Σαν σήμερα η εξέγερση στο Παρίσι

Το βράδυ της 27 Οκτωβρίου 2005, καμιά δεκαριά έφηβοι μετανάστες παίζουν μπάλα στο Κλισί -σου-Μπουά, ένα από τα πιο υποβαθμισμένα προάστια του Παρισιού. Όταν τελειώνει το παιχνίδι και γυρίζουν στα σπίτια τους, οι νεαροί περικυκλώνονται από αστυνομικούς. Τα παιδιά τρομάζουν και τρέχουν να ξεφύγουν. Οι αστυνομικοί κυνηγούν τους νεαρούς, κάποιοι από τους οποίους βρίσκουν καταφύγιο σε ένα υποσταθμό της Γαλλικής εταιρείας ηλεκτρισμού, με τραγικά αποτελέσματα όμως, γιατί δύο νεαροί, ένας 15χρονος και ένας 17χρονος με καταγωγή από το Μαλί και την Τυνησία, πεθαίνουν από ηλεκτροπληξία, ενώ ένας ακόμα 17χρονος, Τουρκοκουρδικής καταγωγής τραυματίζεται σοβαρά και διακομίζεται στο νοσοκομείο.

Μόλις γίνεται γνωστός ο θάνατος των εφήβων, γύρω στους διακόσιους νεαρούς συγκεντρώνονται εξοργισμένοι στην πλατεία του Κλισί-σου-μπουά, με 300 αστυνομικούς απέναντί τους. Ξεσπούν επεισόδια, που συνεχίζονται μέχρι τα ξημερώματα, με αποτέλεσμα να σημειωθούν υλικές ζημιές: καμμένα αυτοκίνητα, σπασμένες τζαμαρίες στο εμπορικό κέντρο, φθορές σε δημόσια κτίρια.

Αυτή είναι η απαρχή της εξέγερσης, η θρυαλλίδα που πυροδότησε ένα, όπως αποδείχτηκε, εκρηκτικό κοινωνικό μείγμα που προϋπήρχε στα σωθικά της γαλλικής κοινωνίας, χωρίς κανείς από τους κρατούντες να ανησυχήσει γι’ αυτό, μέχρι που έσκασε. Η φωτιά απλώθηκε από το Παρίσι σε όλη σχεδόν τη Γαλλία, και μαινόταν για περισσότερες από δυο εβδομάδες, μέχρι τα μέσα Νοεμβρίου, δείχνοντας τόσο στους αιθεροβάμονες κατοίκους της Γαλλικής Δημοκρατίας, όσο και στον υπόλοιπο κόσμο, πως δυο δρόμους πίσω από τα περικαλλή, λαμπρά μνημεία, στη σκοτεινή πλευρά της Πόλης (και της χώρας) του Φωτός, ζουν πολίτες δευτέρας διαλογής, άνθρωποι που δεν χωρούν στο πλάνο της ευτυχισμένης, ανθηρής και πολιτισμένης γαλλικής κοινωνίας.

Οι νέοι των προαστίων εξεγέρθηκαν γιατί δεν είχαν στον ήλιο μοίρα: γάλλοι πολίτες μεν, γεννημένοι στη χώρα, αλλά παιδιά μεταναστών από την Αλγερία, το Μαρόκο, τη Σενεγάλη ή άλλες χώρες της Αφρικής, όπου η Γαλλία είχε ένα πάλαι ποτέ ένδοξο αποικιοκρατιικό παρελθόν. Το μόνο που είχαν αυτά τα νιάτα ήταν το γαλλικό τους διαβατήριο, και ένα μεγάλο μίσος για τη γαλλική κοινωνία, που τους είχε περιθωριοποιήσει, που τους είχε μαντρώσει στα τεράστια συγκροτήματα λαϊκών κατοικιών στα περίχωρα των μεγάλων πόλεων, για να απαλλαγεί από δαύτους. Ίσως αυτά τα παιδιά εάν είχαν προοπτικές ενσωμάτωσης να μην ήταν τόσο οργισμένοι, όμως οι ευκαιρίες που είχαν για να ξεφύγουν από την εν πολλοίς προδιαγεγραμμένη μοίρα τους, του περιθωριακού, που κάνει μικροκομπίνες για να ζήσει, ήταν ελάχιστες: θα θυμάστε το συγκλονιστικό «Μίσος» του Ματιέ Κασοβίτς.

Αυτή την κρίσιμη μάζα υποτίμησαν οι Γάλλοι πολιτικοί. Όταν όμως βρέθηκαν με μια εξέγερση σε 300 πόλεις στα χέρια τους, αποφάσισαν να καταστείλουν την άναρχη, έτσι κι αλλιώς, εξέγερση διά της βίας: ισχυρές δυνάμεις καταστολής, δακρυγόνα, πλαστικές σφαίρες και απαγόρευση της κυκλοφορίας το βράδυ, καθώς και εφαρμογή του νόμου έκτακτης ανάγκης, που για πρώτη φορά είχε εφαρμοστεί στην Αλγερία το 1955.

Ο απολογισμός; Μέχρι τις 8 Νοεμβρίου, σε ολόκληρη τη Γαλλία ένας άνθρωπος είχε σκοτωθεί, είχαν καεί 5873 αυτοκίνητα, είχαν συλληφθεί 1500 άνθρωποι, από τους οποίους καταδικάστηκαν αργότερα 260 για συμμετοχή σε επεισόδια, ενώ τραυματίστηκαν 120 αστυνομικοί και πυροσβέστες. Όμως, στον επίσημο απολογισμό δεν περιλαμβάνονται οι αρχικοί νεκροί – τα δύο δεκαπεντάχρονα παιδιά που ηλεκτροβολήθηκαν, αυτοί «οι «αλήτες» και τα «αποβράσματα», όπως είχε δηλώσει ο Νικολά Σαρκοζί, ο Υπουργός Εσωτερικών της Γαλλίας…

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.