Ηρόστρατος: Το απαγορευμένο όνομα

Οι άνθρωποι που κάνουν εγκληματικές ενέργειες προκειμένου να αποκτήσουν φήμη και δόξα χαρακτηρίζονται στα γερμανικά ως «Herostrat».

Η λέξη  προέρχεται από το ελληνικό όνομα Ηρόστρατος, ο οποίος ήταν ο πιο διάσημος εμπρηστής της αρχαιότητας. Έζησε τον 4ο αιώνα π.Χ. στην Έφεσο και σύμφωνα με ορισμένους ιστορικούς ήταν σκλάβος σε πλούσια οικογένεια.

Ο Ηρόστρατος έμελε να μείνει στην ιστορία για την πυρπόληση του Ναού της Αρτέμιδας στην Έφεσο, ενός από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου. Το περιστατικό συνέβη σαν σήμερα, 21 Ιουλίου του 356 π.Χ., ανήμερα της γέννησης του Μεγάλου Αλεξάνδρου, σύμφωνα με τον Πλούταρχο.

Ο Ηρόστρατος συνελήφθη από τους συμπατριώτες του, βασανίστηκε και αποκάλυψε ότι σκοπός της πράξης του ήταν να μείνει το όνομά του στην ιστορία. Καταδικάστηκε σε θάνατο και εκτελέστηκε. Οι Εφέσιοι απαγόρευσαν να μνημονεύεται το όνομα του Ηρόστρατου, το οποίο όμως περιέσωσε ο ιστορικός Θεόπομπος. Αναφορές που στηλίτευαν την ανόσια πράξη του, έγινα μετέπειτα από πολλούς Έλληνες και Λατίνους αρχαίους συγγραφείς.

Με το πέρασμα του χρόνου, το όνομα του Ηρόστρατου έγινε συνώνυμο αυτού που διακατέχεται από τη μανία να γίνει γνωστός, έστω και διαπράττοντας κάτι κατακριτέο και καταστροφικό. Η φράση «ηροστράτειος δόξα» σημαίνει τη φήμη που αποκτά κάποιος από καταστροφική πράξη, ενώ η φράση «ηροστράτειο έργο», το μάταιο έργο. Σήμερα, στα Γερμανικά η λέξη «Herostrat» δηλώνει τον εγκληματία που «διψά για δόξα», ενώ ο όρος Herostratic fame στην Αγγλική γλώσσα δηλώνει την «δόξα με κάθε μέσο».

Ο Μέγας Αλέξανδρος προσφέρθηκε να ανοικοδομήσει τον Ναό της Αρτέμιδας, αλλά οι Εφέσιοι αρνήθηκαν ευγενικά. Ο Ναός ξαναχτίστηκε αργότερα, αλλά καταστράφηκε το 262 από επιδρομή των Γότθων. Ανοικοδομήθηκε εκ νέου και κατεδαφίστηκε οριστικά περί το 406 με υπόδειξη του Ιωάννη του Χρυσοστόμου, κατά παράβαση του νόμου του αυτοκράτορα Αρκάδιου. Τμήματα από τον Ναό της Αρτέμιδας βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο.