Ποτάμι: Από πού κρατά η σκούφια του

«Μεγάλη ποσότητα νερού με φυσική συνεχή ροή σε μια κοίτη με καθορισμένες όχθες, με σχετικά μεγάλο μήκος, που ξεκινά από φυσική πηγή και καταλήγει σε λίμνη ή θάλασσα» – έτσι ορίζει το Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας τη λέξη «ποταμός», από την οποία βέβαια παράγεται η λέξη «ποτάμι».

Η λέξη έχει δώσει πολλές εκφράσεις, κάποιες από τις οποίες νόστιμες, πράγματι: «σιγανό ποτάμι», λέμε, για τον άνθρωπο που δεν εκδηλώνει τις σκέψεις του, που δεν ανοίγεται, και γι’ αυτό είναι πιο απρόβλεπτος, πιο επικίνδυνος, λέει το Λεξικό, και έχει πολύ δίκιο, που προειδοποιεί : «από σιγανό ποταμάκι να φοβάσαι». Επίσης, όταν λέμε «με πήρε το ποτάμι», σημαίνει πως καταστράφηκα, ενώ χρησιμοποιούμε την ωραία έκφραση «άνω ποταμών» για πρόσωπο που δεν υποφέρεται, για κάτι παράλογο και εξωφρενικό, ή για κάποιον που έχει φτάσει στα όρια της υπομονής και της ανοχής του.

Το ποτάμι έχει μια ενδιαφέρουσα ετυμολογία: το Λεξικό λέει πως η λέξη παράγεται από το ρήμα «πίπτω», δηλαδή «πέφτω», με την έννοια του νερού που χύνεται ορμητικά από ψηλά. Γενικώς, το ποτάμι είναι μια θετική λέξη: είναι κάτι ωραίο, καθώς εμπεριέχει την έννοια της ροής του ύδατος, που δίνει ζωή. Πολλοί έχουν παρομοιάσει το διάβα του χρόνου με τη ροή του ποταμού. Ο Ηράκλειτος, για να περιγράψει την ιδέα της συνεχούς αλλαγής του σύμπαντος, των πάντων, είχε πει πως κανείς δεν μπορεί να μπει στο ίδιο ποτάμι δυο φορές.

Τώρα θα μου πείτε γιατί σας τα λέω αυτά; Διότι το κόμμα του Σταύρου Θεοδωράκη, ίσως να είναι ο μοναδικός επί γης πολιτικός σχηματισμός στην ιστορία του Ανθρώπου που ονομάστηκε όχι απλώς «ποτάμι», αλλά «ΤΟ ποτάμι». Λες και υπήρχε περίπτωση κάποιος άλλος να ονόμαζε επίσης το κόμμα του «Ποτάμι», και ο κύριος Θεοδωράκης έσπευσε να κατοχυρώσει τη γνήσια ποταμίσια του πολιτική αποκλειστικότητα…

Τέλος πάντων, το πολιτικό ποτάμι φαίνεται να αναζητεί την κοίτη του, καθώς εξετράπη εσχάτως από την κεντρώα του κοίτη του ΚΙΝΑΛ,  και ψάχνει να βρει νέες όχθες.  Όμως, όσο πάει και λιγοστεύει η ροή του, καθώς  δεν φαίνεται να τροφοδοτείται ούτε από νέες πηγές, ούτε από κάποιο σημαντικό παραπόταμο. Ίσως τελικά να είναι ένας καταρράκτης, όπως λέει και η ετυμολογία του. Ίσως να είναι κάτι που χύνεται, που πέφτει ορμητικά από ψηλά. Μια ποσότητα πολιτικού υγρού που μαζεύτηκε σε κάποιον ταμιευτήρα, και καθώς δεν τροφοδοτείται από καμιά φυσική πηγή, κάποια στιγμή, μοιραίως, θα ρεύσει μέχρι εξαντλήσεως των αποθεμάτων, θα στραγγίξει.

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.