Μοτοσικλέτα: Η ετυμολογική ιστορία ενός διτρόχου

Λέγεται και μηχανή, ή αν είναι μικρού κυβισμού, μηχανάκι, παπί, πρα-πρα, γκάζι, μοτοσακό, μοτοποδήλατο, μοτόρι, σκούτερ, μοτό και βέβαια δίκυκλο. Ο λόγος για τη μοτοσικλέτα, από το γαλλικό “motocyclette”. Το «μοτό» είναι συντομευμένο το γαλλικό “moteur”, που σημαίνει “κινητήρας, μηχανή”, ενώ το “cyclette” έρχεται από το “bicyclette”, δηλαδή το δίκυκλο. Το δίκυκλο, από το δις και κύκλος, αποδίδει το “bicycle”, αυτό δηλαδή το όχημα που έχει δύο κύκλους, δύο τροχούς, όπως το δίκυκλον ή το τετράκυκλον άρμα των αρχαίων Ελλήνων, με τις δύο ή τις τέσσερις ρόδες.

Τώρα, ο κύκλος, η λέξη απ’ όπου γεννήθηκαν όλα αυτά, είναι πανάρχαια, με ινδοευρωπαϊκή ρίζα, και σημαίνει αυτό που περιστρέφεται, ενώ είναι ομόρριζη με τις αντίστοιχες σε άλλες γλώσσες, όπως το “wheel” των αγγλικών. Αυτή η κλειστή καμπύλη γραμμή, που κάθε σημείο απέχει εξίσου από το κέντρο της, είναι ένα πανάρχαιο σύμβολο, που δεν θα το αναλύσουμε τώρα, μιας και ο λόγος είπαμε πως είναι για τη μοτοσικλέτα, το δίτροχο, (ή σπανίως τρίτροχο) μηχανοκίνητο όχημα.

Μία κουβέντα ακόμα για τον κύκλο: το όνομα της ακραίας ρατσιστικής οργάνωσης Κου Κλουξ Κλαν, που αντιμάχεται ό,τι θεωρεί αντιαμερικανικό, όπως είναι οι μαύροι, οι κομουνιστές, ο καθολικισμός και οι Εβραίοι, παράγεται από την ελληνική λέξη κύκλος… “Κου – κλουξ” είναι μια γελοία παραφθορά του “κύκλος”, ενώ «κλαν» είναι η σκοτσέζικη λέξη για τη φυλή, την πατριά – “Κου Κλουξ Κλαν” σημαίνει «η πατριά, η ομάδα του Κύκλου», τρομάρα τους…

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.