Σαν σήμερα πυρπολούνται Μινιόν και Κατράντζος

Πριν από 38 χρόνια, τα ξημερώματα της 19 Δεκεμβρίου του 1980, σε δύο από τα μεγαλύτερα πολυκαταστήματα της Αθήνας, στο Μινιόν και στον Κατράντζο, ξεσπά πυρκαγιά ταυτόχρονα. Προφανώς πρόκειται για εμπρησμό, που θα μεταβάλει το κέντρο της Αθήνας, και μάλιστα την ευρύτερη πειροχή της Ομονοίας σε μια κόλαση, καθώς τα πολυώροφα πολυκαταστήματα, κατάφωτα και κατάφορτα από εμπορεύματα στην ακμή της εορταστικής περιόδου, λίγο πριν τα Χριστούγεννα, καίγονται σαν πελώριες λαμπάδες.

Η ζημιά είναι τρομακτική. Η Πυροσβεστική, που έσπευσε αμέσως με 38 οχήματα και 170 άντρες με κύριο μέλημα την αποτροπή της επέκτασης της φωτιάς στα παρακείμενα κτίρια, υπολόγισε τις ζημιές σε δύο δισεκατομμύρια δραχμές, ποσό μυθικό για την εποχή. Τα δύο πολυκαταστήματα καταστράφηκαν ολοσχερώς από την πρωτοφανή ένταση της φωτιάς: ο Κατράντζος κατέρρευσε, ενώ από το Μινιόν απέμεινε μόνο ο σκελετός. Ο ιδιοκτήτης του Μινιόν, ο Γιάννης Γεωργακάς (που ξεκίνησε την επιχειρηματική του καριέρα ως περιπτεράς) υπολόγισε πως μόνο το εμπόρευμα που χάθηκε στη φωτιά άξιζε δύο δισεκατομμύρια δραχμές, όταν το κατάστημα ήταν ασφαλισμένο για 200 εκατομμύρια δραχμές μόνο.

Μια καταστροφή τέτοιας έκτασης όπως ήταν φυσικό πυροδότησε μια πολιτική θύελλα. Με δηλώσεις του ο Ανδρέας Παπανδρέου, που σε ένα χρόνο θα κέρδιζε τις εκλογές, κατηγόρησε την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας ότι «επιτρέπει σε παρακρατικά και εγκληματικά στοιχεία να επιδίδονται σε καταστροφές που θίγουν επαγγελματίες και εργαζόμενους, καθώς και τη γαλήνη του κόσμου». Το Κομμουνιστικό Κόμμα έκανε λόγο για «σκοτεινή υπόθεση», ενώ ο πρωθυπουργός Γεώργιος Ράλλης κατηγόρησε τον πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ για «εκμετάλλευση του τραγικού γεγονότος».

Την ευθύνη για τον εμπρησμό ανέλαβε η πρωτοεμφανιζόμενη «Επαναστατική Οργάνωση Οκτώβρης ‘80», η οποια υποτίθεται πως ήταν ένα παρακλάδι του Επαναστατικού Λαϊκού Αγώνα, που αποχώρησε από τις τάξεις του – πάντως ο ΕΛΑ άσκησε κριτική στο διπλό χτύπημα. Το ίδιο έκανε και η οργάνωση 17 Νοέμβρη με προκήρυξή της τον Ιούλιο του 1981, στην οποία χαρακτήριζε τις εμπρηστικές επιθέσεις στο Μινιόν και στον Κατράντζο «επιχειρησιακά ασυντόνιστες, όχι κατάλληλα προετοιμασμένες και πολιτικά επιβλαβείς».

Η Αστυνομία έκανε κάποιες συλλήψεις, τριών ατόμων από τον αντιεξουσιαστικό χώρο, αλλά όλοι αφέθηκαν ελεύθεροι, καθώς δεν προέκυψαν στοιχεία σε βάρος τους. Οι δράστες των εμπρησμών δεν βρέθηκαν ποτέ – γεγονός είναι πάντως πως αυτή η οργάνωση που ανέλαβε την ευθύνη, η «Επαναστατική Οργάνωση Οκτώβρης ‘80» δεν ξαναεμφανίστηκε ποτέ. Από αυτό το γεγονός, κάποιοι θεώρησαν πως οι εμπρησμοί του Μινιόν και του Κατράντζου δεν ήταν τρομοκρατικό χτύπημα, αλλά σχετίζονταν με πόλεμο οικονομικών συμφερόντων και ασφαλιστικές απάτες.

Πάντως η εξαφάνιση από το προσκήνιο του Μινιόν και του Κατράντζου το Δεκέμβρη του 1980, καθώς και ο εμπρησμός τον Ιούλιο του 1981 του «Κλαουδάτου» και του «Ατενέ», και μετά του «Δραγώνα» και του «Λαμπρόπουλου» στον Πειραιά, σίγουρο ήταν ότι σήμανε το τέλος του ελληνικού λιανεμπορίου. Μετά από αυτές τις φωτιές εισέβαλαν οι ξένες αλυσίδες πολυκαταστημάτων στη χώρα μας, φέρνοντας μαζί τους και πάμφθηνα προϊόντα κατασκευασμένα σε χώρες του Τρίτου Κόσμου, όταν τα ελληνικά πολυκαταστήματα, εκτός φυσικά από τα ξένα επώνυμα είδη, τροφοδοτούνταν σε μεγάλο βαθμό από ελληνικές βιοτεχνίες και βιομηχανίες, δίνοντας δουλειά σε πολύ κόσμο.

«Κάθε επιχείρηση, έτσι και αυτές στηρίζονται στην εκμετάλλευση των προλετάριων. Τα αφεντικά εκμεταλλεύονται την ανάγκη των προλετάριων να έχουν ένα εισόδημα για να ζήσουν και τους στριμώχνουν στο μεροκάματο, την αλλοτρίωση και τη μιζέρια» έλεγε η προκήρυξη, με την οποία ανέλαβε την ευθύνη για τους εμπρησμούς η «Επαναστατική Οργάνωση Οκτώβρης ‘80». Εάν πράγματι αυτοί έκαψαν τα μαγαζιά, όντως οι προλετάριοι γλίτωσαν την αλλοτρίωση και τη μιζέρια, χάνοντας όμως τη δουλειά τους. Η ανεργία δεν είναι επαναστατική.

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.