Μάγκες, τραμπούκοι, μόρτηδες: Οι άτακτοι πολεμιστές, οι νεκροθάφτες και τα πούρα

Είναι ενδιαφέρουσα η προέλευση των λέξεων «μάγκας, μόρτης και τραμπούκος». Οι μάγκες, οι σκληροί, καβγατζήδες, περιθωριακοί του πρώτου μισού του εικοστού αιώνα, πήραν το όνομά τους από τη τουρκική λέξη «μάνγκα», την ομάδα ατάκτων πολεμιστών επί Τουρκοκρατίας, που κι αυτή προέρχεται από το ισπανικό «μάνγκα», δηλαδή ομάδα οπλισμένων ανδρών, που κι αυτή ετυμολογείται από το λατινικό «μανίκα» – το μανίκι προέρχεται από αυτή τη λέξη.

Ο μόρτης τώρα, που θεωρείται συνώνυμο του μάγκα, πήρε το όνομά του από το ιταλικό «μποκαμόρτι», που σημαίνει ο τυμβωρύχος ή ο νεκροθάφτης, από το λατινικό «μορς», δηλαδή ο θάνατος. Λέγεται ότι κάποιοι φτωχοί και περιθωριακοί τύποι, κατά τη διάρκεια μιας επιδημίας χολέρας, ανέλαβαν εργολαβικά το βαρύ έργο της αποκομιδής των νεκρών…

Τώρα, οι τραμπούκοι, πήραν το όνομά τους από τα «τραμπούκος», ένα είδος κουβανέζικων πούρων, που κερνούσαν τους υποκοσμιακούς οι πολιτευτές των πρώτων δεκαετιών του εικοστού αιώνα, για να τρομοκρατήσουν τους πολιτικούς τους αντιπάλους. Τότε, δημιουργήθηκε και η λέξη «πούρο» από την ισπανική λέξη «πούρο τομπάκο», δηλαδή καθαρός καπνός αυτών των σιγκάρ που λέγαμε…

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.