Αραβία: Μια έρημη χώρα

Η χερσόνησος της νοτιοδυτικής Ασίας που βρέχεται από την Ερυθρά Θάλασσα, τον Ινδικό Ωκεανό και τον Περσικό Κόλπο, ονομάζεται Αραβία. Η λέξη παράγεται από τον αραβικό όρο «Arab», το οποίο, όπως λέει το Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, πιθανώς να σήμαινε αρχικά «έρημος», αν ληφθεί υπόψη και το εβραϊκό «Arabah», δηλαδή «έρημη πεδιάδα». Λογικό, αν σκεφτεί κανείς το ανάγλυφο της Αραβίας.

Βέβαια, οι Άραβες πήραν το όνομά τους από την Αραβία. Το Μείζον Ελληνικό Λεξικό λέει πως «Άραβες είναι το σύνολο των φύλων σημιτικής καταγωγής, που ανήκουν στην αραβική γλωσσική οικογένεια και κατοικούν στη Μέση Ανατολή και Βόρειο Αφρική μέχρι το Σουδάν και τη Σαχάρα».

Ωραία, τώρα μπαίνουμε σε επικίνδυνα νερά. Λοιπόν, το θηλυκό του Άραβα, (ο Άραψ, του Άραβος, στην καθαρεύουσα) είναι Αράβισσα – όμως υπάρχουν και οι όροι «Αραπίνα» και «Αράπισσα». Αυτές οι λέξεις μας οδηγούν βέβαια στον «Αράπη», που είναι ο «Άραβας», στην πρώτη, παλαιότατη και λαϊκή σημασία της λέξης. Ο «Αράπης» είναι ο κάτοικος της «Αραπιάς», όπως έλεγαν παλιά την Αραβία και τη Βόρεια Αφρική, και μειωτικά βέβαια, ο μαύρος, ο νέγρος.

Η άλλη σημασία της λέξης «Αράπης», που αναφέρει το Λεξικό, είναι στη λαογραφία ένα τρομερό στοιχειό, συνήθως φύλακας κρυμμένων θησαυρών, αλλά και το φόβητρο των παιδιών. «Κάτσε ήσυχα γιατί θα σε φάει ο Αράπης», αναφέρει ως παράδειγμα το Λεξικό – όχι εγώ, για να εξηγούμαστε. Το ότι παλιότερα οι Έλληνες δεν ήταν εξοικειωμένοι με τους Άραβες, ή ακόμα περισσότερο με τους μαύρους, μάλλον δεν είναι επαρκής δικαιολογία γι’ αυτό τον έκδηλο ρατσισμό στη γλώσσα.

Όχι ότι δεν υπάρχει τώρα αυτός, απλώς έχει καλυφθεί με τον φερετζέ της πολιτικής ορθότητας. Σήμερα, ας πούμε, δεν βγαίνουν τραγούδια, σαν κι αυτό του Ζαμπέτα με τον «μαύρο, το σκύλο, τον αράπη, τον ταμ ταμ ταμ», αλλά και του Τσιτσάνη, με τις «Αραπίνες λάγνες, ερωτιάρες /με ουίσκι, με γλυκιές κιθάρες, γλέντι και πιοτό».

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.