Αφιέρωμα στα ονόματα πλοίων Μέρος 3

Συνεχίζουμε το αφιέρωμα στα ονόματα των πλοίων, όλων των πλεούμενων, από το γιγαντιαίo τάνκερ των 647 χιλιάδων τόνων, που καθελκύστηκε το 1979 ως «Seawise giant» και παροπλίστηκε το 2009 ως «Knock Nevis», μέχρι το τρίμετρο φουσκωτό, με την εξωλέμβια των 25 ίππων…

Ποια είναι τα πιο συνηθισμένα; Βέβαια, στην Ελλάδα τουλάχιστον, κυριαρχούν τα ονόματα από αγαπημένα πρόσωπα: τα παιδιά μας, οι ερωμένες και οι εραστές, οι άντρες και οι γυναίκες μας, οι συγγγενείς μας, είναι συχνά οι νονοί και οι νονές των πλεούμενων. Ο Γιώργος και η Μαρία, η Βαγγελίτσα και ο Θανάσης, ο Θείος Κώστας και η Θεία Χρυσούλα – γεμάτες οι ελληνικές θάλασσες από φουσκωτά και ψαρόβαρκες ονοματισμένες έτσι. Α, μια που το’ φερε η κουβέντα για μικρά ονόματα, η πασίγνωστη θαλαμηγός του Ωνάση ήταν βέβαια η «Χριστίνα», από το όνομα της κόρης του μεγιστάνα. Από την άλλη μεριά ο ανταγωνιστής του, ο Νιάρχος, προτίμησε άλλα ονόματα στα πολυτελέστατα γιοτ της οικογένειας: «Κρεολή», και «Ατλαντίς», ένα και δύο, τα ονόματά τους…

Μετά έχουμε και τα ονόματα που εκφράζουν την πίστη του ιδιοκτήτη: οι άγιοι και οι αγίες, και βέβαια η Παναγία. Μιλάμε για σχεδόν όλο το εορτολόγιο, αλλά και για συνδυασμούς από την μυθολογία και τη θρησκεία: ένας καλός μου φίλος θα ονομάσει ένα ωραίο τρεχαντήρι που αγόρασε πρόσφατα, παλιό σπετσιώτικο χτίσιμο, ως «Γοργόνα Παναγιά»! Ομολογουμένως ευφάνταστο, και σίγουρα πιο πρωτότυπο από το «Άγιος Νικόλαος» ή «Μεγαλόχαρη».

Αυτή είναι μια καλή περίπτωση ονοματοδοσίας, όπου ο πλοιοκτήτης εκφράζει μεν την ευλάβειά του, αλλά και την αγάπη του στη λαϊκή παράδοση, χωρίς να περιμένει, (ή να εκβιάζει…) την θεία αρωγή στις εφοπλιστικές του δραστηριότητες. Όπως κάνουν κάποιοι άλλοι, με μάλλον φαιδρά, ενίοτε, αποτελέσματα: «Ελεούσα Τρικουκιώτισσα», ή «Οσία Ειρήνη Χρυσοβαλάντου ΙΙΙ»…

Μια άλλη κατηγορία ονομάτων, είναι βέβαια και εκείνα, τα πιο νεοπλουτέ, που δίνουν κάποιοι φραγκάτοι, εγχώριοι και αλλοδαποί, στο κότερο που αγόρασαν για να μπουν στο μάτι των πλουσίων φίλων τους: «Protect me from what I want» λέγεται μία θαλαμηγός γνωστού πλουσίου, ενώ είναι γνωστό το σκάφος ονόματι «Guilty», δηλαδή «ένοχος», του ιδίου. Ένοχος; Για ποιο πράγμα, εκτός δηλαδή από την ακαλαισθησία; Ο ίδιος ξέρει…

Τώρα, χιλιάδες σκάφη είναι ονοματισμένα από το ονοματεπώνυμο του πλοιοκτήτη: για παράδειγμα, στο δρομολόγιο Στύρα Εύβοιας – Αγία Μαρίνα Αττικής είναι νηολογημένοι ο «Αποστόλης Δ.» και ο «Μιχαλάκης». Κάποια φέρουν πλήρες ονοματεπώνυμο: «Αντώνης Αγγελικούσης» και «Καλλιρρόη Πατρονικόλα» είναι δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα. Σ’ αυτή την ομάδα εντάσσονται και τα ονόματα από την επαγγελματική ιδιότητα του κατόχου. Πόσες ψαρόβαρκες έχουμε δει να λέγονται «Καπετάν Θανάσης»;

Μετά από όλα αυτά, δηλαδή τα ονόματα που δίνουν ιδιώτες ερασιτέχνες ή μικροεφοπλιστές στα μικρά, συνήθως, σκάφη τους, έχουμε βέβαια τα ονόματα των μεγάλων εμπορικών ποντοπόρων πλοίων που διασχίζουν τους ωκεανούς: γενικού φορτίου, κοντέινερ, δεξαμενόπλοια, κλπ . Κάποια από αυτά τα ονόματα είναι εντελώς διεκπεραιωτικά, με την εταιρική επωνυμία και ένα αύξοντα αριθμό, ας πούμε «Ζιμ 4», από την ομώνυμη μεγάλη πλοιοκτήτρια εταιρεία κοντέινερ. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και με την εταιρεία Λάτση: τα πλοία της φέρουν τον διακριτικό όνομα «Πετρόλα», και έναν αριθμό: «Πετρόλα ένα», Πετρόλα δύο», κλπ. Ενώ της εταιρείας που ίδρυσε ο Αριστοτέλης Ωνάσης, τα καράβια έχουν ως πρώτο συνθετικό το «Olympic». Έτσι, έχουμε τα «Olympic future», «Olympic legend», κλπ.

Κάποια άλλα φαίνονται μεν ότι είναι εταιρικά, αλλά έχουν μια πρωτοτυπία: ελληνική πλοιοκτήτρια εταιρεία ονομάζει τα σκάφη της με ονόματα παρμένα από την αρχαία ελληνική μυθολογία και τον Όμηρο: Ποντοκράτης, Ποντοδρόμων, Ποντοτρίτων.

Άλλα είναι πομπώδη, κωμικά, σουρεαλιστικά, ενοχλητικά, ή και χυδαία, εάν διαβαστούν τα ονόματά τους σε άλλες γλώσσες. Όπως υπάρχουν αυτοί που τους αρέσει να παρατηρούν τρένα, έτσι, πολλοί αρέσκονται στο να εντοπίζουν και να καταγράφουν πλοία: ε, στην ιστοσελίδα ενός από αυτούς, είδα τη φωτογραφία ενός πλοίου τζένεραλ κάργκο, δηλαδή γενικού φορτίου, 12000 τόνων, σημαίας Βιετνάμ, που ονομάζεται Που-Ταν…

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.