Γαστρονομία, μαγειρική και κουζίνα

Το μαγείρεμα και το φαγητό είναι μια πολύ σοβαρή υπόθεση. Είναι ένας από τους δείκτες του πολιτισμού μας, είναι βασικό στοιχείο της λαϊκής μας παράδοσης, είναι το προϊόν μιας πανάρχαιας τέχνης, που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ακόμα και οικιακή αλχημεία, είναι ένας βασικός οικογενειακός και κοινωνικός δεσμός, είναι αυτό που μας κρατά ζωντανούς και υγιείς.

Σύμφωνα με το Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, η γαστρονομία είναι η τέχνη της υψηλής μαγειρικής, το σύνολο των κανόνων για την επιλογή των κατάλληλων υλικών και την παρασκευή των εδεσμάτων με στόχο την γευστική και οπτική απόλαυση  – θα προσέθετα και την οσφρητική.

Η «γαστρονομία» παράγεται από τη λέξη “γαστρονόμος” που εμφανίστηκε το 1889, στη Γαλλία, και δημιουργήθηκε απ΄την ελληνική λέξη «γαστέρα», δηλαδή κοιλιά και τη λέξη -νομία, από το ρήμα νέμω. Η λέξη γαστέρα πέρασε σε άλλες γλώσσες ως πρώτο συνθετικό σε πολλές λέξεις, όπως η gastronomie, γαστρονομία. Η ελληνική λέξη για τον κοιλιόδουλο, τον λειχούδη, είναι η αρχαία λέξη γαστριμαργία, από τη γαστέρα και το «-μάργος», που σημαίνει «αδηφάγος», όπως  στη λέξη λαίμαργος. Πάντως, ο Γάλλος συγγραφέας του 19ου αιώνα Αλφόνς Ντοντέ, είχε δηλώσει πως «η γαστρονομία αρχίζει όταν δεν πεινάμε πια»…

Τώρα, εάν δεν ανήκετε στη σφαίρα της υψηλής γαστρονομίας, και απλώς παρασκευάζετε ένα φαγητό για να το απολαύσετε και να χορτάσετε, πρέπει να ξέρετε πως, σύμφωνα με το Λεξικό της Νέας Εληνικής Γλώσσας, η λέξη «μάγειρος», απ’ όπου προήλθαν και οι λέξεις «μαγειρική και μαγειρεύω», είναι αβέβαιης ετυμολογίας. Πιθανώς είναι ένα τεχνικός όρος της αρχαίας Μακεδονικής, που συνδέεται με τη λέξη «μάχαιρα». Ο μάγειρος ήταν αυτός που έσφαζε τα ζώα και τα προετοίμαζε για τη θυσία, και μετά η λέξη χρησιμοποιούνταν για εκείνον που έκοβε το κρέας και το μοίραζε στα τραπέζια.

Αυτό ακούγεται κάπως αιματηρό και άγριο, αλλά τί να κάνουμε, αυτός είναι ο μάγειρος, του οποίου το πεδίο δράσης είναι βέβαια η κουζίνα. Η λέξη «κουζίνα», που είναι ο χώρος, η συσκευή, αλλά και ο τρόπος παρασκευής των φαγητών,  παράγεται από τον βενετικό όρο «cusina», από το μεταγενέστερο λατινικό «cocina», που είναι εξέλιξη του λατινικού  «coquina», από το ρήμα «coquere», που σημαίνει «ψήνω, μαγειρεύω».

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.