Ντομάτα: Ποια είναι η προέλευσή της

Οι Αζτέκοι, στη γλώσσα Ναχουάτλ, ονόμαζαν αυτόν το σφαιρικό κόκκινο ή κίτρινο καρπό «tomatl». Οι Ισπανοί, οι οποίοι, ως γνωστόν εκπολίτισαν την Κεντρική και Νότια Αμερική με φωτιά και σίδερο, την είπαν «tomata» και την εισήγαγαν στην Ευρώπη στα μέσα του 16ου αιώνα. Στην Ελλάδα η ντομάτα ήρθε παρέα με την πατάτα το 1818, αλλά στην αρχή δεν την άγγιζαν, καθώς οι καρποί της τοματιάς θεωρούνταν δηλητηριώδεις και τοξικοί! 

Οι Ιταλοί τώρα, την ονόμασαν «χρυσό μήλο», «pomo d’oro», καθώς στην Ιταλία κυκλοφορούσε η συγκεκριμένη πολικιλία, με τους κίτρινους ή πορτοκαλί καρπούς.  Τέλος πάντων, όταν οι Έλληνες διαπίστωσαν πως η ντοματούλα κάνει καλό, τρώγεται ωμή, ή μαγειρεμένη σε σάλτσες, την αγάπησαν τόσο πολύ, που η λέξη άρχισε να απλώνεται σημασιολογικά.

«Θα σε πάρουν με τις ντομάτες», σημαίνει θα σε αποδοκιμάσουν έντονα, θα σε ντροπιάσουν, εάν βέβαια δεν σου πετάξουν κυριολεκτικά ντομάτες ή και άλλα ώριμα λαχανικά για να σε κάνουν ρόμπα. Να τονίσω πως το κυριότερο συστατικό της διάσημης «Greek salad», της ελληνικής σαλάτας, που πωλείται στους ανυποψίαστους τουρίστες προς δέκα ευρώ το πιάτο, είναι η ντομάτα. Κάποιοι θα έπρεπε να κοκκινίζουν, να γίνονται σαν ντομάτες, με αυτή την αισχροκέρδεια, αλλά πού φιλότιμο σήμερα…

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.