω στα μάτια κ να αποφοιτώ. Ένα μήνα όμως μετά, ξανάπαιξα.

Έπαιζα για να μπορώ να δουλέψω. Έπαιζα για να μπορώ να σηκωθώ από το κρεβάτι. Για να φτάσω από την 1η στην 10η μέρα της απεξάρτησης ήταν σαν να σκαρφαλώνω βουνό. Κάθε μέρα. Έτσι πήρα μια απόφαση. Κάθε φορά που θα ήθελα να παίξω, θα έγραφα 500 λέξεις για την εξάρτησή μου. Αυτό δούλεψε”.

H ομιλία του Ηλία έκλεισε με τις εξής λέξεις “Όσες φορές και αν πέσουμε, αφενός πρέπει και αφετέρου μπορούμε να σηκωθούμε. Αυτός είναι κ ο μόνος δρόμος”. Από πίσω του ο αριθμός 516. Ήταν 516η ημέρα που ήταν καθαρός από τον τζόγο και βρισκόταν μπροστά μας στην σκηνή του TEDx Athens για να μας τα πει. Και φυσικά κέρδισε το ζεστό χειροκρότημα.

Το standing ovation για την ομιλία-μάθημα ζωής

Από τις πιο σπουδαίες και συγκινητικές στιγμές του φετινού συνεδρίου ήταν η ομιλία της ποιήτριας και μεταφράστριας Κατερίνας Αγγελάκη-Ρουκ, η οποία είναι και πνευματική κόρη του Νίκου Καζαντζάκη. Η πολυβραβευμένη ποιήτρια τίμησε με την παρουσία της το συνέδριο και παράλληλα έδωσε μαθήματα ζωής σε όλους μας. Για όσους δεν γνωρίζουν, πάσχει από μια ασθένεια η οποία δεν της επιτρέπει να περπατάει κανονικά.

Ο έρωτας ήταν το Α και το Ω στην ποίησή μου και στη ζωή μου

“Αυτό που έπαθα εγώ είναι κάτι κοντινό στην πολιομυελίτιδα και έγινε η εγχείρηση μόλις γεννήθηκα. Όλη μου η ζωή ήταν με αυτή την έλλειψη, ότι κούτσαινα αλλά τίποτε άλλο. Έτρεχα, κολυμπούσα, χόρευα, είχε γίνει αυτονόητο μέλος της ζωής μου”.  Μια αναπηρία όμως που όχι μόνο δεν την εμπόδισε να ζήσει μια κανονική ζωή, αλλά αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για να γράψει σπουδαία ποιήματα.

“Ο έρωτας ήταν το Α και το Ω στην ποίησή μου και στη ζωή μου. Κι αυτό φαίνεται και στα ποιήματά μου. Ήταν το βασικότερο στοιχείο. Όταν άρχισα να αισθάνομαι τον έρωτα ήταν πηγή έμπνευσης, πηγή ύπαρξης. Δεν αισθάνθηκα ποτέ ότι με αποβάλουν οι άνδρες λόγω της αναπηρίας”.

Μάλιστα μοιράστηκε μαζί μας και ένα περιστατικό από την παιδική της ηλικία που αποδεικνύει πως για εκείνη τα όρια βρισκόντουσαν εκεί απλά για να τα ξεπερνάει “Ήθελα να αλλάξω σχολείο και είχε αρχίσει να ξυπνάει η γυναικεία υπόστασή μου και δεν μπορούσα το Παρθεναγωγείο. Ήθελα να πάω σε άλλο σχολείο. Με ρώτησε η καθηγήτριά μου μα καλά δε φοβάσαι μην σε κοροϊδεύουν που κουτσαίνεις; Θα γελάνε. Κι απάντησε το κουτσό κοριτσάκι. Ε κυρία όπως με συνηθίσατε εσείς, θα με συνηθίσουν και οι άλλοι”.

Η ομιλία της Κατερίνας Αγγελάκη-Ρουκ έκλεισε φυσικά με ένα δικό της ποίημα. Ο τίτλος του ήταν η “ευλογία της έλλειψης” και πραγματικά αξίζει να το μεταφέρουμε αυτούσιο.

Ευγνωμονώ τις ελλείψεις μου

ό,τι μου λείπει με προστατεύει

από κείνο που θα χάσω

όλες οι ικανότητές μου

που ξεράθηκαν στο αφρόντιστο χωράφι της ζωής

με προφυλάσσουν από κινήσεις στο κενό

άχρηστες, ανούσιες.

Ό,τι μου λείπει με διδάσκει

ό,τι μου ‘χει απομείνει

μ’ αποπροσανατολίζει

γιατί μου προβάλλει εικόνες απ’ το παρελθόν

σαν να ‘ταν υποσχέσεις για το μέλλον.

Δεν μπορώ, δεν τολμώ

ούτ’ έναν άγγελο περαστικό

να φανταστώ γιατί εγώ

σ’ άλλον πλανήτη, χωρίς αγγέλους

κατεβαίνω.

Η αγάπη, από λαχτάρα που ήταν

έγινε φίλη καλή

μαζί γευόμαστε τη μελαγχολία του Χρόνου.

Στέρησέ με –παρακαλώ το Άγνωστο–

στέρησέ με κι άλλο

για να επιζήσω.

Με το που ολοκλήρωσε το ποίημα, όλος ο κόσμος που βρισκόταν στην αίθουσα σηκώθηκε όρθιος για να τη χειροκροτήσει κι εκείνη φανερά συγκινημένη ανταπέδωσε. Η πιο δυνατή στιγμή του συνεδρίου. Για τέτοιες στιγμές άλλωστε ζει και αναπνέει το TEDx Athens.

Λίγο πριν τις εννέα ολοκληρώθηκαν όλες οι ομιλίες, αλλά το TEDx δεν σταμάτησε. Μας περίμενε ένα πάρτι στον εξωτερικό χώρο με live από τον George Zervos, τρομερή banana carbonara από την ομάδα του Food σε συνεργασία με το catering, και φυσικά άφθονα κοκτέιλς από τους έξπερτ της Dewar’s.

Δεν γινόταν να κλείσει καλύτερα μια ημέρα που μας έμαθε πολλά και μας έκανε να θέλουμε να ανακαλύψουμε και να ξεπεράσουμε τα δικά μας όρια.

Γιατί στην τελική τα όρια βρίσκονται εκεί απλώς για να τα ξεπεράσουμε.