Άλωση της Βαστίλης: Σήμερα η εθνική εορτή της Γαλλίας

Το απόγευμα της 14ης Ιουλίου ο επαναστατημένος λαός του Παρισιού – ή κατ’ άλλους ένας όχλος στασιαστών κατά του βασιλικού καθεστώτος – καταλαμβάνει μετά απο τρίωρη μάχη το φρούριο της Βαστίλης του Αγίου Αντωνίου, ενός μεσαιωνικού κάστρου, χτισμένου το 1370, που χρησιμοποιούνταν ως φυλακή, αλλά και ως αποθήκη οπλισμού.

Περίπου εκατό πολιορκητές σκοτώνονται και άλλοι τόσοι τραυματίζονται. Ο διοικητής της Βαστίλης, Ντε Λονέ, λίγο μετά την παράδοσή του και την απομάκρυνσή του από το φρούριο, πέφτει θύμα λιντσαρίσματος: οι επαναστατημένοι κάτοικοι του Παρισιού, αφού έχουν πάρει τα πολεμοφόδια που χρειάζονται, αφού έχουν απελευθερώσει τους κρατουμένους και αφού έχουν καταστρέψει τα αρχεία της φυλακής, κόβουν το κεφάλι του Ντε Λονέ, και το περιφέρουν στους δρόμους του Παρισιού καρφωμένο σ’ ένα κοντάρι.

Σχεδόν αμέσως μετά την Άλωση της Βαστίλης, αρχίζει η κατεδάφισή της από τους κατοίκους του Παρισιού, καθώς το φρούριο συμβολίζει την καταπίεση που υφίστανται. Δεν μένει πέτρα πάνω στην πέτρα: είναι το προοίμιο της Γαλλικής Επανάστασης, και η ημέρα της πτώσης της, η 14η Ιουλίου, καθιερώνεται από τα τέλη του 19ου αιώνα ως εθνική εορτή της Γαλλίας.

Να πούμε πως κατά το Μεσαίωνα «Βαστίλη» ονομαζόταν κάθε φρούριο που χτιζόταν για να ενισχυθεί ένα τέιχος. Το Παρίσι είχε πολλές Βαστίλες – η συγκεκριμένη ήταν η Βαστίλη του Αγίου Αντωνίου, γιατί είχε αναγερθεί κοντά στο προάστιο του Σεν Αντουάν. Το ίδιο το όνομά της, (Bastille), προέρχεται από το προβηγκιανό «bastide», που σημαίνει στα παλιά γαλλικά απλώς «κτίριο, οικοδόμημα». Σήμερα, στο μέρος όπου κάποτε ορθωνόταν το απειλητικό φρούριο, είναι η πλατεία Βαστίλης, όπου υπάρχει και η ομώνυμη Όπερα.

Κάποιοι ακόμα δεν μπορούν να χωνέψουν πως ο όχλος του Παρισιού, αυτοί οι εξαγριωμένοι, ταπεινωμένοι κουρελήδες, πριν από 229 χρόνια τόλμησαν να σηκώσουν κεφάλι απέναντι στο βασιλιά και τους αριστοκράτες, έχοντας μάλιστα και την αγένεια να κόψουν και κάμποσα από αυτά τα ιερά κεφάλια. Κάποιοι, συγκαλύπτουν κάτω από το φερετζέ της πολιτισμένης ευπρέπειας την πεποίθησή τους πως η τάξη του κόσμου είναι απαρασάλευτη, θέσφατο: οι ελάχιστοι, οι άριστοι κυβερνούν και όλοι οι υπόλοιποι υπακούουν – και τέλος.

Ευτυχώς όμως που οι κοινωνικές επαναστάσεις, όπως η Γαλλική, και αργότερα η Οκτωβριανή στη Ρωσία, απέδειξαν πως ο ταξικός πόλεμος, εκτός του ότι δεν πρόκειται να λήξει ποτέ, όσο υπάρχουν καταπιεστές και καταπιεζόμενοι, έχει και εκπλήξεις. Και πως οι Βαστίλες, γενικά στον κόσμο, καμιά φορά γκρεμίζονται…

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.