Σαν σήμερα γεννήθηκε ο Κώστας Καρυωτάκης

“Ας υποθέσουμε πως δεν έχουμε φτάσει

στο μαύρο αδιέξοδο, στην άβυσσο του νου.

Ας υποθέσουμε πως ήρθανε τα δάση

μ’ αυτοκρατορικήν εξάρτηση πρωινού

θριάμβου, με πουλιά, με το φως τ’ ουρανού,

και με τον ήλιο όπου θα τα διαπεράσει”

Αυτή είναι η πρώτη στροφή από ένα ποίημα του Κώστα Καρυωτάκη, που γεννήθηκε σαν σήμερα, στις 30 Οκτωβρίου 1896, με τίτλο «Αισιοδοξία». Ασφαλώς και είναι ειρωνικό, να τιτλοφορείται έτσι ένα ποίημα, που αν και πραγματικά κατάφωτο, δεν αφήνει τον αναγνώστη να ξεχάσει το έρεβος που καιροφυλακτεί στις άκρες του, στο περιθώριο.

Αυτή η «άβυσσος του νου», τελικά θα οδηγήσει τον Κώστα Καρυωτάκη, έναν από τους καλύτερους ποιητές του καιρού του, στην αυτοκτονία, σε ηλικία 32 ετών. Κι έτσι θα φύγει, από το ίδιο του το χέρι, ένας άνθρωπος που οι στίχοι του εξευγένισαν τη μελαγχολία των συγκαιρινών του, αλλά και των επόμενων γενεών, δίνοντάς της μιαν αισθητική αξία. Ο Καρυωτάκης ήταν βαθύς, αλλά και ειρωνικός, τρυφερός, αλλά και τραχύς, χαριτωμένος, αλλά και μπρούτος, διεκτραγωδώντας εύθυμα, σαρκάζοντας ενίοτε, με μια μοναδική ποιητική ευχέρεια, όλα εκείνα τα πράγματα που μπορούν να προκαλέσουν θλίψη σε έναν άνθρωπο: ο εαυτός του, οι σχέσεις του, η κοινωνία εντός της οποίας ζει, ακόμα και το ίδιο το τραγικό ερώτημα της ύπαρξης.

Αυτό το στοιχείο, του αυτοσαρκασμού, είναι παρόν ακόμα και στη αυτοκτονία του. Ο ποιητής δύο ώρες πριν αυτοκτονήσει, στις 21 Ιουλίου 1928 στην Πρέβεζα, (όπου εργαζόταν ως δικηγόρος στη Νομαρχία Πρεβέζης), πηγαίνει στο παραλιακό καφενείο «Ο Ουράνιος Κήπος», παραγγέλνει και πίνει μια βυσσινάδα, αφήνοντας στο τραπέζι 75 δραχμές πουρμπουάρ, ενώ η τιμή του αναψυκτικού ήταν μόνο 5 δραχμές… Μετά, ζητάει ένα τσιγάρο και μια κόλλα χαρτί, όπου γράφει τις τελευταίες λέξεις του.

Σ’ αυτό το σημείωμα ο Κώστας Καρυωτάκης γράφει μεταξύ των άλλων: «Συνιστώ σε όσους σκοπεύουν να αυτοκτονήσουν, να αποφύγουν τη μέθοδο του πνιγμού, εάν γνωρίζουν καλό κολύμπι. Εγώ ταλαιπωρήθηκα στη θάλασσα 10 ώρες και δεν κατάφερα τίποτα!».

Να σημειωθεί πως την προηγουμένη ημέρα τής αυτοκτονίας, ο Καρυωτάκης είχε αγοράσει από ένα οπλοπωλείο της Πρέβεζας ένα μικρό πιστόλι μάρκας Pieper Bayard των 9mm. Σε λίγες ώρες επέστρεψε στο μαγαζί διαμαρτυρόμενος ότι το όπλο είχε βλάβη, ενώ είχε ξεχάσει να βγάλει την ασφάλεια….

Τελικά, κατά τις 4.30 το απόγευμα, ο Κώστας Καρυωτάκης φεύγει από τον «Ουράνιο Κήπο», περπατάει γύρω στα 400 μέτρα, σταματά, ξαπλώνει κάτω από έναν ευκάλυπτο και αυτοπυροβολείται στην καρδιά. Έτσι βρίσκει τη γαλήνη ένας υπέροχος ποιητής κι ένας βασανισμένος άνθρωπος, που τα τελευταία χρόνια της ζωής του είχε νοσήσει από σύφιλη – αυτή η αρρώστια, και η κοινωνική απαξίωση που τη συνόδευαν, ήταν ο λόγος που δεν παντρεύτηκε την ποιήτρια Μαρία Πολυδούρη, με την οποία ήταν πολύ ερωτευμένος. Νύξεις για την προσωπική του τραγωδία υπάρχουν στο γράμμα που βρέθηκε πάνω του:

«Εἶναι καιρὸς νὰ φανερώσω τὴν τραγωδία μου. Τὸ μεγαλύτερό μου ἐλάττωμα στάθηκε ἡ ἀχαλίνωτη περιέργειά μου, ἡ νοσηρὴ φαντασία καὶ ἡ προσπάθειά μου νὰ πληροφορηθῶ γιὰ ὅλες τὶς συγκινήσεις, χωρὶς τὶς περισσότερες, νὰ μπορῶ νὰ τὶς αἰσθανθῶ»….

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.