Σαν σήμερα αποκαλύπτεται η φρίκη στο Κωσταλέξι

Σαν σήμερα, στις 7 Νοεμβρίου του 1978, στο χωριό Κωσταλέξι της Φθιώτιδας, έρχεται στο φως μια υπόθεση που βρομάει και ζέχνει – κυριολεκτικά και μεταφορικά. Μια ομάδα αστυνομικών και δημοσιογράφων ανακαλύπτουν στο ισόγειο ενός διώροφου σπιτιού του χωριού μια γυμνή, αποστεωμένη γυναίκα, τυλιγμένη με μια κουβέρτα, που κυριολεκτικά ζει μέσα στο βούρκο των ακαθαρσιών της… Μόνο τα μάτια της, λένε κάποιοι από τους αυτόπτες μάρτυρες, τη διαφοροποιούν από ζώο, αφού η λογική της έχει σβήσει, και δεν μπορεί να μιλήσει σαν άνθρωπος – μόνο μουγκρίζει άναρθρα.

Είναι η 47χρονη, τότε, Ελένη Καρυώτη, και είναι κλεισμένη μέσα στο ισόγειο από τα αδέλφια της για 29 χρόνια, με όλο το χωριό, το Κωσταλέξι, να γνωρίζει την περίπτωσή της, χωρίς κανείς να λέει τίποτα σε κανέναν άνθρωπο και καμία δημόσια Αρχή, έστω και ανώνυμα – για είκοσι εννιά ολόκληρα χρόνια…

Αυτά είναι τα γεγονότα, που συντάραξαν τότε το πανελήνιο, με δεκάδες άρθρα στον Τύπο για τη «φρίκη στο Κωσταλέξι». Στα αδέλφια της ασκείται δίωξη, όμως τελικά αθωώνονται, ενώ η Ελένη οδηγείται σε ψυχιατρικό ίδρυμα.

Αυτά είναι αδιαμφισβήτητα γεγονότα. Από ‘δω κι εμπρός, αρχίζει ο μύθος, που βέβαια έχει να κάνει με τους λόγους που οδήγησαν τα αδέλφια της Καρυώτη να την κλείσουν στο σκοτεινό ισόγειο του σπιτιού τους, αποκόβοντάς την από την κοινωνία, με συνέπεια να αποκτηνωθεί.

Τα αρχικά ρεπορτάζ παρουσίασαν την εξής εκδοχή της ιστορίας: η Ελένη όταν ήταν έφηβη διατηρούσε ερωτικές σχέσεις με τον κομουνιστή δάσκαλο του χωριού. Κάτι εντελώς απαράδεκτο για τη μικρή κοινωνία του χωριού, αλλά και την εθνικόφρονα παράδοση της οικογένειάς της. Έτσι, οι γονείς και τα αδέλφια της, σφόδρα προσβεβλημένοι από τη συμπεριφορά της Ελένης, αποφασίζουν να την τιμωρήσουν με κατ’ οίκον εγκλεισμό, βγάζοντάς την από την κοινωνία, με την ελπίδα πως κάποτε η σχέση της και η ίδια θα ξεχαστούν, πως η ντροπή της φαμίλιας θα ξεπλυθεί με τη λησμονιά… Σ’ αυτό το σχέδιό τους ουσιαστικά όλο το Κωσταλέξι είναι συνένοχο, μιας και οι πάντες ξέρουν, αλλά δεν μιλούν, εγκρίνοντας σιωπηρά την τιμωρία της κοπέλας…

Η άλλη εκδοχή, που κυκλοφόρησε αργότερα, είναι πως η κοπέλα ήταν ψυχικά ασθενής από μικρή. Τον καιρό του Εμφυλίου οι συγγενείς της την πήγαν σε γιατρούς, οι οποίοι συνέστησαν ψυχιατρική νοσηλεία. Όμως, τότε, με την Ελλάδα μέσα στα ερείπια και τη φωτιά, τα δημόσια ψυχιατρικά ιδρύματα στα οποία είχε πρόσβαση η φτωχή οικογένεια Καρυώτη, ήταν χειρότερα από φυλακές… Έτσι, ο πατέρας της Ελένης αποφασίζει να την κρατήσει στο σπίτι, αναθέτοντας στα αδέλφια της το βαρύ έργο να τη φροντίζουν διά βίου. Έτσι τη βρήκαν οι αστυνομικοί και οι δημοσιογράφοι, οι οποίοι, λένε όσοι υποστηρίζουν αυτή την εκδοχή της ιστορίας, έκαναν την τρίχα τριχιά, σπιλώνοντας τα αδέλφια της άτυχης γυναίκας, αλλά κι ένα χωριό ολόκληρο, κάνοντας με τις συκοφαντίες τους το όνομα Κωσταλέξι να είναι συνώνυμο με την ένοχη σιωπή, την αθλιότητα και την απάνθρωπη συμπεριφορά.

Δεν μπορούμε να ξέρουμε τί πραγματικά συνέβη: πάντως το μόνο σίγουρο και ακλόνητο γεγονός είναι η τραγική, η φρικαλέα κατάσταση της Ελένης, όταν την βρήκαν 29 χρόνια κλειδωμένη σ’ ένα δωμάτιο υπό άθλιες συνθήκες. Όποιος κι αν ήταν ο λόγος του εγκλεισμού της, μόνο και μόνο αυτά τα τρελά, φευγάτα, απελπισμένα μάτια της κάνουν τη φράση «αγνή ελληνική ύπαιθρος» να φαντάζει ως ένα κακό, προσβλητικό αστείο.

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.