Σαν σήμερα το μεγάλο Κραχ του 1929

Η 29η Οκτωβρίου του 1929 έμεινε στην ιστορία ως η «Μαύρη Τρίτη», διότι εκείνη την ημέρα κατέρρευσε η Γουόλ Στριτ, δηλαδή το Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης. Η ραγδαία πτώση είχε αρχίσει από τη «Μαύρη Πέμπτη» 24 Οκτωβρίου, όταν κάποιοι επενδυτές, φοβούμενοι την ακόμα μεγαλύτερη πτώση της αξίας των μετοχών, άρχισαν να ρευστοποιούν τίτλους αφειδώς. Τότε, ο δείκτης Ντόου Τζόουνς έχασε την ίδια μέρα 9%, ενώ την εβδομάδα που ακολούθησε, υπολογίζεται ότι χάθηκαν περί τα 30 δισεκατομμύρια δολάρια, ένα ποσό εντελώς μυθικό, όταν ο ετήσιος προϋπολογισμός της Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης των ΗΠΑ τότε, έφτανε τα 3 δισεκατομμύρια δολάρια… Για να καταλάβουμε τα μεγέθη, υπάρχει φωτογραφία της εποχής με ένα νεοϋορκέζο που πουλάει το σχεδόν καινούριο μεγαλούτσικο αυτοκίνητό του, γιατί είχε χάσει όλες του τις οικονομίες εκείνη τη Μαύρη Τρίτη: το δίνει, τοις μετρητοίς, κοψοχρονιά, μόνο 100 δολάρια…

Εκείνη τη Μαύρη Τρίτη λοιπόν, στις 29/10 /1929, έγινε το μεγάλο «Κραχ», όπως ονομάστηκε η κατάρρευση του Χρηματιστηρίου. Εκατομμύρια τίτλων, στους οποίους χιλιάδες, ίσως εκατομμύρια ανθρώπων είχαν επενδύσει τους κόπους μιας ζωής, έγιναν κουρελόχαρτα – η αγορά εκείνη την ημέρα έχασε 14 δισεκατομμύρια δολάρια. 

Η αμερικανική οικονομία πέρασε τότε σε ένα άγριο, καθοδικό σπιράλ: λίγους μήνες μετά, το 1930, εννέα εκατομμύρια λογαριασμοί αποταμιεύσεων είχαν εκμηδενιστεί και 85.000 επιχειρήσεις είχαν κηρύξει πτώχευση. Μέχρι το 1932, οι άνεργοι στις ΗΠΑ έφθασαν τα 14 εκατομμύρια, ενώ μέσα σε ένα χρόνο σημειώθηκαν 23.000 αυτοκτονίες. Εκτιμάται ότι περίπου 140 δισεκατομμύρια δολάρια σε καταθέσεις εξατμίστηκαν, ενώ 10.000 τράπεζες έβαλαν λουκέτο. Το χρηματιστηριακό κραχ συνέβαλε στη Μεγάλη Οικονομική Ύφεση της δεκαετίας του ’30, που έπληξε Ευρώπη και Αμερική.

Σας φαίνονται κάπως γνωστά όλα αυτά; Μα ναι, κατ’ αναλογίαν φυσικά, παρόμοια πράγματα συνέβησαν και στη χώρα μας, από το 2010  μέχρι και το 2018. Κι εμείς είχαμε άπειρες πτωχεύσεις και λουκέτα, και ροκάνισμα καταθέσεων: από το λίπος περάσαμε στο ψαχνό, κι απ’ αυτό πήγαμε στα κόκαλα… Κι εμείς είχαμε τεράστια ανεργία, κι εμείς είχαμε νεόπτωχους να ψάχνουν στα σκουπίδια για να φάνε, κι εμείς είχαμε αυτοκτονίες…

Και τέτοια άθλια πράγματα θα συνεχίσουν να συμβαίνουν, ουρές θα σχηματίζονται για ένα πιάτο δωρεάν φαγητού, για ένα γλίσχρο επίδομα ανεργίας, για μια κακοπληρωμένη θέση εργασίας, όσο ο θεός των αγορών, το ιερό Κεφάλαιο, παραμένει εντελώς ανεξέλεγκτο, και ελεύθερο να επεκτείνει τις ληστρικές του δραστηριότητες όπου, όπως, όταν και όσο επιθυμεί.

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.