20 Αυγούστου 2018 – Τέλος των Μνημονίων

Σήμερα, 20 Αυγούστου 2018, είναι μια ιστορική μέρα. Σήμερα ολοκληρώνεται το τρίτο Μνημόνιο, και η χώρα μας βγαίνει στις αγορές. Βεβαίως, αυτή η έξοδος, αυτή η –κατά κάποιον τρόπο- επώδυνη γέννηση, δεν είναι κάτι απλό ή εύκολο. Θα μας φαίνεται παράξενη η ζωή χωρίς τα Μνημόνια, ίσως γιατί τα τελευταία χρόνια συνηθίσαμε να ζούμε υπό τον ζυγό τους. Για να δούμε όμως μερικά πράγματα γι’ αυτή τη λέξη – ταμπού των ημερών μας, της εποχής της Κρίσεως.

Το «Μνημόνιο» είναι όντως μια πολύ φορτισμένη λέξη – μέχρι που έχει φτάσει να σημαίνει την ειδοποιό διαφορά, που χωρίζει την Ελλάδα σχεδόν στα δύο: από την μια οι «Μνημονιακοί», και από την άλλη οι «Αντιμνημονιακοί». Δεν θα μπω σε λεπτομέρειες, γιατί θα ξημερώσουμε. Απλώς να πω πως πολύ γενικά, οι Μνημονιακοί είναι εκείνοι που αποδέχονται, σέβονται και τιμούν τα Μνημόνια, δηλαδή τα πρωτόκολλα δανειοδότησης της πτωχής και χρεωκοπημένης μας πατρίδος από την Ευρώπη και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, παρόλες τις συνέπειές τους.

Από την άλλη, οι αντίπαλοι των πρώτων, οι Αντιμνημονιακοί, τα αποκηρύσσουν μετά βδελυγμίας – δεν βρίσκεις άκρη. Πάντως, σ’ αυτό το δίπολο, στηρίχτηκαν καριέρες, για να μην πω για ολόκληρα κόμματα: πολλοί έγιναν άνθρωποι χάρη στα Μνημόνια, είτε εναντίον τους, είτε υπέρ τους, δεν έχει να κάνει…

Ετυμολογικώς, η λέξη «μνημόνιο», προέρχεται από την παλιότερη «μνημονείον», από τον αρχαίο τύπο «μνήμων», δηλαδή αυτόν που θυμάται κάποιον ή κάτι συγκεκριμένο, σύμφωνα με το Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας. Το μνημόνιο είναι συνώνυμο του υπομνήματος, που είναι η έγγραφη έκθεση με ειδική αναφορά σε συγκεκριμένη υπόθεση.

Να θυμίσω πως το μνημόνιο μπήκε στη ζωή μας, και την καθομιλουμένη γλώσσα μας, τον Μάιο του 2010, όταν εγκρίθηκε η “Σύμβαση Δανειακής Διευκόλυνσης” (“Loan Facility Agreement”) με τις χώρες του Ευρώ και  ο “Διακανονισμός Χρηματοδότησης Αμέσου Ετοιμότητας” (“Stand-by Agreement”) με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Το σύνολο αυτών των συμφωνιών ονομάστηκε έκτοτε για συντομία “Μνημόνιο”.

Εκ μέρους της Ελλάδας, είχαν υπογράψει τότε ο Υπουργός Οικονομικών Γιώργος Παπακωνσταντίνου και ο Πρόεδρος της Τράπεζας της Ελλάδος Γεώργιος Προβόπουλος. Αυτό το λέω ώστε να ξέρουν τα παιδιά μας, και τα παιδιά των παιδιών μας, τώρα που η Ελλάδα βγήκε από τα Μνημόνια, ποιους να σιχτιρίζουν, ή, αντιθέτως, να δοξάζουν.

Πάντως, δεν είναι λίγοι εκείνοι που εκλαμβάνουν αυτές τις συμφωνίες, και όλες τις άλλες που ακολούθησαν, δηλαδή τα συνολικά τρία Μνημόνια, ως την πλέον επαχθή υποθήκευση του μέλλοντος των απογόνων μας, ενώ άλλοι ομνύουν σ’ αυτά, λέγοντας χοντρικά πως τέτοιοι που είμαστε εμείς οι Έλληνες, «χρειαζόμαστε μνημόνια μέχρι να σβήσει ο ήλιος». Παρόλο που οι ίδιοι οι εμπνευστές των Μνημονίων, πολλές φορές μέσα σ’ αυτά τα οκτώ χρόνια, δήλωσαν πως «έκαναν λάθος»…

Ίσως η αλήθεια να είναι κάπου στη μέση, ως συνήθως – γεγονός είναι πως τα Μνημόνια, ως φάρμακο για την χρεοκοπία, συχνά αποδείχθηκαν καταστρεπτικότερα της νόσου, αν συνυπολογίσουμε την άγρια φτωχοποίηση, την ρήξη του κοινωνικού ιστού και κάμποσες χιλιάδες αυτοκτονίες. Πώς λένε «η εγχείρηση επέτυχε, αλλά ο ασθενής απέθανε»; Κάπως έτσι.

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.