Αέρα! – Πώς προέκυψε η πολεμική κραυγή

Είναι άγνωστη, ή τουλάχιστον ανεπιβεβαίωτη, η προέλευση της πολεμικής ιαχής “αέρα” των Ελλήνων στον πόλεμο εναντίον των Ιταλών το 1940. Με επιφύλαξη, λοιπόν, θα αναφέρουμε δυο εκδοχές: η πρώτη έχει να κάνει με την αστοχία των πυρών του ιταλικού πυροβολικού. Όταν έπεφτε μια οβίδα στα κουτουρού, η μόνη επίπτωση που είχε στις ελληνικές δυνάμεις ήταν ένα έντονο ρεύμα αέρα. Τότε, οι φαντάροι φώναζαν “αέρα!”, κοροϊδεύοντας την ικανότητα των Ιταλών πυροβολητών, αλλά και με μεγάλη ανακούφιση που η οβίδα δεν βρήκε στόχο. Έτσι, το επιφώνημα “αέρα!” διαδόθηκε, κι έφτασε να γίνει μια στεντόρεια πολεμική κραυγή που αντήχησε πολλές φορές στα βουνά της Αλβανίας και της Βορείου Ηπείρου.

Η άλλη εκδοχή θέλει την ιαχή να γεννιέται το 1908 από το Δεύτερο Τάγμα της Κρητικής Πολιτιφυλακής. Ένας στρατιώτης το φώναξε πρώτος, για πλάκα, κατά τη διάρκεια ανεμοστρόβιλου, και τον μιμήθηκαν οι συνάδελφοί του, που φώναζαν πλέον “αέρα” όταν συγκεντρωνόταν το Τάγμα τους – ήταν το προσωπικό τους αστείο. Στους Βαλκανικούς Πολέμους, το “αέρα” των Κρητικών πέρασε σε όλους τους Έλληνες στρατιώτες.

Πάντως, το 1940, οι Ιταλοί πεζικάριοι φώναζαν “εγιά!”, όταν έκαναν έφοδο. Αυτό το “εγιά” των Ιταλών, θύμισε στους Έλληνες στρατιώτες το “αέρα”, και άρχισαν να το φωνάζουν για απάντηση. Όποια όμως κι αν ήταν η προέλευσή του, το “αέρα” ήταν μια ιαχή που θά ‘λεγε κανείς πως έκλεβε τον αέρα από την Ιταλική πολεμική μηχανή, δίνοντάς τον στα φτερά των Ελλήνων στρατιωτών, που πολέμησαν παλικαρίσια τον φασισμό.

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.