Σαν σήμερα πέθανε ο Χρήστος Λαμπράκης

Σαν σήμερα, στις 21 Δεκεμβρίου του 2009 πέθανε, σε ηλικία 75 ετών, ο Χρήστος Λαμπράκης, ο γιος του ιδρυτή του Δημοσιογραφικού Οργανισμού Λαμπράκη, (ΔΟΛ), του Δημήτρη Λαμπράκη. Αξίζει να πούμε μερικά πράγματα για τον γενάρχη.

Ο Δημήτρης Λαμπράκης, λοιπόν, ο πατέρας του Χρήστου, γεννήθηκε το 1886 στο Βάμο Χανίων. Ανήσυχη προσωπικότητα – ένας δάσκαλος, που πολέμησε ως Μακεδονομάχος, έκανε φυλακή στους Τούρκους, μετά εξέδωσε μια ελληνόγλωσση εφημερίδα στο Γιοχάνεσμπουργκ, ύστερα πήγε εθελοντής στους Βαλκανικούς Πολέμους, μέχρι που καταστάλαξε στην Αθήνα το 1914 γράφοντας για την φιλελεύθερη εφημερίδα «Πατρίς». Ο Λαμπράκης φυλακίστηκε για μια αποκάλυψη της «Πατρίδος». Όταν αποφυλακίστηκε, έγινε διευθυντής της μέχρι το 1922, τότε που εξέδωσε το «Ελεύθερον Βήμα». Ακολούθησαν το 1926 ο «Οικονομικός Ταχυδρόμος», και το 1929 τα «Αθηναϊκά Νέα». Το περίφημο «Συγκρότημα» είχε γεννηθεί.

Ο δεσποτικός, τραχύς, αντικομουνιστής και αντιμοναρχικός Δημήτρης Λαμπράκης στο Μεσοπόλεμο εκπροσωπούσε τον Βενιζελισμό. Μάλιστα, το 1920, όταν ο ηττημένος Βενιζέλος είχε εγκαταλείψει την Ελλάδα, έγινε πρόταση στο Λαμπράκη να αναλάβει την αρχηγία του Κόμματος των Φιλελευθέρων. Αυτός αρνήθηκε, ίσως γιατί ήξερε πως οι πρωθυπουργοί έρχονται και παρέρχονται, αλλά οι εκδότες μένουν.

Όταν μπήκαν οι Γερμανοί στην Αθήνα, το 1941, ο Λαμπράκης παρέδωσε την έκδοση των εφημερίδων του σε «Επιτροπή Εργαζομένων». Την περίοδο της Κατοχής οι εφημερίδες του συνέχισαν να εκδίδονται.

Με την Απελευθέρωση οι εφημερίδες του Δημήτρη Λαμπράκη επανεκδίδονται με αλλαγμένο τίτλο, γιατί είχε απαγορευτεί η κυκλοφορία εφημερίδων που εκδίδονταν στην Κατοχή. Έτσι, από το 1944 έχουμε «Το Βήμα» και «Τα Νέα». Με αυτούς τους τίτλους ο Λαμπράκης αρχιζει να χτίζει το μύθο του Συγκροτήματος που «ανεβάζει και κατεβάζει κυβερνήσεις». Συνομιλεί με όλους του πρωθυπουργούς, και όχι πάντα με σέβας, ενώ οι κυκλοφορίες των εντύπων του εκτοξεύονται.

Το Συγκρότημα εκφράζει την «φιλελεύθερη» αστική τάξη, ενώ η επίσημη διανόηση του τόπου, συνωστίζεται για να βρει ένα στασίδι στις σελίδες του Βήματος και των Νέων. Οι πολιτικές προσωπικότητες, (λένε ότι) χτυπάνε την πόρτα του γραφείου του εκδότη πριν εισέλθουν, αλλά αυτή η μοναξιά της εξουσίας τελειώνει για τον Δημήτρη Λαμπράκη το 1957, όταν φεύγει σε ηλικία 71 ετών.

Την επομένη του θανάτου του Δημήτρη Λαμπράκη, αναλαβαίνει τα ηνία του ΔΟΛ ο γιος του Χρήστος Λαμπράκης, σε ηλικία 23 ετών. Ο νεαρός Χρήστος ήταν ήρεμος, ευαίσθητος, με κλίση στο κλασικό τραγούδι, κοσμοπολίτης κι ευγενικός όταν πήρε το πηδάλιο του ΔΟΛ. Πολύ γρήγορα όμως ο Χρήστος Λαμπράκης έμαθε να κάνει κουμάντο με σιδερένιο χέρι.

