Ο Γέλωτας και το γέλιο

Ο δαίμων «Γέλως», η προσωποποίηση του γέλιου, για τους Σπαρτιάτες ήταν σεβαστή θεότητα. Αυτοί οι παιδιόθεν πολεμιστές Λακεδαιμόνιοι, αυτοί οι αυστηροί κι αγέλαστοι, δεν είναι παράξενο που είχαν θεοποιήσει και λάτρευαν τον Γέλωτα, ίσως γιατί έλειπε από την καθημερινότητά τους – ο Λυκούργος είχε αναγείρει άγαλμα του Γέλωτα, ενώ στην πόλη των Αινιάνων Υπάτων της Θεσσαλίας είχε ιδρυθεί ιερό και τελούνταν κάθε χρόνο αγώνες προς τιμήν του. Οι αρχαίοι έλεγαν πως ο Γέλωτας, μαζί με τον Πόθο και την Ηδονή, ήταν τα δώρα της θεάς Αφροδίτης στους ανθρώπους, ενώ σε άλλες παραστάσεις παρουσιαζόταν ως ακόλουθος του Διονύσου.

Ετυμολογικά, ο Γέλως παράγεται από το ρήμα «γελώ», που κι αυτό με τη σειρά του κατάγεται από την ινδοευρωπαϊκή ρίζα «gele», που σημαίνει «λάμπω, γελώ» – ομόρριζες λέξεις η γαλήνη και η γλαύκα, η κουκουβάγια, από το αστραφτερό, λαμπερό και σπινθηροβόλο βλέμμα της.

Όμως τι είναι κατ’ ουσίαν ο Γέλωτας, δηλαδή το γέλιο; Είναι μια αυθόρμητη αντίδραση χαράς και ευχαρίστησης, είναι η αντίδραση σε κάτι αστείο. Παράγεται από γρήγορες κινήσεις του διαφράγματος και των κοιλιακών μυών, και, απ’ ό,τι λένε οι γιατροί, για κάθε λεπτό γέλωτος καίμε μια θερμίδα, ενώ εάν γελάσουμε εκατό φορές είναι σαν να έχουμε κάνει 15 λεπτά έντονης σωματικής άσκησης. Ακόμα, 17 λεπτά ημερησίου γέλωτος αυξάνουν, πάντα σύμφωνα με τους επιστήμονες, το προσδόκιμο ζωής, ενώ αυτοί που δεν γελούν καθόλου είναι περισσότερο επιρρεπείς σε καρδιακές και εγκεφαλικές παθήσεις, κι αυτό δεν είναι καθόλου αστείο…

Οι ευεργετικές επιδράσεις του γέλωτα στην υγεία είναι πολλαπλές. Το γέλιο μειώνει τη βουλιμία και κάνει τον άνθρωπο πιο ανθεκτικό στον πόνο. Ρίχνει την πίεση, καταπολεμά το άγχος και το στρες, ενώ αυξάνει την ευκαμψία των μυών. Χώρια που ο Γέλως, αποτελεί το τέλειο αντιγηραντικό φάρμακο.

Γελάμε όμως όσο συχνά μπορούμε, θέλουμε ή πρέπει; Ενώ ένα παιδί γελάει έως και 400 φορές την ημέρα, ένας ενήλικας γελά μόνο 17! Τώρα θα μου πείτε, και με το δίκιο σας, πως ένας ενήλικας έχει χίλιες σκοτούρες στην καμπούρα του, που του κλέβουν την ευθυμία, την χαρά, κάτι που, πολύ γενικά μιλώντας, δεν συμβαίνει και τόσο στα παιδιά. Τα οποία, να συμπληρώσω, αντιδρούν στην εξουσία των μεγάλων γελώντας με τις φιγούρες των γονιών, ή των δασκάλων.

Πράγματι, το γέλιο, εκτός των άλλων ευεργεσιών, καταλύει τη σοβαροφάνεια και τη σπουδαιοφάνεια, αυτό το επαχθές κύρος της όποιας εξουσίας. Σκεφτείτε πως όλες οι θρησκείες και οι εξουσιαστικές ιδεολογίες βαραίνουν στο σβέρκο των ανθρώπων σαν ζυγοί – το γέλιο είναι αυτή η αποτίναξη του ζυγού.

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.