Σαν σήμερα η “Νύχτα των Κρυστάλλων”

Η νύχτα της 9ης προς τη 10 Νοεμβρίου του 1938  έχει μείνει στην Ιστορία ως η «Νύχτα των Κρυστάλλων». Ο όρος Kristallnacht (Κρίσταλναχτ), επίσης Reichskristallnacht (Ράιχσκρισταλναχτ, δηλαδή «Αυτοκρατορική Νύχτα των Κρυστάλλων»), καθώς και  Pogromnacht (Πογκρόμναχτ, δηλαδή η «Νύχτα του Πογκρόμ»), περιγράφει το μαζικό πανεθνικό πογκρόμ στη Γερμανία και στην Αυστρία τη νύχτα της 9ης προς 10η Νοεμβρίου 1938. Ο στόχος ήταν οι Εβραίοι πολίτες των δύο χωρών: η Νύχτα των Κρυστάλλων έγινε το πρελούδιο του Ολοκαυτώματος.

Ο Χίτλερ και το Ναζιστικό Κόμμα χρειάζονταν μία αφορμή για να εξαπολύσουν διωγμό κατά των Εβραίων. Αυτή δόθηκε από έναν Γερμανοεβραίο, τον Χέρσελ Γκρίνσπαν, ο οποίος, όταν έμαθε τις περιπέτειες της οικογένειάς του που είχε απελαθεί από τη Γερμανία, αποφάσισε να εκδικηθεί τους Ναζί στην Γαλλία όπου είχε διαφύγει. Έτσι, πυροβόλησε στις 7 Νοεμβρίου 1938 τον Γραμματέα της Γερμανικής Πρεσβείας στο Παρίσι, Ερνστ φομ Ρατ. Ο διπλωμάτης πέθανε δυο μέρες μετά, στις 9 Νοεμβρίου, δίνοντας στους Ναζί το πρόσχημα να εξαπολύσουν τον ήδη αποφασισμένο διωγμό εναντίον των Εβραίων.

Η δολοφονία του Φομ Ρατ ήταν η θρυαλλίδα που πυροδότησε αμέσως, την ίδια μέρα, ένα κύμα βιαιοπραγιών κατά των Εβραίων σε ολόκληρη τη Γερμανία. Αν και κατεβλήθη προσπάθεια να φανεί αυτή η μαζική επίθεση σαν αυθόρμητη αντίδραση «αγανακτισμένων πολιτών», τελικά έγινε φανερό πως η όλη επιχείρηση είχε ενορχηστρωθεί από τις γερμανικές Αρχές και το Ναζιστικό κόμμα, υπό την καθοδήγηση του Ράινχαρντ Χάιντριχ.

Ο ακριβής αριθμός των Γερμανών Εβραίων που σκοτώθηκαν τη Νύχτα των Κρυστάλλων και την επομένη, δεν έχει προσδιοριστεί επακριβώς, αλλά υπολογίζεται ότι κυμαίνεται μεταξύ 36 και 200 περίπου ατόμων, ενώ πολύ περισσότεροι ξυλοκοπήθηκαν ανηλεώς. Βέβαια, υπήρξαν εκτεταμένες υλικές ζημιές. Καταστράφηκε από τα μαινόμενα πλήθη, ή κάηκε, σχεδόν το σύνολο των εβραϊκών συναγωγών στη Γερμανία, δηλαδή 1.574 συναγωγές, επίσης πολλά εβραϊκά κοιμητήρια, πάνω από 7.000 καταστήματα, καθώς  και 29 πολυκαταστήματα εβραϊκής ιδιοκτησίας.

Επίσης, περισσότεροι από 30.000 Εβραίοι συνελήφθησαν και στάλθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, κυρίως στο Νταχάου, στο Μπούχενβαλντ και στο Ζάξενχαουζεν. Η μεταχείριση στα στρατόπεδα ήταν κτηνώδης, αλλά οι περισσότεροι αφέθηκαν ελεύθεροι κατά τη διάρκεια των επόμενων τριών μηνών, υπό τον όρο ότι θα εγκατέλειπαν τη Γερμανία.

Αν υπολογίσουμε και τους θανάτους στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, ο τελικός απολογισμός του πογκρόμ της «Νύχτας των Κρυστάλλων» έφτασε τους 2.000 –  2.500 νεκρούς. Τα γεγονότα στην Αυστρία δεν ήταν λιγότερο φρικτά: οι περισσότερες από τις 94 συναγωγές της Βιέννης υπέστησαν μερική ή ολική καταστροφή. Τα θύματα υπέστησαν κάθε είδους ταπεινώσεις, περιλαμβανομένου του εξαναγκασμού να σφουγγαρίζουν ενόσω τους υπέβαλαν σε μαρτύρια οι συμπολίτες τους Αυστριακοί, οι πάλαι ποτέ φίλοι και γείτονές τους…

Τις σπασμένες βιτρίνες των καταστημάτων τους, (απ’ όπου πήρε και την ονομασία της η νύχτα των Κρυστάλλων), τους νεκρούς, τη βεβήλωση των συναγωγών και των νεκροταφείων τους, καθώς και τη λεηλασία των σπιτιών και των επιχειρήσεών τους, που υπέστησαν από τους Αρίους του Αδόλφου, οι Εβραίοι της Γερμανίας την πλήρωσαν κι από πάνω!

Οι Ναζί τους υποχρέωσαν να καταβάλουν στα κρατικά ταμεία συλλογικό πρόστιμο ενός δισεκατομμυρίου μάρκων για το θάνατο του Φομ Ρατ αφενός, και αφετέρου να παραχωρήσουν στο δημόσιο τα έξι εκατομμύρια μάρκα των ασφαλιστικών πληρωμών, που θα εισέπραττε η εβραϊκή κοινότητα εξαιτίας των καταστροφών στις περιουσίες τους…

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.