Παγανισμός: η ρίζα της λέξης

Ti κοινό έχουν οι λέξεις «παγανό», δηλαδή «καλικάντζαρος, ξωτικό», «παγανισμός», δηλαδή «ειδωλολατρία», και «παγάνα» ή «παγανιά», δηλαδή καταδίωξη, ανίχνευση και σύλληψη ζώου ή ανθρώπου; Λοιπόν, όπως λέει το Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, έχουν κοινή καταγωγή: όλες προέρχονται απο το λατινικό «paganus», από το «pagus», το χωριό.

Λοιπόν «paganus», παγανός στα ελληνικά, σημαίνει «ειδωλολάτρης», αλλά με αρχική σημασία τον «χωρικό», τον κάτοικο αγροτικής περιοχής, διότι σε τέτοιες περιοχές, σε χωριά, διατηρήθηκαν περισσότερο τα ειδωλολατρικά έθιμα, μετά την εμφάνιση του Χριστιανισμού. Φαίνεται πως οι αρχαίοι θεοί και τα ξωτικά προτιμούν το φυσικό περιβάλλον, το όσο δυνατόν ανεπηρέαστο από τα φώτα, το θόρυβο, τη μόλυνση, τον μονοθεϊσμό και τα λοιπά δώρα του πολιτισμού. Αναρωτιέμαι, πώς τα καταφέραμε και πέσαμε στην παγάνα, στην παγίδα, που στήσαμε οι ίδιοι για τον εαυτό μας.

Πάντως, να θυμίσω πως σήμερα υπάρχει ένα θρησκευτικό ρεύμα αρκετά διαδεδομένο σε Ευρώπη και Αμερική, ο νεοπαγανισμός, που καλύπτει σαν ομπρέλα διάφορες λατρείες, όπως ο πολυθεϊσμός, ο ανιμισμός, ο πανθεϊσμός, κλπ. Επίσης, στην μουσική, τα «πέιγκαν», δηλαδή τα παγανιστικά συγκροτήματα έχουν το ένθερμο κοινό τους, με ένα ρεπερτόριο που υμνεί τα πνεύματα της Φύσης, τις αρχέγονες θηλυκές θεότητες, τα ξωτικά, τους νάνους και λοιπά. Πριν καγχάσετε, να σας θυμίσω πως μεθαύριο θα γιορτάσουμε με λαμπρότητα μια παρθενογένεση.

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.