Αφιέρωμα στα ονόματα πλοίων Μέρος 4ο

Όλοι οι ναυτικοί λαοί ονομάτιζαν τα πλοία τους από την αρχαιότητα. Τα πλοία θεωρούνταν οντότητες, ζώσες προσωπικότητες, η κάθε μία με τη δική της ψυχή. Το όνομα του κάθε πλοίου ήταν η έκφραση αυτής ακριβώς της ψυχής. Οι Αρχαίοι Έλληνες έγραφαν το όνομα της νηός δίπλα στο μάτι που ήταν ζωγραφισμένο και στις δυο πλευρές της πλώρης. Δηλαδή, εάν κοιτούσες μια τριήρη ανφάς, από μπροστά, έβλεπες ένα μυθικό θαλάσσιο πλάσμα να σε κοιτά, πανέμορφο, απειλητικό και επώνυμο…

Για την αγάπη των αρχαίων στα πλοία τους, υπάρχει μια συγκινητική ιστορία: το 1834 όταν έσκαβαν για να θεμελιώσουν το Τελωνείο Πειραιά, ήρθαν στο φως μια σειρά από αρχαίες ενεπίγραφες πλάκες, πολλές από αυτές θρυμματισμένες. Όμως ένας Έφορος αρχαιοτήτων της εποχής, ονόματι Πιττάκης, διέσωσε, αποκατάστησε, μελέτησε και αντέγραψε τα στοιχεία που αυτές οι πλάκες έφεραν.

Ποια ήταν αυτά; Στις πλάκες ήταν αναγραμμένα τα ονόματα περίπου τριακοσίων ελληνικών πλοίων από αυτά που έλαβαν μέρος στη ναυμαχία της Σαλαμίνας, το 480 π.Χ. Κι όχι μόνο αυτά, αλλά και τα ονόματα των ναυπηγών και των τριηραρχών, δηλαδή των πλουσίων πολιτών, των χορηγών που είχαν πληρώσει για να ναυπηγηθεί, να εξοπλιστεί ένα πολεμικό πλοίο και να μισθοδοτηθούν οι ναυτικοί που το επάνδρωναν.

Επιτρέψτε μου να σας πω μερικά από αυτά τα ονόματα. Θα ακουστούν σαν απλές λέξεις σήμερα, κενές περιεχομένου, αλλά φανταστείτε αυτά τα ονόματα να είναι γραμμένα στην πλώρη των πλοίων, φανταστείτε τις τριήρεις να σχίζουν τα κύματα στα στενά της Σαλαμίνας αντιμετωπίζοντας τα πολλαπλάσια, βαρύτερα και μεγαλύτερα πλοία του Ξέρξη…

Εύνοια, Πανθήρα και Μεγίστη, Ευφροσύνη, Ευτυχία και Αρετή, Λέαινα, Τέχνη και Δόξα, Δύναμις, Προθυμία, Πανάκεια και Πρόνοια, Φιλοτιμία, Ναύκρατις και Φήμη! Δείτε αυτά τα υπέροχα ονόματα των πολεμικών πλοίων, δείτε πώς ονόμαζαν τις τριήρεις τους οι αρχαίοι Έλληνες: Κωμωδία, Αργυρώ και Αφροδισία, Άμιλλα, Επίδειξις και Ανδραγαθία, Θύελλα και Στίλβουσα, Ελλάς, Παρθένος και Αριστούχος, Σαλαμινία και Ομόνοια, Σωτηρία, Ελευθερία, και το ωραιότερο όλων: Ερωμένη…

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.