Πρόεδρος: από πού κρατά η σκούφια του

Το πρόσωπο που προΐσταται, που διευθύνει τις συνεδριάσεις οργανωμένης ομάδας προσώπων, αποτελώντας ενδεχομένως τον κυριότερο φορέα εξουσίας μέσα σ’ αυτήν, είναι ο πρόεδρος, σύμφωνα με το Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας.

Και επειδή στην Ελλάδα είμαστε αρχομανείς και μωροφιλόδοξοι, οι πρόεδροι αφθονούν, διότι όλο και κάποιος φορέας θα βρεθεί που να έχει ανάγκη αρχηγού και ηγέτη, δηλαδή προέδρου, για να βολευτούμε άπαντες. Και να μην υπάρχει τέτοιος φορέας, αμέσως σπεύδουμε να φτιάξουμε έναν, για να χριστούμε αυτομάτως πρόεδροί του.

Για παράδειγμα, θα μπορούσατε να είστε ο Πρόεδρος της Ενώσεως Ελλήνων Προέδρων, κάτι που κάνει μεγάλη εντύπωση εάν το τυπώσετε στην καρτ βιζίτ, ακόμα και εάν τα μέλη τη Ένωσής σας μετριούνται στα δάχτυλα του ενός χεριού, με σας μέσα. Ίσως γι’ αυτό κάποιος ευφάνταστος είχε πει πως εάν πετάξεις μια πέτρα στην Ελλάδα, ή σκύλο θα χτυπήσεις, ή Πρόεδρο – οι σκύλοι πάντως δεν μας φταίνε σε τίποτα.

Να πούμε πως η αρχική σημασία της λέξης «πρόεδρος» ήταν «αυτός που κάθεται στην πρώτη θέση», από το το «προ» και το «έδρος», από την «έδρα». «Έδρα» τώρα, σύμφωνα με το Μείζον Ελληνικό Λεξικό, είναι το κάθισμα, το βήμα, η θέση καθηγητή ανώτερης σχολής ή ο τόπος όπου είναι μόνιμα εγκατεστημένη και λειτουργεί μια εταιρεία.

Όμως, «έδρα» σημαίνει, στην ανατομική ορολογία, και τον δακτύλιο του πρωκτού. Δεν θέλω επ’ ουδενί να συνδέσετε αυτή τη σημασία της λέξης «έδρα» με τον Πρόεδρο. Αν και, τώρα που το σκέφτομαι, έχουμε τόσους πολλούς από δαύτους στην Ελλάδα, που οι περισσότεροι από αυτούς είναι πρόεδροι της έδρας.

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.