Κάλαντα: Από πού προέρχεται η λέξη

Για όσους νομίζουν πως ο Χριστιανισμός έπεσε από τον ουρανό, μετά λύπης μου θα αναφέρω πως η νέα θρησκεία πάτησε γερά πάνω στις προηγούμενες ειδωλολατρικές λατρείες – γερά, μιλάμε. Να, πάρτε για παράδειγμα τα κάλαντα. Τα κάλαντα, δηλαδή τα ευχετήρια, εγκωμιαστικά τραγουδάκια που ψάλλουν τα παιδιά την παραμονή των Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς και των Θεοφανείων, προέρχονται από τη λατινική λέξη “καλένδες”.

Αυτές οι καλένδες, που στα ελληνικά ονομάζονταν “νουμηνία”, ήταν απλώς οι πέντε ή οι επτά πρώτες μέρες κάθε μήνα. Η λατινική λέξη “calendae”, προέρχεται από τη φράση “calo luna novella”, δηλαδή “καλώ, ορίζω τη νέα σελήνη”, που έλεγε ο (ειδωλολάτρης…”) ανώτατος ιερέας από το Καπιτώλιο, αναγγέλοντας την αρχή του νέου μήνα, όπως λέει το Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας.

Κι επειδή “καλένδες” είχαν μόνο οι Ρωμαίοι, η φράση πως το τάδε θέμα παραπέμπεται στις “ελληνικές καλένδες”, είναι ειρωνική, μιας και δεν υπάρχουν ελληνικές καλένδες – μόνο ρωμαϊκές…Τώρα, οι πενθήμερες καλένδες του Ιανουαρίου γιορτάζονταν με λαμπρότητα στη Ρώμη, γιατί συνέπιπταν με την έλευση του Νέου Έτους.

Ε, λοιπόν, τα σημερινά κάλαντα είναι μια αχνή ανάμνηση, ένας απόηχος του εορτασμού των “calendae Ianuarie”, των καλενδών του Ιανουαρίου, που ουδεμία σχέση είχαν με τον Ιησού και τη Χριστιανική θρησκεία. Αυτό βέβαια δεν είναι λόγος να σας πιάσει η καρμιριά και να μη δώσετε κάνα ευρώ στα παιδάκια που ξεπαγιάζουν για να σας πουν τα κάλαντα, ε;

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.