Ο Πόλεμος δεν σταμάτησε ποτέ

Ο Ηράκλειτος έλεγε «πόλεμος πάντων πατήρ», εννοοώντας ότι κάθε εξέλιξη οφείλεται στον αγώνα για την επικράτηση, σύμφωνα με το Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας. Η αλήθεια είναι πως ο πόλεμος όντως κινητοποιεί όλες τις δυνάμεις και τις δεξιότητες των ανθρώπων, προκειμένου να υπερισχύσουν έναντι των αντιπάλων τους. Κι όταν έρχεται η εκεχειρία, κάποια από αυτά τα πολεμικά επιτεύγματα βρίσκουν όντως τις ειρηνικές τους εφαρμογές.

Τώρα, το εάν η ειρηνική χρήση της βρόμικης κι επικίνδυνης πυρηνικής ενέργειας δικαιώνει την αρχική επινόησή της ως υπερόπλο του Ψυχρού Πολέμου, ας πούμε, μεταξύ ΗΠΑ και ΕΣΣΔ, αυτό είναι ένα άλλο ζήτημα, που δεν θα το θίξουμε τώρα. Γεγονός είναι πως οι άνθρωποι, ως τα κατ’ εξοχήν έξυπνα και βίαια ζώα του πλανήτη, δεν έπαψαν να πολεμούν από καταβολής ανθρωπότητας, με τους εκάστοτε θεούς να ευλογούν τα όπλα τους. Μπορεί πριν από δεκάδες χιλιάδες χρόνια να γινόταν «πόλεμος» με πέτρες και δόρατα, μεταξύ των Νεάντερταλ, για έναν καλό κυνηγότοπο ή την κοιλάδα με τις μεγάλες τις μπανάνες, και τώρα να γίνεται με έξυπνες βόμβες για τα κοιτάσματα του πετρελαίου, ωστόσο, ο πόλεμος είναι πάντα πόλεμος. Το Μείζον Ελληνικό Λεξικό τον ορίζει ως ένοπλη σύγκρουση μεταξύ κρατών ή εθνών και μεταφορικά, ως έντονο αγώνα για την επικράτηση, ως ανταγωνισμό, άμιλλα, κλπ. Άπειροι οι ιδιαίτεροι Πόλεμοι: ο Ψυχρός, που είπαμε, ο πόλεμος νεύρων, ο ιερός, ο ψυχολογικός, ο ηλεκτρονικός, κλπ.

Η λέξη «πόλεμος» ετυμολογείται από το αρχαίο ρήμα «πελεμίζω», που σημαίνει «πάλλω το δόρυ, αγωνίζομαι, κοπιάζω». Βεβαίως, σε ένα πόλεμο, άλλοι πάλλουν το δόρυ, και άλλοι επωφελούνται, στέλνοντας τους πρώτους να πολεμήσουν και να πεθάνουν. Επίσης, ο πόλεμος, παρόλα τα δεινά που επιφέρει τόσο στους πολεμιστές, όσο και στον άμαχο πληθυσμό, είναι ένα εξαιρετικό εργαλείο συσπείρωσης του πληθυσμού. Δεν υπάρχει ηγέτης που να μην αξιοποίησε μια εξωτερική απειλή, ή να μην εφηύρε μία, για να γλιτώσει από μια εσωτερική απειλή, συνήθως στρεφόμενη κατά του ιδίου. Από αυτή την άποψη, πράγματι, ο πόλεμος είναι ο πατέρας των πάντων, και ο Άρης, ο θεός του πολέμου, είναι δυστυχώς πιο χρήσιμος στους ισχυρούς του κόσμου από την Αθηνά, τη θεά της σοφίας.

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.