Οι παλιοί ακόμα θυμούνται τη στάση του Συγκροτήματος στην Αποστασία. Το κάψιμο των φύλλων του Βήματος και των Νέων και τα γιουχαΐσματα από το εξοργισμένο πλήθος μπροστά από τα γραφεία του ΔΟΛ τον Αύγουστο του 1965…

Οι εφημερίδες του Συγκροτήματος συνέχισαν να εκδίδονται επί Χούντας. Ο Χρήστος Λαμπράκης μάλιστα φυλακίστηκε τότε, αλλά για πολύ σύντομο χρονικο διάστημα, ενώ επί δικτατορίας η ατομική εταιρεία «Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη» μετατράπηκε σε ανώνυμη.

Με τη Μεταπολίτευση, το Συγκρότημα αυξάνεται και πληθύνεται. Όταν το Πασόκ εδραιώνεται, ο ΔΟΛ του προσφέρει «κριτική υποστήριξη», ενώ αποτελεί στέγη της λεγόμενης «Αριστεράς πολυτελείας». Ορδές σοβαρών (και σοβαροφανών..) διανοουμένων παρελαύνουν από τις σελίδες των εντύπων, αλλά το Συγκρότημα κάνει και τις κουτσουκέλες του: Αλησμόνητη είναι η υποστήριξή του, το 1976, προς τον διαβόητο Γιώργο Καματερό και το «νερό» του, που έφερνε με βυτία από την Κω, καθώς, όπως έλεγε ο απατεώνας, το νερό θεραπεύει τον καρκίνο. Τα «σοβαρά και έγκυρα» «Νέα» τότε, με διευθυντή τον Γιάννη Καψή, έγιναν καταγέλαστα, καθώς το νερό αναλύθηκε χωρίς φυσικά να διαπιστωθεί ουδεμία αντικαρκινική ιδιότητα…

Στη δεκαετία του ’80οι δουλειές του Συγκρότηματος αβγατίζουν. Με τις πλάτες της εξουσίας, με την τεράστια ισχύ και το κύρος του στην κοινωνία, ένα σωρό εταιρείες προκύπτουν κάτω από την ομπρέλα του, ενώ το 1989, ο Χρήστος Λαμπράκης μαζί με τους Βαρδή Βαρδινογιάννη, Κίτσο Τεγόπουλο, Αριστείδη Αλαφούζο και Γιώργο Μπόμπολα, ιδρύουν το Mega Channel, το πρώτο και μεγαλύτερο κανάλι της ιδιωτικής τηλεόρασης.

Σε λίγα χρόνια το αβγάτισμα του κύκλου εργασιών του ΔΟΛ θα γίνει γιγαντισμός: τέσσερις εφημερίδες, 21 περιοδικά, πέντε εκτυπωτικές μονάδες, τουριστικά πρακτορεία, δύο εταιρείες διανομής και μία εταιρεία τηλεφωνικής προώθησης πωλήσεων και διαχείρισης σχέσεων πελατών, αντιπροσωπεύσεις κινηματογραφικών ταινιών, εκμεταλλεύσεις κινηματογραφικών αιθουσών, παραγωγές τηλεοπτικών ταινιών και ψηφιακού οπτικοακουστικού υλικού, επέκταση στο Διαδίκτυο. Και βέβαια είναι και το Μέγαρο Μουσικής, το όνειρο της ζωής του, που ο Χρήστος Λαμπράκης εγκαινίασε το 1991.

Τέλος πάντων, ο ΔΟΛ έφτασε στο οικονομικό του απόγειο με το… εκσυγχρονιστικό φούσκωμα του Χρηματιστηρίου στα τέλη της δεκαετίας του ’90. Τότε, η αποτίμηση της αξίας του ΔΟΛ ήταν ίδια με αυτή μιας Τράπεζας…

Ο Χρήστος Λαμπράκης πέθανε στις 21 Δεκεμβρίου του 2009, έχοντας δώσει από πριν όμως το δαχτυλίδι στον Σταύρο Ψυχάρη – από τότε η αυτοκρατορία Λαμπράκη άρχισε να τρίζει.

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.