Ένοχος: Από πού κρατά η σκούφια του

Το ρήμα «ενέχω» σημαίνει, σύμφωνα με το Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, «φέρω, ή κρύβω κάτι μέσα μου» – το «περιέχω» είναι συνώνυμο. Ας πούμε, ο λόγος του βουλευτού ενείχε αιχμές κατά του υπουργού. Το μεσοπαθητικό όμως «ενέχομαι» σημαίνει «έχω ανάμειξη σε επιλήψιμη ή/και κολάσιμη πράξη» – δηλαδή, «εμπλέκομαι» σε κάτι. Απ΄αυτό το ρήμα, το «ενέχω», προέρχεται και το επίθετο «ένοχος».

Ένοχος λοιπόν είναι αυτός που ευθύνεται για αξιόμεμπτη πράξη ή κατάσταση, όπως, ας πούμε, ο επίορκος δημόσιος λειτουργός που αερίζει τις μίζες του σε εξωχώριους παραδείσους. Ένοχος είναι επίσης αυτός που φανερώνει ή δείχνει την ενοχή του για κάτι, όπως ο σκύλος σας, που σας κοιτάζει με κατεβασμένα αυτιά πάνω από μια μασημένη παντόφλα, και εντέλει, ένοχος είναι αυτός που παραβιάζει τον γραπτό ή άγραφο νόμο, σαν τον γιατρό που κάνει διακοπές για δυο βδομάδες στη Χαβάη, με όλα τα έξοδα πληρωμένα, επειδή συνταγογράφησε τα σωστά φάρμακα.

Βέβαια, άλλο πράγμα είναι να είσαι κατσικοκλέφτης, κι άλλο να σε τσακώσουνε με τη γίδα στην πλάτη. Θέλω να πω, πως η ενοχή του οποιουδήποτε πρέπει να αποδεικνύεται σε νόμιμη δίκη, κάτι που σε αρκετές περιπτώσεις είναι πολύ δύσκολο, για να μην πούμε σχεδόν αδύνατο, όταν, λέω εγώ τώρα, τα βρόμικα χέρια του αδικοπραγούντος είναι γεμάτα λεφτά, κάτι που, όλως παραδόξως, εμποδίζει την απονομή της δικαιοσύνης.

Από την άλλη, εάν είσαι γενικώς εναντίον του Συστήματος, ή εάν σχετίζεσαι με αντικαθεστωτικά άτομα, η ενοχή σου, εντός ή εκτός εισαγωγικών, αποδεικνύεται αυτοστιγμεί – ένα παράξενο πράγμα. Αυτό κάτι μας λέει όχι για την ακριβοδίκαιη τυφλότητα, παρά για τον μεροληπτικό αλληθωρισμό της Δικαιοσύνης, αλλά δεν θα το θίξουμε τώρα αυτό το ζήτημα.

Να πω, καταλήγοντας, πως η ομολογία της ενοχής, γενικώς ελαφρύνει τη θέση του ενόχου. Βέβαια, κάποιες ομολογίες είναι εντελώς πέτσινες, πώς το λένε, μουσαντέ. Εννοώ, πως εάν σε έχουν κάτω και σε βασανίζουνε, στο τέλος ομολογείς τα πάντα, από τη δολοφονία του Κένεντι μέχρι τον χαμό της Ατλαντίδας. Άλλωστε όλοι είμαστε λίγο ένοχοι για κάτι, ή για πολλά, κι ακόμα κι αν δεν είμαστε, υπάρχουν οι μεγάλες θρησκείες, που αυτή είναι η δουλειά τους, να μας κάνουν να νιώθουμε ένοχοι, ώστε να αγοράζουμε ακριβά τη συγχώρεση που πουλάνε.

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.