Ιούλιος: Τι σημαίνει

Ο έβδομος μήνας του χρόνου, ο Ιούλιος, επειδή ήταν ο πέμπτος μήνας του ρωμαϊκού ημερολογίου ονομαζόταν «Quintilis», δηλαδή Πέμπτος. Όμως ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Οκταβιανός Αύγουστος τον μετονόμασε σε «Ιούλιο», προς τιμήν του αυτοκράτορα Ιουλίου Καίσαρα, (Gaius Iulius Caesar) ο οποίος, παρεμπιπτόντως, καθιέρωσε το 46 π.Χ. και το λεγόμενο «Ιουλιανό» ημερολόγιο, το «παλαιό» όπως το ονομάζουν ακόμα και σήμερα όσοι το ακολουθούν (στη Ρωσία, στη Σερβία, αλλά και στο Άγιο Όρος). Τώρα, το ίδιο το όνομα «Ιούλιος», στα λατινικά «Iulius», προέρχεται από το παλαιολατινικό «Iovillos», που κι αυτό προέκυψε από το «Iovis», από την ινδοευρωπαϊκή ρίζα –dyew, που σημαίνει «ουρανός».

Για τους αρχαίους Έλληνες ο Ιούλιος ήταν ο πρώτος μήνας του έτους: διαρκούσε από 23 Ιουνίου έως 23 Ιουλίου, και ονομαζόταν Εκατομβαιών. Στη λαϊκή παράδοση λέγεται Αλωνάρης, επειδή στις μέρες του γινόταν το αλώνισμα των δημητριακών.

Εκτός όμως από τα αγροτικά προϊόντα, ο Ιούλιος, στην πατρίδα μας τουλάχιστον, παράγει και σημαντικά πολιτικά γεγονότα: παράδειγμα, τα «Ιουλιανά». Τα πρώτα Ιουλιανά, αφορούν στη δολοφονική απόπειρα κατά του Βενιζέλου στο Παρίσι τον Ιούλιο του 1920, και στο συνακόλουθο διωγμό επιφανών αντιβενιζελικών στην Αθήνα.

Τα δεύτερα Ιουλιανά σχετίζονται με την ανατροπή της κυβέρνησης του Γεωργίου Παπανδρέου από τον βασιλιά Κωνσταντίνο τον Ιούλιο του 1965, και στην πολιτική κρίση που επακολούθησε. Εκείνη η σκοτεινή και ταραγμένη ιστορική περίοδος ονομάστηκε και «Αποστασία». Πέρσι έφυγε από τη ζωή, πλήρης ημερών, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, του οποίου το όνομα ενεπλάκη σ’ αυτά τα Ιουλιανά.

Και τέλος, «Ιουλιανά», ονομάζονται τα γεγονότα που αναφέρονται στην τουρκική εισβολή στην Κύπρο τον Ιούλιο του 1974, η οποία οδήγησε στην πτώση της δικτατορίας και στην αρχή της Μεταπολίτευσης.

Όπως καταλαβαίνετε, καμιά κατηγορία Ιουλιανών δεν είναι ιδιαίτερα ευχάριστη, και κρίμα δηλαδή, γιατί ο μήνας μια χαρά είναι – ο Τσαρούχης απεικόνισε τον «Γιούλη» ως ένα όμορφο φτερωτό νέο με ένα κοφίνι δίπλα του, γεμάτο φρούτα. Οπότε, δεν θα επεκταθούμε άλλο στην πολιτική πλευρά του Ιουλίου, και θα κλείσουμε με μια ευχάριστη παροιμία: «Αλωνάρη, με τ’ αλώνια και με τα χρυσά πεπόνια».

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.