Σαν σήμερα το Ολοκαύτωμα στα Καλάβρυτα

Το μεγαλύτερο έγκλημα εναντίον αμάχου πλυθυσμού από τους Ναζί στην Κατεχόμενη Ελλάδα, και οπωσδήποτε ένα από τα πλέον φρικώδη ανάλογα μαζικά εγκλήματα πολέμου παγκοσμίως, ήταν το Ολοκαύτωμα στα Καλάβρυτα της Πελοποννήσου, στις 13 Δεκεμβρίου του 1943.

Το πρωί της Δευτέρας, 13 Δεκεμβρίου, οι άνδρες της 117 Μεραρχίας Καταδρομών υπό τον ταγματάρχη Χανς Εμπερσμπέργκερ, που εφάρμοζε τις διαταγές του διοικητή της Μεραρχίας, στρατηγού Καρλ φον Λε Σουίρ, μάζεψαν όλους τους κατοίκους των Καλαβρύτων στο Δημοτικό Σχολείο της πόλης. Εκεί έγινε διαλογή: Οι γυναίκες, τα παιδιά και οι γέροι παρέμειναν κλειδωμένοι στο σχολείο, ενώ οι άντρες, από 16 μέχρι 60 ετών, οδηγήθηκαν σε ένα χωράφι δέκα λεπτά απόσταση από την κεντρική πλατεία, (στο χωράφι του δασκάλου Καπή), όπου του έζωσαν τριγύρω με πολυβόλα. Συγχρόνως, άλλες ομάδες Γερμανών άρχισαν την λεηλασία και την καταστροφή των Καλαβρύτων.

Το μεσημέρι, στις 2.34, όπως δείχνει ακόμα το ρολόι της εκκλησίας της πόλης που έχει παγώσει σ’ αυτή τη μαύρη ώρα, με μια φωτοβολίδα που έριξε από το κέντρο της πόλης ο ταγματάρχης Εμπερσμπέργκερ, δόθηκε το σύνθημα. Το παράγγελμα ήρθε από τον επικεφαλής του εκτελεστικού αποσπάσματος, τον υπολοχαγό Βίλιμπαντ Ακαμπχούμπερ, κι οι τριανταπέντε Γερμανοί στρατιώτες που χειρίζονταν τα πολυβόλα άνοιξαν πυρ. Οι άντρες των Καλαβρύτων θερίστηκαν κυριολεκτικά από τα πυκνά διασταυρούμενα πυρά. Μετά, οι Γερμανοί στρατιώτες έδωσαν τη χαριστική βολή σ’ όποιον έβλεπαν να σαλεύει μέσα στον ματωμένο σωρό. Απολογισμός: περί τους επτακόσιους νεκρούς μέσα σε λίγα λεπτά. Σώθηκαν μόνο 13 Καλαβρυτινοί, που, καθώς καλύφθηκαν από τους νεκρούς συμπολίτες τους, οι Ναζί τους θεώρησαν νεκρούς.

Μετά, οι Γερμανοί Καταδρομείς πυρπόλησαν όλα τα σπίτια της πόλης και έσπευσαν να «περιποιηθούν» και τις γυναίκες, τα παιδιά και του γέροντες που ήταν ακόμα κλειδωμένοι στο σχολείο, βάζοντας φωτιά στο κρτίρο. Οι απώλειες θα ήταν –κι εκεί- τραγικές, αλλά οι περισσότερες σώθηκαν χάρη στον ανθρωπισμό ενός Αυστριακού στρατιώτη, που τις άφησε να φύγουν. Όμως, το πλήρωσε με τη ζωή του, αφού καταδικάσθηκε σε θάνατο και εκτελέστηκε… Συνολικά, κατά τη διάρκεια της «Επιχείρησης Καλάβρυτα», οι Γερμανοί σκότωσαν 1.101 άτομα, κατέστρεψαν και λεηλάτησαν πάνω από 1.000 σπίτια, κατάσχεσαν 2.000 αιγοπρόβατα και απέσπασαν 260.000.000 δραχμές. Να μην πάει χαμένος και ο κόπος τους…

Κανείς δεν πλήρωσε γι’ αυτό το φρικαλέο έγκλημα. Κανείς δεν τιμωρήθηκε, ούτε δόθηκε η οποιαδήποτε ικανοποίηση, ή αποζημίωση, σε κανέναν. Το 2000, ο τότε Πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, Γιοχάνες Ράου, επισκέφτηκε τα Καλάβρυτα και εξέφρασε τη βαθιά θλίψη του για την τραγωδία. Ωστόσο δεν ανέλαβε καμιά ευθύνη εξ ονόματος του γερμανικού κράτους, ενώ δεν είπε τίποτα για αποζημίωση…

Δεν έχει νόημα να πούμε τίποτα άλλο γι’ αυτή τη θηριωδία. Ας κλείσουμε με την κάλυψη του γεγονότος από τον Ριζοσπάστη, στο έκτακτο φύλλο του της 24ης Δεκέμβρη του 1943:

«Στα Καλάβρυτα ξετυλίχτηκε μια φρικαλέα πράξη απ’ την πιο φοβερή τραγωδία που έζησε η Ελλάδα και ολόκληρη η Ευρώπη. Ορδές των Ούννων έκαναν επιδρομή και μπήκαν στα Καλάβρυτα που ο πληθυσμός είχε αδειάσει και αποσύρθηκε ολόκληρος στα βουνά. Οι άνανδροι Ούννοι, βαρβαρότεροι και απ’ τις άγριες φυλές της ζούγκλας, κάλεσαν τον πληθυσμό να ξαναγυρίσει στα Καλάβρυτα με την υπόσχεση ότι δεν είχε να πειραχτεί κανένας. Ο πληθυσμός ξαναγύρισε και τότε οι Ούννοι, οι προστάτες των Ράλληδων Ντερτιλήδων, ρίχτηκαν στην εξόντωση των αθώων και ανυπεράσπιστων ανθρώπων. Εκλεισαν όλα τα γυναικόπαιδα σε ένα σχολείο και έβαλαν φωτιά. Τυλιγμένες απ’ τις φλόγες οι γυναίκες πάλεβαν να σπάσουν τις πόρτες, ενώ έριχναν τα παιδιά όξω απ’ τα παράθυρα για να σωθούν. Εσπασαν τις πόρτες και μισοκαμένος και ξετρελαμένος αυτός ο κόσμος ρίχτηκε στους δρόμους οπότε αντιμετώπισε άλλο φρικτό θέαμα. Οι Ούννοι είχαν συγκεντρώσει σε μια διπλανή πλαγιά τον άρρενα πληθυσμό από δεκάξι χρονών και πάνου και τον θέριζαν με πολυβόλα. Σκότωσαν πάνου από οχτακόσιους ανθρώπους και κάμποσες γυναίκες που με θρήνους και οδυρμούς έτρεξαν να περιμαζέψουν τα πτώματα που είταν βουτηγμένα σε βούρκο αίματος. Οι Ούννοι απόκλεισαν τα Καλάβρυτα και απαγόρεψαν και στον Ερυθρό Σταυρό να επικοινωνήσει και να στείλει οποιαδήποτε βοήθεια στα τραγικά θύματα.

Οι Ούννοι, αυτές οι ύαινες που γρυλίζουν για πολιτισμό και για θρησκεία, έκαναν επιδρομή και στο ιστορικό μοναστήρι της Αγίας Λαύρας. Λεηλάτησαν αυτό το εθνικό μνημείο και σκότωσαν όλους τους καλόγερους γκρεμίζοντάς τους στους βράχους…».

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.