Μπαμπούλας

Τί σχέση έχει το φόβητρο των παιδιών με ένα κολεόπτερο που ζουζουνίζει; Το φανταστικό τέρας, που ίσως κρύβεται στην ντουλάπα, ή κάτω από το παιδικό κρεβάτι, με τον σκαραβαίο, το σκαθάρι; Ποια σχέση έχουν ο μπαμπούλας με τον μπάμπουρα; Είναι, ουσιαστικά, η ίδια λέξη, λέει το Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας. Ή μάλλον, ο μπάμπουρας, το έντομο, προέρχεται από τη μεσαιωνική λέξη μπάμπουλας, ή μπούμπουλας, ή μπαμπούλας. Αυτός λοιπόν, που χρησιμοποιούν ανέκαθεν οι γονείς για να τρομοκρατήσουν το παιδί τους, ώστε να κάνει αυτό που του λένε (φάε το φαΐ σου, γιατί θα έρθει ο μπαμπούλας…), είναι αβέβαιης ετυμολογίας.

Το Λεξικό λέει πως η λέξη πιθανώς να προέρχεται από το αρχαίο «βομβυλιός», που είναι το σκαθάρι, από το ουσιαστικό «βόμβος», δηλαδή αυτό που βομβίζει, που ζουζουνίζει. Οπότε, εάν ισχύει αυτό, προϋπήρξε νοηματικά το έντομο του φοβήτρου, ο μπάμπουρας του μπαμπούλα – άλλωστε, η εντομοφοβία είναι διαχρονική.

Σύμφωνα με άλλη εκδοχή, η λέξη μπαμπούλας είναι ηχομιμητική, που πλάστηκε προς εκφοβισμό των παιδιών. Σας θυμίζω πως φωνάζουμε «μπου!», όταν θέλουμε να ξαφνιάσουμε ή να τρομάξουμε κάποιον. Και για να το μαζεύουμε το πράγμα, απλώς σκεφτείτε, εσείς οι πιο αλαφροΐσκιωτοι, πως μέσα στη ντουλάπα σας, πιθανώς ο μπαμπούλας να έχει τη μορφή γιγαντιαίου εντόμου, οπότε καλό είναι να την ανοίξετε με προσοχή.

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.