Μήδεια: φόνισσα ή θεραπεύτρια;

Το όνομα της Μήδειας, της βασιλοπούλας από την Κολχίδα, της κόρης του Αιήτη, ανιψιάς της Κίρκης και ιέρειας της Εκάτης, είναι σαν το παγόβουνο: μόνο το ένα δέκατο είναι ορατό, γνωστό. Όλοι ξέρουν πως ακολούθησε τον Ιάσονα στην Αργοναυτική Εκστρατεία για την ανάκτηση του Χρυσόμαλλου Δέρατος, και όταν αυτός την εγκατέλειψε, η Μήδεια σκότωσε τα δυο τους παιδιά. Αυτό όμως που λίγοι γνωρίζουν, δηλαδή τα εννιά δέκατα του ονόματός της, που είναι βυθισμένα στα σκοτεινά νερά του μύθου, είναι ότι η Μήδεια ήταν μάγισσα και θεραπεύτρια.

Όπως διαβάζω στην πολύ ενδιαφέρουσα μελέτη του Γεράσιμου Ρηγάτου, με τίτλο “Μήδεια – προσεγγίζοντας τη μαγεία και τη θεραπευτική της Προϊστορίας”, το όνομα «Μήδεια» παράγεται από το ρήμα «μήδομαι», που σημαίνει «σκέπτομαι, συλλογίζομαι, έχω στο νου μου, μηχανεύομαι». Επίσης, «φροντίζω, προνοώ, εφευρίσκω, παράγω, παρασκευάζω. Όλα αυτά, λέει ο Ρηγάτος, «επιβεβαιώνουν το ρόλο της ηγεμονίδας-αρχιέρειας, της μάγισσας – τιμωρού, αλλά και μάγισσας -θεραπεύτριας. Επίσης, η ρίζα “μηδ-” στη λατινική της μεταγραφη “med-” έχει παράξει κάποιες πολύ ενδιαφέρουσες λέξεις, όλες σχετιζόμενες με την ιατρική: medicus σημαίνει μηδικός, σημαίνει όμως και γιατρός, ιατρικός».

Να συμπληρώσω πως η περίφημη οικογένεια των Μεδίκων της Φλορεντίας, που κυριάρχησε στην πολιτική και οικονομική ζωή της πόλης, αλλά και ολόκληρης της Ιταλίας από τον 14ο έως και τον 18ο αιώνα, παράγεται ακριβώς από την ίδια ρίζα: οι πασίγνωστοι Μέντιτσι ήταν μακρινοί ετυμολογικοί απόγονοι της μάγισσας και θεραπεύτριας Μήδειας…

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.