Ημέρα Μνήμης της γενοκτονίας των Ποντίων

Σαν σήμερα πριν από ενενήντα εννιά χρόνια, τις 19 Μαΐου του 1919, ο Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, ο ηγέτης των Νεότουρκων, φτάνει στη Σαμψούντα του Πόντου για να ενορχηστρώσει τη δράση κατά των τοπικών πληθυσμών των Ποντίων ελληνικής καταγωγής.

Αυτή είναι μια πολιτικώς ορθή περιγραφή για τις σφαγές και τις εκτοπίσεις των χριστιανικών πληθυσμών από άτακτους Τσέτες, υπό την αρχηγία του διαβόητου Τοπάλ Οσμάν. Αυτή είναι η τρίτη φάση της γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού στα τουρκικά εδάφη: η πρώτη φάση της εξόντωσης των Ποντίων αρχίζει από την έναρξη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου ως την κατάληψη της Τραπεζούντας από τον ρωσικό στρατό (1914-1916), η δεύτερη τελειώνει μαζί με τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο (1916-1918), ενώ η τρίτη και τελευταία φάση ολοκληρώνεται με την εφαρμογή του Συμφώνου για την ανταλλαγή των πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας (1918-1923).

Η πολιτική εθνοκάθαρσης των Νοετούρκων, που ήθελαν μια Τουρκία «καθαρή», κατοικημένη μόνο από Τούρκους, στοίχισε τη ζωή σε τετρακόσιες, περίπου, χιλιάδες Ποντίους. Μιλάμε για ανθρώπους που σφάχτηκαν, που βασανίστηκαν, που ξεριζώθηκαν από τις εστίες τους, που εξαναγκάστηκαν σε ατελείωτες, φονικές πορείες στην έρημο, για να αποδεκατιστούν από την πείνα, τη δίψα και τις κακουχίες. Μιλάμε για ένα γενικό ξεριζωμό των αλλοφύλων και των αλλοδόξων από τους φανατικούς Νεότουρκους, μιλάμε για μια γενοκτονική πολιτική εναντίον των Ελληνοποντίων, των Αρμενίων και των Ασσυρίων, που καλύφθηκε από τον φερετζέ του απελευθερωτικού πολέμου των Τούρκων εναντίον των Δυτικών…

Αν και η γενοκτονία του Ποντιακού Ελληνισμού αναγνωρίστηκε από τη Γερμανία, την Κύπρο, την Ολλανδία, την Αρμενία, τη Σουηδία, την Αυστραλία και την Αυστρία, καθώς και από τη Διεθνή Ένωση Μελετητών Γενοκτονιών, το επίσημο τουρκικό κράτος ουδέποτε αναγνώρισε το πελώριο έγκλημα που διέπραξε εναντίον των Ποντιακών πληθυσμών, αποδίδοντας τους θανάτους σε απώλειες πολέμου, λοιμό και άλλες ασθένειες, αν και ανεξάρτητοι Τούρκοι ιστορικοί και μελετητές παραδέχονται την διαπραχθείσα γενοκτονία.

Αξίζει να παραθέσουμε το σκεπτικό της σχετικής απόφασης της Διεθνούς Ένωσης Μελετητών Γενοκτονιών, που εκδόθηκε τον Δεκέμβριο του 2007:

«ΕΚΤΙΜΩΝΤΑΣ ότι η άρνηση μιας γενοκτονίας αναγνωρίζεται παγκοίνως ως το έσχατο στάδιο γενοκτονίας, που εξασφαλίζει την ατιμωρησία για τους δράστες της γενοκτονίας, και ευαπόδεικτα προετοιμάζει το έδαφος για τις μελλοντικές γενοκτονίες,

ΕΚΤΙΜΩΝΤΑΣ ότι η Οθωμανική γενοκτονία εναντίον των μειονοτικών πληθυσμών κατά τη διάρκεια και μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, παρουσιάζεται συνήθως ως γενοκτονία εναντίον μόνο των Αρμενίων, με λίγη αναγνώριση των ποιοτικά παρόμοιων γενοκτονιών, εναντίον άλλων χριστιανικών μειονοτήτων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας,

ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΤΑΙ ότι είναι πεποίθηση της Διεθνούς Ένωσης των Μελετητών Γενοκτονιών, ότι η Οθωμανική εκστρατεία εναντίον των χριστιανικών μειονοτήτων της αυτοκρατορίας, μεταξύ των ετών 1914 και 1923, συνιστούν γενοκτονία εναντίον των Αρμενίων, Ασσυρίων, Ποντίων και των Έλλήνων της Ανατολίας.

ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΤΑΙ η Ένωση να ζητήσει από την κυβέρνηση της Τουρκίας να αναγνωρίσει τις γενοκτονίες εναντίον αυτών των πληθυσμών, να ζητήσει επίσημα συγγνώμη, και να λάβει τα κατάλληλα και σημαντικά μέτρα προς την αποκατάσταση (μη επανάληψη).»

Ασφαλώς το αυτί της Τουρκίας δεν ίδρωσε με την τελευταία παράγραφο της απόφασης…. Να πούμε πως η Ελληνική Βουλή τον Φεβρουάριο του 1994 ψήφισε ομόφωνα την ανακήρυξη της 19ης Μαΐου ως «Ημέρα Μνήμης για τη Γενοκτονία των Ελλήνων στο Μικρασιατικό Πόντο», δηλαδή την αποφράδα ημέρα που ο Μουσταφά Κεμάλ αποβιβάστηκε στη Σαμψούντα…

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.