Άγιος: Τι σημαίνει

Αυτές τις μέρες ακούμε συχνά το επίθετο «άγιος»: Άγιος ο Θεός, άγια νύχτα, άγιοι τόποι, κλπ. Βεβαίως «άγιος» σημαίνει θείος, ιερός, ηθικός, ενάρετος, έντιμος, ανεξίκακος, καλοκάγαθος, αυτός που είναι απαλλαγμένος από ηθικές ή άλλες ατέλειες. Ναι, το επίθετο «άγιος» με την πληθώρα των θετικών του συμπαραδηλώσεων, είναι μια από τις αγαπημένες λέξεις του Χριστιανισμού και των άλλων θρησκειών.

Όμως, ποια είναι η ετυμολογία της λέξης; Λοιπόν, ο «άγιος» παράγεται από την ινδοευρωπαϊκή ρίζα «yag», που σημαίνει «τιμώ, ευλαβούμαι» από την οποία παράγονται και οι ομόρριζες λέξεις «αγνός», αλλά και «άγος», δηλαδή «ανοσιούργημα»!

Η λέξη «άγιος», όπως λέει το Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, στην αρχαία ελληνική προσδιόριζε τόπους ή πράγματα που προκαλούν σεβασμό και ευλαβικό φόβο. Βέβαια, η απόσταση μεταξύ φόβου και μιας ανίερης, βέβηλης πράξης, είναι μεγάλη, αλλά αυτό είναι το θαυμάσιο της γλώσσας, να βλέπεις λέξεις με κοινή καταγωγή, όπως ο άγιος και το άγος, να παίρνουν το δικό τους ξεχωριστό, και συχνά διαμετρικά αντίθετο δρόμο. Εδώ οι άνθρωποι στρέφονται ο ένας εναντίον του άλλου, τα αδέλφια, οι σύντροφοι, οι φίλοι και οι εραστές, και δεν θα το κάνουν οι λέξεις, που οι ίδιοι δημιούργησαν;

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.