Νταχάου: Σαν σήμερα, το 1945 οι Αμερικανοί μπαίνουν στο ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης

«Arbeit macht frei», δηλαδή, στα γερμανικά,  «Η εργασία απελευθερώνει». Έτσι έλεγε η επιγραφή πάνω στη κεντρική πύλη του Γερμανικού στρατοπέδου συγκέντρωσης Νταχάου, στο οποίο εισήλθαν Αμερικανικά στρατεύματα πριν από 73 χρόνια, στις 29 Απριλίου του 1945.

Το ρητό στην πύλη ήταν, κατά κάποιον αποτρόπαιο τρόπο, σωστό: όντως η σκληρή καταναγκαστική εργασία των κρατουμένων στο Ναζιστικό στρατόπεδο «απελευθέρωσε» οριστικά από τα δεινά τους δεκάδες χιλιάδων από αυτούς. Πράγματι, οι έγκλειστοι του Νταχάου εκμισθώνονταν σε δημόσιες και ιδιωτικές γερμανικές βιομηχανίες για σκληρή χειρωνακτκή εργασία. Τα λεφτά της εκμίσθωσης, ο συμπυκνωμένος ιδρώτας και το αίμα των κρατουμένων, πλούτιζαν τα Ες- Ες, τους Σουτσστάφφελ, που διαχειρίζονταν το στρατόπεδο, προς δόξαν της Αρίας Φυλής και της οικονομίας της αγοράς γενικότερα…

Να πούμε πως το Νταχάου, στα νότια της Γερμανίας, ήταν το πρώτο στρατόπεδο συγκέντρωσης, που ίδρυσαν το 1933 οι Ναζί, προορισμένο αρχικά για πολιτικούς κρατούμενους: Σοσιαλδημοκράτες, κομουνιστές και συνδικαλιστές. Μετά, οι έγκλειστοι πολλαπλασιάστηκαν, καθώς μεταφέρθηιαν εκεί Μάρτυρες του Ιεχωβά, Αθίγγανοι και ομοφυλόφιλοι.

Στο Νταχάου επίσης διεξάγονταν φρικαλέα «ιατρικά πειράματα», ενώ οι συνθήκες κράτησης και διαβίωσης των Σοβιετικών, Γάλλων, Γιουγκοσλάβων, Τσέχων, Γερμανών, Αυστριακών, Πολωνών, Ελλήνων και βέβαια Εβραίων αιχμαλώτων, συνέθεταν ένα περιβάλλον που προσομοίαζε με δαντική Κόλαση. Από το 1933 μέχρι το 1945 καταγράφηκαν επίσημα 206.000 κρατούμενοι, αλλά ο αριθμός τους ήταν πολύ μεγαλύτερος – οι Σοβιετικοί αιχμάλωτοι, ας πούμε, δεν συμπεριλαμβάνονται σ’ αυτό το νούμερο. Επίσημα, στο Νταχάου πέθαναν 31.000 άτομα – αν εξαιρέσουμε και πάλι τους Σοβιετικούς, που οι Γερμανοί δεν μπήκαν στον κόπο να καταγράψουν. Θάλαμοι αερίων υπήρχαν στο Νταχάου, και ένας από αυτούς χρησιμοποιήθηκε για εξόντωση κρατουμένων, αν και το ίδιο το στρατόπεδο δεν θεωρούνταν στρατόπεδο εξόντωσης, όπως το Άουσβιτς. Όταν στα τέλη του Απρίλη του 1945 μπήκαν οι Αμερικανοί στο Νταχάου, με τους διοικητές του Βάις και Όττο να έχουν ήδη διαφύγει, οι στρατιώτες βίωσαν μια απόλυτη φρίκη, με τους σωρούς των πτωμάτων και τους κρατούμενους που έμοιαζαν με σκελετούς.

Το Νταχάου είναι ένας καρκινικός όγκος, ένα μελάνωμα στην Ιστορία του Ανθρώπου γενικά, και όχι μόνο της Γερμανίας.  Η ίδια η ύπαρξη του Νταχάου, αλλά και των άλλων στρατοπέδων που ίδρυσε το Τρίτο Ράιχ, επιβεβαιώνει πως, πράγματι, η Ανθρωπότητα είναι ικανή και για το καλύτερο, όπως η Τέχνη κι η φιλοσοφία, ας πούμε, αλλά και για το χειρότερο. Ο Γκαίτε κι ο Σοπενάουερ, ο Μπετόβεν και ο Μπαχ ήταν Γερμανοί, όπως Γερμανοί ήταν κι ο Χάινριχ Χίμλερ, που ίδρυσε το Νταχάου, αλλά και ο Ρούντολφ Ες, που αποφοίτησε από το κέντρο εκπαίδευσης για τη διοίκηση και την οργάνωση στρατοπέδων που λειτουργούσε μέσα στο Νταχάου. Αυτός ο επιφανής Ναζί, μετά τις λαμπρές σπουδές του στο Νταχάου, έγινε διοικητής στο στρατόπεδο εξόντωσης Άουσβιτς, «απελευθερώνοντας» εκατομμύρια ανθρώπων…

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.